Kan je de dokter helemaal uitsluiten als je ervoor kiest om te sterven? Volgens de Nederlandse vereniging Coöperatieve Laatste Wil is dat een recht, en kan dat op een rustige en pijnloze manier. Om legale medicatie te voorzien voor mensen die dat willen, organiseren zij nu een groepsaankoop waar al 220 Belgen voor ingeschreven zijn. 

Voor wie uit het leven wil stappen omdat hij ziek is, bestaat er euthanasie. Maar wat als je leven ‘voltooid’ is? Dan ben je momenteel nog aangewezen op minder fijne methodes, en dat kan volgens de Nederlandse Coöperatie Laatste Wil niet. Er zijn, volgens hen, methodes die menselijk zijn, en iedereen in z’n waardigheid laten. Dus organiseren ze een groepsaankoop van Middel X. Dat is een perfect legale substantie die in een bepaalde hoeveelheid dodelijk is. Het gaat dus niet om een euthanasie, begeleid door een dokter.

De leden van de coöperatieve zijn voornamelijk 55-plussers die na een voltooid leven zelf willen kiezen hoe ze hun leven beëindigen. Intussen telt CLW ruim 15.000 leden, waaronder ook een aantal Belgen.

Wachtperiode en informatiepakket

Om impulsen enigszins uit te sluiten, geldt voor de effectieve aankoop van het middel, een wachtperiode van zes maanden. De eerste wachtperiode sinds duidelijk is dat zo’n aankoop kan doorgaan, is nu verstreken en dus kunnen de eerste vergaderingen voor een echte groepsaankoop starten.

Zoals te zien is in een nieuwsbrief van CLW, krijgen leden eigenlijk niet te zien welk middel ze bestellen. In ruil voor vijftien euro lidgeld per jaar krijgen ze wel de informatie om het ‘laatste wilmiddel’ zoals ze het bij CLW eufemistisch noemen. Bij zo’n aankoop hoort eerst een informatiepakket, een verklaring dat je het middel enkel voor jezelf zal gebruiken en ééntje die zegt dat je weet wat het middel doet en dat je dat uit vrije wil doet.

Begin 2018 krijgen de eerste leden van Coöperatie Laatste Wil de gelegenheid een #laatstewilmiddel te bestellen. In haar nieuwsbrief zet @Willaatste de procedure uiteen pic.twitter.com/cIToZa2K7O

— Euthanasie (@Euthanasie_Info) 28 december 2017

Kluisje

Zo’n inkoopgroep bestaat uit zo’n vijftig mensen, waarvan één persoon de aankoop plaatst. Het product zelf wordt trouwens niet gewoon zomaar meegegeven, eens het aankomt. Iedereen krijgt namelijk een persoonlijk kluisje dat met een vingerafdruk opengemaakt wordt. Daarin wordt het product bij overhandiging geplaatst. Zo willen de organisatoren impulsdaden extra ontmoedigen.

“De meesten zullen het middel niet meteen gebruiken”, zegt voorzitter Jos Van Wijk aan De Morgen. “Het geeft rust dat ze erover kunnen beschikken als ze zover zijn. Niemand gaat makkelijk dood. Er is altijd die reflex: ik wil nog niet.” Toch zijn er ook flink wat tegenstanders te vinden voor het omstreden Middel X.

Twee gram

Overigens, voor wie het interesseert, krijgen kopers zo’n 2 milligram van het Middel X. Dat is te weinig om individueel te bestellen. Op internet gaan minimumbestellingen van een ton de ronde. Maar het product is ook goedkoop. Er wordt ook veiligheidshalve een blauwe kleurstof aan toegevoegd, waardoor mensen die iemand willen ombrengen met het middel, dat in principe wel zo zullen laten.

Eén van de verrassende tegenstanders is de bekende voorstander van euthanasie in België, dokter Wim Distelmans. Distelmans zegt ook aan De Morgen hij principieel vindt dat “iedereen het recht heeft op levensbeschikking.” Maar daarmee is niet gezegd dat hij achter CLW staat. “Ik weet uit ervaring dat het heel moeilijk is om te beoordelen of iemand echt onherroepelijk uit het leven wil stappen.” Een vol leven hebben is geen voldoende motivatie binnen de Nederlandse, noch de Belgische euthanasiewetgeving.

“Tijd is geen criterium”

Daarnaast heeft Distelmans nog een extra bedenking: volgens hem veroorzaakt het Middel X, waarvan hij het bestaan kent, ook nog scherpe hoofdpijn. Een zachte manier om te gaan is het dus niet.

Saskia Aerts van het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) stelt zich ook ernstig vragen bij de ‘veiligheidsmaatregelen’ die CWL zegt te nemen. “Simpelweg ‘iets verklaren’ heeft weinig waarde. Bovendien is het vreemd dat er enkel een wachttijd is geïnstalleerd. Mensen die naar de zelfmoordlijn bellen, denken er vaak al ruim een jaar aan om uit het leven te stappen. In die zin is een half jaar zelfs kort. Tijd is geen goed criterium.”

Daarmee is het debat ongetwijfeld nog niet gesloten. Als Belg kan je je aansluiten bij de Nederlandse vereniging, maar daarmee is er nog geen Belgisch equivalent. Dat zijn ze bij CWL ook nog niet meteen van plan, omdat ze wel binnen de wet willen blijven. Hulp bij zelfdoding is vooralsnog nog steeds illegaal, en groepen zoals CWL vangen sowieso veel wind.

Jan Terlouw: ‘Ik vind dat als je oud bent en elke ochtend wakker wordt met het gevoel dat je leven voltooid is, dat je dan niet voor de trein hoeft te springen. Je moet een middel kunnen krijgen waardoor je op n vreedzame en pijnloze manier kan sterven’ #voltooidleven #nieuwsuur pic.twitter.com/0nEPsASXcx

— Euthanasie (@Euthanasie_Info) 29 december 2017

De autonome weg

Met deze inkoopvergaderingen, waarbij de identiteit van de leden na aankoop vernietigd wordt, wil CWL wel een poging doen om ‘de autonome weg’ te regulariseren. Daarmee zetten ze in op betrouwbaarheid, wat niet het geval is bij de talloze verenigingen die expliciete raad geven voor zelfdoding, vaak door het bestellen van dodelijke dosissen chemicaliën in het buitenland.

De Nederlandse Tweede Kamer gaf al aan dat zij niet kunnen oordelen over de strafbaarheid van de organisatie, maar de minister van Volksgezondheid, Edith Schippers, drukte wel haar bezorgdheid uit. “Het verspreiden van informatie over een dodelijk middel zonder duidelijke waarborgen baart mij zorgen”, zei die toen.

Wie vragen heeft over zelfdoding, kan anoniem contact opnemen op het gratis nummer 1813 of via www.zelfmoord1813.be. Daar is altijd iemand die naar je kan luisteren.