Sociaal contact heeft verbazingwekkende effecten op ons geheugen, humeur en onze mentale gezondheid. Door sociaal bezig te zijn, stimuleren we meerdere hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor taal, geheugen, aandacht en emoties, zeggen medici.

Onderzoekers van Newcastle University bestudeerden gegevens van meer dan 2.000 mannen ouder dan 65 jaar die acht jaar na elkaar werden geëvalueerd. De deelnemers kregen vragen over hun sociale leven, waaronder hoeveel tijd ze met vrienden en familie doorbrachten, vrijwilligerswerk, religieuze of sociale clubs, vakanties en lezen.

Uit de resultaten bleek dat degenen met een hoge mate van sociale betrokkenheid aan het begin een 31 procent lager risico op kwetsbaarheid hadden, terwijl deelnemers die hun sociale activiteit in de acht jaar vergrootten een risicoreductie van 23 procent zagen.

Deze bevindingen benadrukken dat sociale verbindingen een grote impact kunnen hebben op onze fysieke gezondheid, zeker op latere leeftijd, maar wat doet verbonden blijven voor onze hersenen?

Kan sociaal blijven op latere leeftijd cognitieve achteruitgang vertragen?

“Sterke sociale contacten onderhouden op latere leeftijd kan helpen cognitieve achteruitgang te vertragen door het brein actief en flexibel te houden,” legt Steven Allder, neuroloog bij Re:Cognition Health, uit. “Door sociaal contact stimuleren we meerdere hersengebieden die instaan voor taal, geheugen, aandacht en emoties.

“Deze voortdurende prikkeling bevordert de vorming van nieuwe neurale verbindingen, een proces dat neuroplasticiteit heet, en helpt daardoor cognitieve functies en veerkracht te behouden naarmate we ouder worden.”

Welke invloed heeft sociaal contact op ons geheugen?

Sociaal blijven op latere leeftijd kan een grote rol spelen in het ondersteunen en zelfs verbeteren van het geheugen, zegt de neuroloog.

“Zinvolle interactie activeert verschillende delen van het brein tegelijkertijd, van de gebieden die taal en emotie verwerken tot die voor het opslaan en ophalen van informatie,” verduidelijkt Allder. “Als we praten, luisteren en verhalen delen, geven we het brein in wezen een training en activeren we de hippocampus en prefrontale cortex, die essentieel zijn voor het vormen en behouden van herinneringen. Deze continue prikkeling helpt neurale verbindingen in stand te houden en stimuleert misschien zelfs de groei van nieuwe.

“Uit onderzoek blijkt dat oudere volwassenen met veel sociaal contact doorgaans beter scoren op geheugentests en cognitieve testen, wat suggereert dat een actief sociaal leven het denkvermogen scherp kan houden en leeftijdsgerelateerde achteruitgang kan vertragen.”

Helpt sociaal contact ook andere cognitieve processen?

“Naast het geheugen ondersteunt sociaal contact ook uitvoerende functies zoals aandacht, probleemoplossing en besluitvorming”, merkt Allder op. “In contact komen met anderen daagt het brein uit om zich aan te passen, informatie snel te verwerken en met verschillende prikkels om te gaan – vergelijkbaar met cognitieve trainingsoefeningen.

“Regelmatige sociale activiteit helpt deze vaardigheden te behouden, die essentieel zijn om onafhankelijk en zelfredzaam te blijven.”

Kan regelmatig sociaal contact het risico op dementie verlagen?

De neuroloog benadrukt dat groeiend bewijs aantoont dat regelmatige sociale betrokkenheid samenhangt met een lager risico op het ontwikkelen van dementie.

“Sociale interactie stimuleert het brein net als mentale oefeningen, waardoor neurale netwerken actief en flexibel blijven,” legt hij uit. “Het helpt ook bij het reguleren van stresshormonen en vermindert chronische ontstekingen, die beide in verband worden gebracht met een verhoogd risico op cognitieve achteruitgang.

“Mensen die nauwe relaties onderhouden en vaak deelnemen aan sociale of gemeenschappelijke activiteiten blijven doorgaans fysiek actief, mentaal gestimuleerd en emotioneel in balans – stuk voor stuk bevorderlijk voor langdurige hersengezondheid. Hoewel sociaal contact dementie niet kan voorkomen, is het wel een cruciaal onderdeel van een preventiestrategie, naast een evenwichtig dieet, regelmatige lichaamsbeweging, goede nachtrust en levenslang leren.”

Wat doet sociaal contact voor ons humeur en stressniveau?

Positieve sociale interacties, vooral face-to-face, maken geluksstofjes vrij die gevoelens van vertrouwen, verbinding en geluk versterken.

“Positief sociaal contact zorgt voor de afgifte van oxytocine en endorfine, hormonen die ontspanning stimuleren, het cortisolniveau verlagen en het humeur verbeteren,” zegt Allder. “Je verbonden voelen biedt ook emotionele steun in stressvolle tijden en beschermt het brein tegen de schadelijke effecten van chronische stress, waarvan bekend is dat het cognitieve prestaties aantast.”

Kan sociaal contact op latere leeftijd onze mentale gezondheid verbeteren?

Een actief sociaal leven in alle fasen van het leven kan een diepgaand positieve invloed hebben op de mentale gezondheid, aldus de neuroloog.

“Regelmatig contact met vrienden, familie en de gemeenschap biedt emotionele steun, vermindert eenzaamheid en versterkt het gevoel erbij te horen – allemaal essentieel voor het psychologisch welzijn,” zegt Allder. “Sociale banden stimuleren de aanmaak van neurotransmitters als serotonine en oxytocine, die de stress reguleren en gevoelens van kalmte en geluk bevorderen. Ze zorgen ook voor een gevoel van doel en regelmaat, belangrijke factoren om mentaal weerbaar te blijven naarmate we ouder worden.

“Uit studies blijkt consistent dat oudere volwassenen die sociaal actief blijven, minder last hebben van depressie en angst, meer tevreden zijn met het leven en over het algemeen een betere kwaliteit van leven rapporteren dan mensen die sociaal geïsoleerd zijn.”