Winkels met alleen voeding die over datum is? In Denemarken kennen ze ’t concept al, maar in België zijn we er blijkbaar nog niet klaar voor: eten kopen dat voorbij de houdbaarheidsdatum is. De Kopenhaagse winkel Wefood doet het voor ’t goede doel en scoort er goed mee, maar bij ons is de wet én de klant nog niet mee.
Zou jij producten kopen die voorbij de houdbaarheidsdatum zijn? In Denemarken zijn ze erachter gekomen dat een winkel met énkel overtijdse voeding een daverend succes kan zijn. Want winkel WeFood, die in 2016 de deuren opende, mocht al snel dromen van uitbreiding. Twee dingen die je moet weten voor je bij WeFood shopt: alle opbrengsten gaan naar een goed doel en je weet nooit op voorhand wat er in de winkel ligt.
Maar hoe zit het in België? Zijn wij gewoon nog niet klaar voor het idee van vervallen voeding, ligt het aan de wetgeving of zijn de winkels gewoon niet happig op het idee? Want in Denemarken mag je wel eten verkopen dat voorbij de houdbaarheidsdatum is, maar ’t moet duidelijk aangeduid staan én getest worden door de winkels. Een intensieve job, denken wij dan.
Te gebruiken tot?
’t Wordt er niet gemakkelijker op als je begrijpt dat er twee soorten vervaldatums zijn. Philippe Houdaer van de dienst Volksgezondheid legt het aan ons uit. “Op producten die in België verkocht worden, staan twee soorten datums. De eerste is de ’te gebruiken tot’-datum. Dat wil zeggen dat je het product in kwestie best niet meer gebruikt na die datum. Meestal gaat het dan om melk- of vleesproducten, of een product waar er makkelijk bacteriën in kweken.”
Je hebt waarschijnlijk al gemerkt dat een potje yoghurt niet onmiddellijk slecht wordt zodra het voorbij de vervaldatum gaat. Houdaer bevestigt dat. ”Het is inderdaad zo dat je niet direct moet panikeren als een product voorbij de houdbaarheidsdatum gaat. Wil je zeker zijn, gooi het dan weg, maar weet ook dat fabrikanten een veiligheidsbuffer inbouwen.” Hij laat ons ook weten dat in een groot stuk van de gevallen, een product dat over tijd is, hoogstens wat buikkrampen veroorzaakt. “Maar je speelt natuurlijk best op safe.”
Ten minste houdbaar tot
Dan is er nog de kwestie van de ’tenminste houdbaar tot’-datums. Die herken je aan ’t feit dat er geen precieze datum op staat, maar een maand en een jaar. Die producten vervallen in principe niet. Ja, lees dat nog maar eens: het zijn dan producten die niet slecht kunnen worden. Denk aan chocolade of bepaalde pastasoorten. “Zo lang ze juist bewaard worden, kan het geen kwaad dat je die producten na de houdbaarheidsdatum opeet.”
Wat staat die datum daar dan op te doen? “Fabrikanten garanderen met die datum een soort kwaliteit”, zegt Houdaer. “Het gaat vooral om smaak of kleur. Chocolade kan bijvoorbeeld een andere kleur krijgen en wat vettiger smaken, maar eigenlijk doet dat niks af aan de houdbaarheid van het product.” Meer chocolade, onthouden wij.
Niet in de winkels
Maar hoe zit het bij de winkels zelf? Wij gingen luisteren bij Carrefour en Colruyt, die elke een ander beleid hebben als het op vervallen eten aankomt. “Bij Carrefour hebben wij niet de politiek om eten weg te gooien, wat we wel doen is een promotie aanbieden op producten die in de komende dagen of dezelfde dag vervallen”, zegt woordvoerder Baptiste van Ourtryve aan newsmonkey. “De wetgeving is natuurlijk duidelijk, al zijn wij er wel voorstander van dat de Europese Commissie zich buigt over hoe die momenteel werkt. Er zijn misschien mogelijkheden om de nu heel strenge wet te versoepelen. Want weggeven mag nu ook al niet meer voor een bepaalde datum.”
Weggeven of doorverkopen is niet de enige zorg van Carrefour, ook de klant wil blijkbaar geen producten die richting hun overtijddatum gaan. Niet abnormaal, je probeert je kar te vullen met voeding die je zo lang mogelijk kan gebruiken. “Maar daardoor blijven de dingen die minder lang goed blijven, het langst liggen. Klanten hebben duidelijk geen zin om voeding te kopen die bijna over tijd is.”
Voedselbank
Bij Colruyt klinkt er een ander verhaal. “Wat ons betreft is verkopen op een latere datum volledig niet aan de orde”, zegt woordvoerder Hanne Poppe aan newsmonkey. “Vier dagen voor de houdbaarheidsdatum haalt het personeel de voedingsproducten die over tijd zullen gaan uit de winkelrekken. Op die manier gaan ze ook niet mee met klanten naar huis om daar dan in de vuilnisbak te belanden. We zetten die producten op paletten, daarna gaan ze naar de voedselbanken.” Ook voor de ten minste houdbaar tot-voeding gebruikt Colruyt die regel. Want ook bij hen wil de klant liever niet iets dat al voorbij de datum is.
’t Ziet er dus niet naar uit dat we snel een equivalent van de Deense shop mogen verwachten op de Belgische markt. Nochtans mag ’t wel duidelijk zijn: je eten wordt echt niet zo snel slecht als je soms denkt. Best de datum eens checken.
