Europese beschermingsprogramma’s en een productievere landbouw zetten grote zoogdieren, die vroeger op het punt van uitsterven stonden, opnieuw op de kaart.

Tegen de eerste helft van de 20ste eeuw bleef er van het aantal zoogdieren in Europa nog maar een fractie over. Verschillende duizenden jaren van jagen, het vernietigen van habitats en uitbuiting zorgden voor een tragische neergang van hun aantallen. Verschillende soorten werden zelfs volledig uitgeroeid. Maar in de afgelopen 50 jaar zijn de zoogdierpopulaties bijzonder fors toegenomen in Europa, schrijft Our World in Data.

Volgens onderzoeker Hannah Ritchie zouden verschillende soorten in onze streken bezig zijn aan een spectaculaire comeback. Zo zouden de iconische Europese bizon, bruine beer en eland opnieuw gedijen binnen onze bossen. 

De Europese bizon, de grootste herbivoor van het continent, zou de afgelopen 500 jaar bijna uitgestorven zijn door habitatverlies en de jacht op zijn huid en vlees. Nochtans zou de bizon ooit wijdverspreid geweest zijn in Europa. Het dier, dat duizenden jaren geleden al afgebeeld werd op rotsschilderingen in onze streken, zou tegen de vroege 20ste eeuw bijna volledig verdwenen zijn. Maar enkele tientallen van hen overleefden in gevangenschap.

Maar de Europese bizon overleefde en maakt nu zelfs een comeback. Op verschillende plaatsen in Europa, zoals in de Baltische staten, West-Rusland, Oekraïne en zelfs Duitsland wonen er nu bizons. In totaal zouden er op het continent zeker 2.500 stuks in leven zijn. Dat zijn er zeker 30 keer meer dan in 1960.

“Dankzij succesvolle instandhoudingsinspanningen is hun aantal weer toegenomen. De bizon is niet de enige. Over de hele wereld vinden we voorbeelden van succesvolle beschermingsprogramma’s die de dierenpopulaties hebben hersteld”, schrijft Ritchie.

140-voudige stijging van het aantal bevers

Our World in Data baseert zijn gegevens op een onderzoek van de Zoological Society of London, Birdlife International en Rewilding Europe uit 2013. Die organisaties onderzochten hoe de aantallen van zoogdieren sinds 1960 veranderd zijn. Er werden 18 soorten onderzocht. Our World in Data maakte er een opmerkelijke infografiek over.

Vooral de beverpopulaties herstelden zich fors in Europa. Zijn aantallen zouden sinds 1960 een 140-voudige stijging zien. Aan het begin van de jaren 60 zouden er nog maar 2.400 bevers zijn. Vandaag wonen er in Europa zeker 330.000 bevers. De studie nam bovendien enkel landen binnen het continent Europa in beschouwing. In heel Eurazië zouden er meer dan een miljoen bevers zijn.

Verder is er op 50 jaar tijd ook sprake van een verdubbeling van het aantal bruine beren, een verdriedubbeling van het aantal elanden en een vervijfvoudiging van het aantal edelherten. Enkel de pardellynx, een zeldzame katachtige die exclusief voorkomt op het Iberisch Schiereiland, zag een daling in aantal. Toch is er het laatste decennium goed nieuws voor de pardellynx. De katachtige doet het schijnbaar beter en werd in 2015 van de lijst van “kritisch bedreigde” diersoorten verplaatst naar die van “bedreigde”.

Stoppen met activiteiten die dieren de das omdoen

Hoe zijn de Europese landen er feitelijk in geslaagd om hun zoogdieren opnieuw te laten toenemen? 

Volgens Ritchie is het antwoord op die vraag simpel. “Kort gezegd gaat het over het stopzetten van de activiteiten die zoogdieren in de eerste plaats de das omdeden”, schrijft de onderzoeker. Het gaat dan vooral over een doeltreffende bescherming van dieren tegen de jacht, het tegenhouden van overexploitatie en minder vernietiging van belangrijke habitats.

Europese landen zouden de afgelopen 50 jaar ook minder landbouwgrond in gebruik nemen, waardoor de natuur aan terrein kon winnen. “Een hoge productiviteit van de landbouw is de sleutel tot de bescherming van wilde dieren. We moeten meer produceren met minder, zodat er ruimte overblijft voor wilde dieren in de wereld om te floreren”, meent Ritchie.

Belangrijk is ook het inperken van de jacht op grote zoogdieren, denkt Ritchie. Zo zou de berenpopulatie in Zweden zich vooral hersteld hebben nadat de overheid er in 1981 een jachtquota voor beren invoerde. Zweden kwam ook op de proppen met financiële stimulansen om de reproductie van de veelvraat aan te zwengelen. 

Ook geldt er in heel Europa, met uitzondering van IJsland en Noorwegen, een verbod op de jacht van zeehonden, waardoor hun aantallen in de afgelopen 50 jaar met 900 procent konden toenemen. Vandaag zijn er meer dan 165.000 zeehonden in Europa. Rond 1960 zouden er maar 16.500 van hen geweest zijn.

(kg)