Italië is het eerste land binnen de Europese Unie dat een uitgebreide wetgeving rond artificiële intelligentie (AI) goedkeurt. De wet mikt op een evenwicht tussen technologische innovatie en ethische verantwoordelijkheid, en bevat opvallend strenge regels rond deepfakes, transparantie en menselijk toezicht.
De nieuwe wetgeving sluit nauw aan bij de voorgestelde Europese AI-wet, maar gaat meteen een flinke stap verder in de uitvoering. Zo riskeren personen die via AI illegaal gemanipuleerde beelden of teksten verspreiden — zoals deepfakes — gevangenisstraffen van één tot vijf jaar, zeker als de verspreiding schade veroorzaakt.
Ook het gebruik van artificiële intelligentie bij criminele activiteiten zoals fraude of identiteitsdiefstal wordt zwaarder bestraft. De Italiaanse overheid wil hiermee duidelijke grenzen trekken in het gebruik van AI-technologieën.
Transparantie en toezicht centraal
De wet stelt strikte voorwaarden aan het gebruik van artificiële intelligentie in gevoelige sectoren zoals gezondheidszorg, justitie, onderwijs en sport. Bedrijven en instellingen die artificiële intelligentie inzetten, zullen moeten voldoen aan transparantie-eisen én menselijk toezicht garanderen bij belangrijke beslissingen.
Er is ook aandacht voor jongeren. Kinderen onder de 14 jaar mogen alleen toegang krijgen tot AI-gerelateerde diensten met toestemming van hun ouders. Italië erkent hiermee de extra kwetsbaarheid van minderjarigen in een steeds meer door technologie gedreven wereld.
Geen auteursrecht voor AI, wel voor mensen
Een ander opvallend element van de wet is de duidelijke grens die getrokken wordt rond auteursrecht. Alleen werken die aantoonbaar menselijke creatieve input bevatten, komen in aanmerking voor bescherming. AI op zichzelf kan dus geen auteursrecht claimen.
Text- en datamining door AI blijft wel toegestaan, op voorwaarde dat de inhoud niet onder auteursrecht valt of dat het gebeurt door erkende onderzoeksinstellingen voor wetenschappelijke doeleinden.
Meloni kiest voor een “Italiaanse AI-aanpak”
De Italiaanse premier Giorgia Meloni noemt de wet een mijlpaal. Volgens haar moet Italië niet louter volgen wat andere landen doen, maar zelf richting geven aan hoe AI op een ethisch verantwoorde manier kan worden ingezet.
Om innovatie in het veld te stimuleren, heeft de regering 1 miljard euro uit een staatsfonds gereserveerd voor bedrijven die actief zijn in AI, cyberbeveiliging en telecom. Toch klinkt er kritiek: sommigen wijzen erop dat dit bedrag verbleekt in vergelijking met de miljarden die landen als de VS en China investeren.
Italië positioneert zich met deze wet als koploper binnen de EU — een rol die het land met trots lijkt op te nemen, al is het afwachten of andere lidstaten dit voorbeeld volgen.