Wat heeft de gemiddelde werknemer aan ecocheques? Niet veel, want de cheques worden massaal niet gebruik, met superwinst voor de uitgevers van de cheques tot gevolg. En de werkgever? Veel administratie en extra kosten. Afschaffen dus, winst en efficiëntie voor iedereen, zo kondigde de meerderheid aan. Tot belangengroepen en de sociale partners zich moeiden: verandering en hervorming is lastig in dit land, zo blijkt.

Vandaag beslist in de Kamer de meerderheid van N-VA, MR, CD&V en Open Vld wat ze gaan doen met de ecocheques. Die gingen afgeschaft worden, wat het leven van veel werknemers en werkgevers beter zou maken. Maar de beslissing is eigenlijk al gevallen: in de kamers van de vakbond en het VBO. En met trouwe soldaat Stefaan Vercamer, die namens CD&V vervolgens op de rem gaat staan.

Vercamer trekt zo zo’n steun in voor het voorstel van Egbert Lachaert (Open Vld), die de ecocheques wilde vervangen door een netto vergoeding. Meteen zouden de 1,45 miljoen Belgen die nu via hun werkgever tot 250 euro per jaar aan cheques krijgen, gewoon een extra premie op hun rekening krijgen. Geen beperkingen meer over wat je ermee kan kopen, en ook geen gevaar dat je vergeet die cheques uit te geven. Dat is een groot probleem: ongeveer een half miljoen cheques worden niet gebruikt.

Wie houdt de winst: de uitgevers

Meteen is duidelijk waar de winst voor die ecocheques zit: bij de uitgevers van die cheques. Want ook voor werkgevers is het onaangenaam: de rompslomp is groot, en de commissies hoog. De enige winnaars van het systeem zijn Sodexo, Edenred en Monnize, de drie bedrijven die ecocheques uitgeven. Die haalden de afgelopen maanden dan ook alles uit de kast qua lobbywerk. Met succes dus.

Want de sociale partners speelden perfect hun rol als behoeder van een paar individuele belangen, boven die van zowat alle werknemers. Het VBO had het plots over “werknemers die graag de ecocheques krijgen” en “wij weten toch wat werkgevers willen?” als argumentatie.

Daar kwam bovendien een kritisch advies van de Raad van State bij. Een nettovergoeding, rechtstreeks op de bankrekening, is “problematisch in het licht van het grondwettelijke gelijkheidsbeginsel”. Werkgevers zouden zo mogelijks kunnen verplicht worden om ook werknemers die geen eco- of maaltijdcheques kregen, nu wel die nettovergoeding te geven. En misschien blijft die netto geen netto en komen er belastingen op, zo waren de bezwaren.

Kater van sociale partners

Open Vld en N-VA blijven achter met een kater: ze beloofden met grote trom hervormingen, maar alles blijft lekker zoals het was. Een gekend scenario bij sociaal-economische hervormingen: het is altijd makkelijker om niets te veranderen, en de belangen van deze of gene groep niet te raken. Inzetten op de sociale partners, zoals MR en CD&V vaak doen, is daarbij een garantie voor conservatisme en weinig moedige beslissingen. En de werknemers? Die zitten ondertussen opnieuw opgescheept met die vervelende ecocheques…