Steven Vanackere aanvaardde gisteren de derde plaats op de Europese lijst en kreeg daarop een ererondje in de media. Maar het is vooral CD&V-voorzitter Wouter Beke die een streepje kan bijzetten op zijn overwinningsbord. De greep van de Limburger op de christendemocraten toont robuuster dan ooit.

In de politiek zitten je ergste vijanden in je eigen partij. Het geldt als een boutade in de Wetstraat, zeker voor christendemocraten. De geschiedenis van de CVP leest als een langgerekte tragiek van vijandschap tussen kopstukken, bloedvetes onder partijgenoten en oefeningen in onderkoelde wraak. Meest bekend is misschien wel de rivaliteit tussen Wilfried Martens en Leo Tindemans, die elkaar het zonlicht in de ogen niet meer gunden toen die eerste premier was en de tweede partijvoorzitter.

Verdeeldheid binnen het leiderschap is een lange traditie bij de christendemocraten. De recente electorale neergang is daar niet vreemd aan. De partij betaalde in 2010 een stevige prijs voor de diepe animositeit tussen de Vlaamse minister-president Kris Peeters en zijn partijgenoot Yves Leterme, toen die laatste federaal premier was – al was de rivaliteit tussen beiden heus niet de enige reden van de verkiezingsnederlaag.

Vandaag lijkt het er meer en meer op dat CD&V dit jaar behoorlijk eendrachtig naar de kiezer trekt, en dat is een prestatie die niemand een paar jaar geleden had durven toeschrijven aan Wouter Beke, de huidige voorzitter. Die lijkt bij de altijd complexe lijstvorming van zijn partij het hoofd koel te houden, en laat zich niet onder druk zetten.

Verpottingsoperatie

De knieval die Vanackere gisteren deed lijkt daar het beste bewijs van. Vanackere benadrukte gisteren zijn houding als ‘trouwe partijsoldaat’, maar werd door Beke wel voor een keihard blok gezet. Nadat Vanackere had aangegeven dat hij niet beschikbaar was voor het lijsttrekkerschap in Brussel werd even bekeken of een verhuis naar Vlaams-Brabant een optie was.

“Ik ben nooit een fan geweest van verpottingsoperaties in de politiek. Meestal zit de lokale afdeling daar ook niet echt te wachten op een nieuwkomer”, zegt Vanackere. De dag voor kerst ontving Beke dan Vanackere in zijn bureau, met de mededeling dat er Europees enkel een derde plaats inzat. De voorzitter gaf aan dat dit “het moeilijkste gesprek van heel de lijstvorming” was, maar stak nadien wel bijzonder weinig moeite in het over de streep trekken van Vanackere. De koele radiostilte werd enkel doorbroken met één sms’je, om te weten of Vanackere al tot een beslissing was gekomen.

Volgens insiders paste Vanackere voor het lijsttrekkerschap in Vlaams-Brabant omdat hij opzag tegen zo’n provinciale campagne. Als Brusselaar heeft hij geen kiesmachine in de provincie, van deur tot deur en plein tot plein in een nieuw kiesgebied. “Als Brusselaar heeft hij nooit echt zijn handen moeten vuilmaken, en de straat opgaan. En Europees ligt dat ook heel anders. Dat zijn nationale campagnes, waarbij de partij ondersteunt en radio en televisie belangrijk zijn”, licht een CD&V-routinier toe.

Vanackere, een notoire poulain van Europees president Herman Van Rompuy, eiste dus Europa. Hij kreeg van Beke het deksel op de neus: derde plaats of niks. Marianne Thyssen zou sowieso de lijst trekken, en die tweede plaats, die had Ivo Belet met zijn goed werk in Europa wel verdiend vond Beke. Naar verluidt liet het ACW, nochtans de zuil van Vanackere, fijntjes weten dat het best kon leven met Belet als nummer twee. Dat bezegelde het lot van de Brusselaar. 

‘Allicht’ een einde aan zijn loopbaan

Dat Vanackere daarop op zijn Facebookpagina daags na het kerstgesprek met Beke liet weten dat  er “in mei 2014 allicht een einde zou komen aan zijn politiek werk”, maakte dat het rondje armworstelen nog een publiek vervolg kreeg. Dat eindigde gisteren met een derde plaats voor Vanackere, die meteen op Reyers Laat mocht gaan uitleggen hoe hij ‘teamsport’ ziet: “Ik voel me er niet slecht bij om te zeggen, politiek is ook een teamsport. Is ook zorgen dat je je eigen ambities kunt kaderen, en dat je op tijd kunt zeggen van goed, als de trainer vindt dat je op de strijdplaats gaat staan, dan ga je ervoor.” 

“Soms gaat het toch snel in de journalistiek. Herlees de commentaar van toen, ik had dat stukje op Facebook niet toevallig geschreven met het woordje ‘allicht’ erin. Dat wordt dan achteraf snel vergeten en zo kom je tot het verhaal dat het een ‘grote verrassing’ is dat ik toch meedoe”, zegt Vanackere.

Nu heeft Beke bij de lijstvorming tot nog toe ook een grote mazzel gehad: Yves Leterme kondigde al vroeg aan niet mee te doen. Dat maakte plaats vrij voor de eeuwige provinciale rivaal van Leterme: Hendrik Bogaert. Dat Eric Van Rompuy en Carl Devlies ondertussen in Vlaams-Brabant een robbertje vochten om de derde plaats op de Vlaams-Brabantse lijst, was hooguit een akkefietje in de marge. Devlies beet in het stof en weigerde de lijstduwersplaats. 

Doordat Leterme niet meedoet en Herman Van Rompuy hoog en droog in Europa zit, is Kris Peeters de onbetwiste kopman. En daarnaast is er dus Wouter Beke, die als voorzitter zijn stempel drukt. Een paar jaar geleden was hij nog de wat academische ‘huisideoloog’, eeuwige ondervoorzitter en bovendien ‘standenloos’, wat bij CD&V lang synoniem was voor ‘geen achterban’. Dat hij pokerspelletjes zoals dat met Vanackere vandaag wint, is geen toeval.

Want de sfeer bij CD&V is op dit moment haast optimistisch te noemen, ondanks de schaduw van N-VA die over alles en iedereen hangt. Een reeksje positieve peilingen en vooral het besef dat ze hoe dan ook aan zet zullen zijn na 25 mei geeft de partij weer vleugels. Als enige Vlaamse regeringspartij lijkt ze toch een beetje een kanseliersbonus te kunnen gaan claimen. Met de drempel van 20 procent in zicht is alles mogelijk voor Beke en co.

Vraag blijft wel of de angel uit het Dexia/Belfius-dossier is. De Bijzondere Belastinginspectie (BBI) strafte het ACW weliswaar met een fikse extra bijkomende belasting van 9,5 miljoen euro, maar daarmee is dat dossier al maanden voor de verkiezingen van tafel. Maar mogelijks zitten er nog meer lijken in de Dexia-kast, die CD&V in rechte lijn naar de verkiezingen pijn zouden kunnen doen.