Abu Omar al-Shishani, de roodharige Tsjetsjeen die beschouwd wordt als het militaire brein achter Islamitische Staat, is “‘waarschijnlijk” gedood tijdens een luchtaanval van de Verenigde Staten vorige week in Syrië. Wie was hij? Waarom was hij zo belangrijk? En: wat was dat met die hele mooie bruid van hem, “de mooiste vrouw van het kalifaat”, voor wie hij zijn beste vriend liet vermoorden?
Abu Omar of “De Tsjetsjeen”, de militaire nummer 1 bij IS, was/is een christen die pas sinds vijf jaar moslim is. O ja. Hij werd opgeleid door de Amerikanen. “De eerste evaluaties wijzen erop dat hij waarschijnlijk gedood is, samen met 12 andere strijders van de jihadistische groepering”, zeggen de Amerikanen.
Als het klopt, verliest Islamitische Staat niet alleen z’n “oorlogsminister” maar ook een belangrijk pion voor het rekruteren van strijders uit de Kaukasus.
Terwijl IS tot midden 2014 wel wat strijders uit Tsjetsjenië in z’n rangen had, werd dat vooral gezien als een bende renegades, mannen die tegen de Russen en het pro-Russische regime hadden gevochten, maar hadden verloren en nu niks om handen hadden. En dus maar hun diensten aanboden aan Islamitische Staat.
De man met de rode baard
In het geval van Abu Omar al-Shishani (“Den Tsjetsjeen”) is dat ook wel een beetje zo. Abu Omar was/is momenteel lid van de shura, een beetje de raad van bestuur van IS. Hij is degene die de verovering van Mosul, de tweede stad in Irak. De man met de rode baard was ook degene zijn die het gijzelaarsbeleid van IS bijstuurde in 2014.
Abu Omar al-Shishani werd de de facto militaire leider geworden van IS sinds juni 2014, toen in die strijd om Mosul Abu Abdul-Rahman al-Bilawi al-Anbari werd gedood.
Tarkhan
Abu Omar heet overigens eigenlijk Tarkhan Batirashvili en is pas sinds een aantal jaar moslim. Hij werd door de Amerikanen in 2002 getraind in het Georgia Train and Equip Program (GTEP), een idee van de Bush-administratie in de nasleep van 9/11 om het Georgische leger tegen terroristen te kunnen doen vechten.
Tegen dat Georgië in 2008 tegen de Russen aan het vechten was, zat de toen nog orthodoxe christen in een elite-team van de Georgische inlichtingsdienst. Hij had er al verschillende tours of duty in Irak opzitten, waar hij tussen 2004 en 2007 “stage” ging lopen bij de Amerikanen om zo Georgië klaar te kunnen maken om de VS bij te staan aldaar.
Heilige oorlog en TBC
In 2010 werd Tarkhan er ingeluisd bij een afrekening binnen de Georgische geheime dienst. Hij kreeg drie jaar cel voor het in bezit hebben van een illegaal wapen. In de gevangenis bekeerde hij zich tot de islam, begon op te trekken met extreme islamisten en zwoor om een heilige oorlog te gaan voeren tegen de vijanden van de islam.
In 2012 kreeg Abu Omar tuberculose in de gevangenis. Hij werd vrijgelaten. Verhuisde naar Turkije. En is nu dus één van de belangrijkste figuren bij Islamitische Staat.
Het komt er op neer dat Abu Omar zich verraden voelde door iedereen: de Georgiërs, de Russen (die zijn vader, een herder die vluchtelingen tijdens het conflict in Tsjetsjenië over de grens smokkelde vermoordden, een fabeltje want Abu’s vader leeft nog), maar ook de Amerikanen en het Westen, al heeft hij wellicht het minst van al problemen met die laatsten. Maar hij kent ze wel heel goed alsook hun militaire tactieken.
Het plan
In grote delen van Georgië en in Tsjetsjenië is Abu Omar een grote held. Van de allure dat jonge moslims in de dorpen voortdurend over hem praten en zich spontaan aanmelden om voor de zaak van IS te gaan vechten in Syrië of Irak. En de jihad en het kalifaat uitbreiden naar de Kaukasus is momenteel een topprioriteit voor Islamitische Staat. De Kaukasus controleren is overigens niet eens zo’n vergezochte gedachte. De soennieten, die IS goed gezind zijn, maken er de meerderheid van de moslims uit.
Affaire
Als Abu Omar werkelijk is omgekomen, is “de mooiste vrouw van het kalifaat” nu weduwe geworden. Daar hangt een heel verhaal aan vast. Het zit zo:
In Jokolo, aan de grens met Tsjetsjenië, woont Leila Achishvili. Haar twee zonen, Hamzat en Khalid zijn gesneuveld in Syrië. En haar voormalige schoondochter is nu getrouwd met Abu Omar.
“Fanatieke dochter”
Leila’s schoondochter, of beter ex- schoondochter, is Seda Dudurkaeva, hoewel ze zich tegenwoordig Aisha laat noemen. Aisha is de dochter van Asu Dudurkaev, tot voor kort een vertrouweling en één van de topministers van de Tsjetsjeense president Ramzan Kadyrov. Die is op zijn beurt een grote vriend van de Russische president Vladimir Putin.
Op vraag van Putin liet Kadyrov liet zijn vriend Dudurkaev vallen. Hij ontsloeg hem als minister omdat hij “zijn fanatieke dochter niet onder controle kon houden”. Seda was namelijk verliefd geworden op de verkeerde vent: Hamzat, de zoon van Leila Achisvili. Leila zegt overigens heel goed te weten wanneer het misliep met haar Hamzat. En dat was niet thuis, maar in Oostenrijk.
En toen belde Tarkhan …
Om haar twee zonen te beschermen tegen het geweld in de regio, en nadat Hamzat op zijn 12de thuiskwam in de kledij van de extremistische Wahhabi’s, besloot Leila hen naar haar ex-man in Oostenrijk te sturen. Niet makkelijk voor een moeder, maar, zegt ze, “Ik deed het voor hun eigen goed. Ik dacht dat ze in Oostenrijk wel zouden afgeraken van die invloed van radicale moslims.”
Vijftien jaar later kwam Hamzat terug naar Pankisi. Met een ingenieursdiploma van de Weense unief op zak. En vloeiend in maar liefst vijf talen. Een modeljongen. Leila was apetrots. En toen belde Tarkhan.
Tarkhan, zo heette Abu Omar voor hij zich in de gevangenis in Georgië bekeerde tot de islam. Abu Omar had blijkbaar contact met Hamzat toen die nog in Wenen woonde. Hamzats moeder was er ondertussen ook achtergekomen dat haar zoon in Wenen niet afgekickt was van extreme islam, integendeel. En toen Abu Omar hem sommeerde om naar Syrië te komen, was hij meteen weg. Hamzat werd in Syrië bij IS de persoonlijke assistent van Abu Omar. De twee weken geen seconde van elkaars zijde, luidt het.
Ondertussen was Hamzat online zijn droomvrouw tegengekomen, Seda Dudurkaeva dus. Twintig jaar en in Grozny alom geroemd om haar schoonheid. Ze leidde als dochter van een goeie maat van de president een luxeleven. En voor je het wist, vluchtte ze naar Syrië om er met Hamzat te trouwen. Op het huwelijk ontbrak Abu Omar uiteraard niet.
Bodyguards in luxewagens
De Tsjetsjenen klopten aan bij Hamzats moeder in Georgië: of ze alsjeblieft naar Syrië wou gaan om Seda te overtuigen terug naar huis te komen. Wat Leila deed. Ze contacteerde haar zoon Hamzat en die vroeg haar zelfs om voor Abu Omar churchkela (een soort Georgische zoetigheid) mee te brengen.
Vanuit Turkije werd moeder Leila Syrië binnengesmokkeld. Uiteindelijk mocht ze haar zoon zien. “Helemaal veranderd, totaal niet de jongen die ik kende. Hij was gewapend en werd beschermd door bodyguards in een konvooi van luxewagens. Seda zat in één van die auto’s te wachten.” “We hebben die wagens als geschenk van Iran gekregen”, vertelde Hamzat haar.
Leila overtuigen om terug te keren bleek vruchteloos. “Wel, ze waren verliefd op elkaar. En ze kloeg niet tot mijn grote verbazing. Ze zei dat ze gelukkig was en bij Hamzat wou blijven. Het was zo’n mooi meisje. Een engel.” Toen Leila Hamzat vertelde dat Seda best terugkeerde naar Tsjetsjenië, zei die “ze blijft hier en hier is waar ze ook zal sterven”.
De nieuwe bin Laden
Leila kreeg ook bezoek van Abu Omar. Die kwam z’n snoep halen. En was volgens Leila “heel beleefd”. Deed de moeite om een uur lang met haar te keuvelen over gewone dingen van thuis, in de Pankisi-vallei. Vertelde Leila hoe dol hij was op haar zoon ook.
Toen Abu Omar weg was, kreeg Leila te horen hoe gelukkig ze wel was geweest. Abu Omar, zo werd haar verteld, was de nieuwe Bin Laden.
Vier dagen nadat Leila terugkeerde naar Georgië, kreeg ze te horen dat Hamzat een shadid, een martelaar was geworden. Hoe dat was gebeurd, kreeg ze niet te horen. Vier weken later sneuvelde ook haar andere zoon, Khalid. Die was het slachtoffer van een scherpschutter geworden.
Na lang aandringen kreeg Leila via via te horen dat Hamzat om het leven kwam bij een aanslag, een bom onder zijn auto. Ver van het front. De escorte die hij normaal gezien genoot, was nergens te bespeuren. Eigenlijk is er niemand die niet gelooft dat Hamzat uit de weg geruimd is.
Leila had nog contact met Seda, die haar de bezittingen van Hamzat en Khalid wilde opsturen. En die haar vertelde dat ze “nu wel klaar was om weer naar huis te komen”.
De weduwe van een martelaar
Alleen: daar stak Abu Omar een stokje voor. Onder het mom van “de weduwe van een martelaar daar wordt voor gezorgd” huwde hij enkele weken later met Seda. Ze woont nu met de IS-leider in diens gigantische villa met zwembad, onder het wakend oog van diens 40 bodyguards.
Maar … is Abu Omar wel de echte sterke man?
Maar is Abu Omar trouwens de echte sterke man van Islamitische Staat? Niet volgens zijn vader, Temur, een christen die nog altijd woont in het huisje waar Abu Omar opgroeide, in Birkiani in Georgië. Temur zal je desgevraagd vertellen dat de man die Islamitische Staat militair leidt in feite geen bal geïnteresseerd is in godsdienst. “Tharkan is degene die zijn broers zelfs waarschuwde voor radicale moslims”, zegt hij. In het bijzonder zijn broer Tamaz. En Tamaz is volgens de papa de echte sterke man van Islamitische Staat.
Naloper
“Tharkan is altijd een naloper geweest. Het is Tamaz die echt de touwtjes in handen heeft. Hij laat zich gewoon niet zien, zo slim is hij.” Dat Tamaz het echte brein is, wordt ook bevestigd door de ATC, de Georgische anti-terreurbrigade, die, o ironie, de twee broers inlijfde om te strijden tegen de Russen.
Een voormalige commandant van de twee vertelde aan de website The Daily Beast: “Tarkhan was the only newbie. We only recruited him because we were interested in his brother—Tamaz and his friends, who were ‘real wolves,’ experienced soldiers, and veterans of the Chechen wars. We had certain interests toward them.” De man beweert ook dat de echte reden waarom Tharkhan door de Georgiërs in de cel gegooid werd, was omdat hij achter de rug van de geheime dienst drugs en wapens smokkelde.