Glutenvrij eten is de jongste jaren populair geworden, omdat veel mensen ten onrechte denken dat ze dan gezonder leven. Zelfs koning Filip doet mee aan de hype. Nu blijkt zelfs dat die glutenvrije producten die verkocht worden meestal een pak ongezonder zijn; er zit meer suiker, zout en vet in dan in hun gewone versies. En ze zijn nog duurder ook. 

Koning Filip is niet ziek en hij lijdt niet aan coeliakie, een chronische darmaandoening waarbij iemand glutenintolerant is. Hij lijkt gewoon wat dingen door elkaar te halen en is er blijkbaar van overtuigd dat zo’n glutenvrij dieet te maken heeft met een keuze om gezonder te gaan leven.

Zoals veel mensen tegenwoordig. Feit is: een glutenvrij dieet is alleen goed voor mensen die geen gluten verdragen en de aandoening coeliakie hebben.

Gluten 101

Gluten zijn eiwitten die voorkomen in veel graansoorten, waaronder tarwe, rogge, gerst, haver en spelt. Alle producten waar granen of bloem in zijn verwerkt – of die daar zelfs slechts mee in aanraking zijn gekomen – moeten van het menu worden geschrapt voor mensen die een glutonintolerantie hebben.

Coeliakie (glutenintolerantie) is een chronische aandoening waarbij het lichaam heftig reageert op de inname van gluten. Het is een erfelijke auto-immuunziekte.

Bij een auto-immuunziekte maakt het afweersysteem antistoffen aan die lichaamseigen cellen aanvallen. Dat leidt tot een ontstekingsreactie. Bij coeliakie treedt zo’n ontstekingsreactie op in de dunne darm, als gevolg van de inname van gluten. De ontstekingsreactie in de dunne darm beschadigt het slijmvlies. Daardoor werkt de dunne darm minder goed en worden belangrijke voedingsstoffen minder goed opgenomen. Hierdoor kunnen verschillende klachten ontstaan zoals diarree, buikpijn, vermoeidheid en gewichtsverlies.

De 1 procent

Ondanks het feit dat slechts 1% van de bevolking aan de ziekte lijdt – en dat aantal niet echt toeneemt – is het aantal mensen dat een glutenvrij dieet volgt en/of glutenvrije producten koopt de jongste jaren geëxplodeerd.

De hype – gebaseerd op een foutief idee dat ook mensen zonder coeliakie baat hebben bij het vermijden van gluten – is komen overwaaien uit de VS. Ondertussen is de verkoop van glutenvrij eten ook in Europa met 42% gestegen.

Volgens voedingswetenschappers “gelooft wie glutenvrij eet omdat hij denkt dat het gezond is in larie en apekool”. Het heeft geen enkel effect op je gewicht en kan schadelijk zijn. Een hype zonder wetenschappelijke basis, waarvan al geweten was dat een glutenvrij dieet zonder medische oorzaak op de langere termijn schadelijk is voor de gezondheid. Omdat gluten nu eenmaal in ons voedingspatroon zitten en het eten dat ze bevat een belangrijke bron is van vezels, vitamines en jodium.

Meer suiker, zout en vet en nog eens duurder ook

Nu blijkt dat de mensen die geen intolerantie hebben maar toch glutenvrij eten niet alleen iets doen wat hen niet gezonder maakt en hen sowieso een pak meer geld kost. Heel veel van de glutenvrije producten die verkocht worden, zijn een pak ongezonder dan hun “normale” varianten.

Het is onderzocht door de Nederlandse Consumentenbond. In de onderzochte glutenvrije producten zat meer suiker, meer zout en meer vet. Ook zaten er minder vezels in dan in vergelijkbare producten met gluten.

De Consumentenbond keek naar de ingrediëntenlijst van vijf A-merkproducten en de bijbehorende glutenvrije variant.

Zo zit er in glutenvrij knäckebröd van het merk Wasa zes keer zoveel verzadigd vet en twee keer zoveel zout als in de volkoren variant. En in de glutenvrije pannenkoekenmix van het merk Koopmans is twee keer zoveel zout te vinden als in de 6-granen pannenkoekenmix van hetzelfde merk.

Ook glutenvrije ontbijtkoek van Peijnenburg en glutenvrije stroopwafels van Albert Heijn blijken geen gezond alternatief: de ontbijtkoek bevat meer calorieën door de toevoeging van zuivel en in het tweede product zit meer suiker dan in gewone stroopwafels.

Die scenario’s vallen ongeveer over een groot stuk van het glutenvrij gamma door te trekken.

De reden? Anders zijn ze niet lekker. De fabrikanten geven zelf toe dat het toevoegen van suiker, zout of vet nodig is om de smaak van producten zonder gluten op peil te brengen.