“Er is geen plan B”, schreeuwt Groen over het klimaat, waarop zij zich profileren als enige geloofwaardige partij. “We moeten net economisch groeien én innoveren”, antwoordt N-VA, die het plots heeft over ‘ecorealisme’. De andere partijen kijken ernaar en worstelen ermee: Open Vld had een wit konijn voor klimaat in de schuif, maar dat is weg. CD&V worstelt dan weer met de figuur van Joke Schauvliege op het dossier. En de sp.a verkiest ‘zekerheid’. 

Klimaat is flink op weg om een heel stevig thema te worden bij de verkiezingen op 26 mei. Die zijn nog ver weg. Maar de verschillende marsen en acties, zelfs vanuit de bedrijfswereld, garanderen dat het thema de komende weken niet verdwijnt.

Dat betekent meteen dat Groen de komende weken een vast aantal thuismatchen mag gaan spelen. Want telkens de scholieren op een donderdag verzamelen blazen, of de actievoerders een record breken met 70.000 deelnemers, is Groen de eerste om victorie te kraaien: wie in staat is om zijn of haar thema op de agenda te krijgen en te houden, wint de verkiezingen.

Opvallend daarbij: het thema klimaat overschaduwde afgelopen weekend zelfs de N-VA-falanx, die nochtans bekend staat om haar talent de media te domineren. Maar het congres over confederalisme werd overstemd door de klimaatmars, die zondag en vandaag het nieuws beheerste. Aan het confederalisme-congres kleefde een soort slapstick-gehalte, met minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) die aanklaagde dat een potvis in de zee federale bevoegdheid is, en een potvis op het strand Vlaamse bevoegdheid. Standup-comedy die best te smaken was, maar niet meteen goed voor de geloofwaardigheid van het thema.

Groene taksen en aflaten

Veel interessanter was de reactie die De Wever gaf vanop z’n congres over de aanhoudende protesten van klimaatspijbelaars, jongeren die donderdag gaan betogen, in plaats van naar de les te gaan. “De jeugd moet niet geloven in de Apocalyps, in doemverhalen, met een religieus karakter, waarbij ze veranderingen vragen aan de mens die niet realistisch zijn. Als men nu al schuldgevoelens moet hebben, omdat men eens op citytrip gaat met het vliegtuig, dan zijn we echt verkeerd bezig. Als er allerlei groene taksen op moeten, die als aflaten vroeger in religies moeten betaald worden om je nog eens fout te mogen gedragen, dan zijn we verkeerd bezig. De mensheid moet vooruit gaan. Economisch groeien en innoveren, niet stilstaan en achteruit gaan”, zo stelt de N-VA-voorzitter.

Daarmee duwt hij z’n partij weer naar de plek waar hij liefst zit in het politieke landschap: weg van alle anderen. De N-VA schoof vorige week al hun energiespecialist, Vlaams parlementslid Andries Gryffoy, naar voor om de term ‘ecorealisme’ te claimen: een meer realistische, zakelijke visie op het energie- en klimaatbeleid, weg van de “politiek correcte groene parochie”, zoals ze dat zelf noemen.

Over de potvis die strandt op het strand: @BenWeyts en het confederalisme. ? #VTMNieuws pic.twitter.com/pYQHSvJrk6

— Jan De Meulemeester (@JDeMeulemeester) January 26, 2019

Daarmee zet de N-VA zich lijnrecht tegenover Groen, blijkbaar toch met succes. Op sociale media kon Theo Francken (N-VA) moeilijk achterblijven. Z’n Facebookpost over ‘klimaatregelen’ (zie rechts) haalt plots meer dan 2.000 shares, zelfs voor Francken een behoorlijk aantal. Het sentiment dat groene zeloten een antwoord moeten krijgen, kan op veel sympathie bij de achterban rekenen. Meer ten gronde herhaalt N-VA ook steeds het argument dat Groen “nu maar eens concreet moet zijn over welke maatregelen ze willen”. Die discussie zal zich in de campagne ongetwijfeld ten volle ontspinnen.

Het antwoord van premier Michel (MR) en minister Schauvliege (CD&V)

Vraag is dan vooral hoe de anderen zich daarin willen profileren. Vandaag toonde premier Charles Michel (MR) meteen de moeilijkheid van die sandwich, tussen N-VA en Groen. Op de diplomatieke dagen, wanneer het land al z’n ambassadeurs naar België roept om over haar internationale positie te hebben, was het klimaat ook kort een thema.

“Ons land heeft de voorbije jaren al veel gedaan, veel gerealiseerd voor het klimaat. Alleen hebben we dat misschien te weinig uitgelegd”, zo stelde premier Michel. Hij had het onder meer over de extra investeringen in hernieuwbare energie zoals het windmolenpark op de Noordzee. Het klimaat is één van “de topprioriteiten” van zijn regering, zo herhaalde Michel.

De uitspraken doen een beetje denken aan die van Joke Schauvliege (CD&V), die zich “gesteund” voelde door de betogers en klimaatspijbelaars. Daarvoor kreeg ze snoeiharde kritiek, van organisator Anuna De Wever, die het jongerenprotest aanvoert. “Minister Schauvliege moet zich niet echt gesterkt voelen in haar beleid omdat wij het compleet oneens zijn met haar beleid. We willen dat er veel meer ambitie komt, en niet méér van hetzelfde. We willen een echt klimaatplan tegen 2050, waardoor we de doelstellingen halen.”

Een heel interview over klimaatwet, maar geen enkel concreet antwoord van @groen over welke maatregelen er in moeten staan en wie die gaat betalen. ?

— lorinparys (@lorinparys123) January 28, 2019

Het zegt veel over de moeilijke positie voor iedereen die ‘midden in het bed’ ligt in de klimaatdiscussie. Zo tweette Felix De Clerck, lijstduwer van CD&V in West-Vlaanderen dat “het klimaat te belangrijk is om enkel in handen van Groen te laten”. Vraag is of die positie, waarbij ook CD&V plots het klimaat wil claimen, en aan de kant van de betogers gaat staan, overeind blijft in geloofwaardigheid.

Het gemis van Jill Peeters

Dezelfde vraag stelt zich bij de liberalen. Open Vld maakt van ‘klimaat’ één van haar drie speerpunten bij de verkiezingen. Om dat thema ook geloofwaardig in de markt te zetten, is er het parcours van de Vlaamse liberalen in de Vlaamse regering. Daar toonde ex-minister Bart Tommelein zich uitgesproken voorstander van het klimaatplan, van zonnepanelen, en z’n fel verzet tegen kernenergie. Maar net zoals voor Schauvliege en CD&V geldt voor hen de vraag of dat volstaat.

Open Vld had een oplossing klaar: VTM-weervrouw Jill Peeters heeft tonnen geloofwaardigheid op vlak van de klimaatzaak, ze schreef er onder meer een boek over. Alleen één probleem: Peeters weigerde uiteindelijk de plek als lijsttrekker in Antwerpen, en nieuw boegbeeld voor Open Vld.

Groen-kopstuk Kristof Calvo is er ondertussen als de kippen bij om de liberalen en de premier af te maken, na diens uitspraken. “Een klimaatpremier zal Michel wellicht nooit worden, maar door het gebrek aan klimaatbeleid af te doen als een communicatieprobleem toont hij aan dat hij werkelijk niets begrepen heeft van het klimaatprotest. Net als Vlaams minister Joke Schauvliege (CD&V) zegt hij dat er al veel gebeurt, maar dat het beter uitgelegd moet worden. Dat slaat nergens op. Het protest is geen aanmoediging om gewoon verder te doen, maar net om een heel andere koers te varen: veel ambitieuzer dan vandaag”, reageert die.

Calvo droomt van een ‘klimaatregering’, als de groenen de verkiezingen winnen. Opvallend genoeg rekenen ze daar minder op de sp.a dan op de liberalen: de afgelopen weken ging het altijd over de groen-blauwe as, niet over groen en rood.

De socialisten hebben hun campagne al duidelijk ingezet, met het codewoord “zekerheid”. Hun focus en die van voorzitter John Crombez (sp.a) ligt veel meer op de klassieke sociale eisen: koopkracht, pensioenen, sociale zekerheid. Niet dat verschillende sp.a-kopstukken niet meeliepen in de klimaatmarsen, of niet enthousiast zijn over de milieueisen. Maar de prioriteiten liggen elders en de violen tussen rood en groen raken voorlopig niet gestemd. Of anders gezegd: de sp.a blijft kiezen voor een match op eigen veld, en gaat niet in op de lokroep om een uitmatch over klimaat te gaan spelen.

Het klimaat is te belangrijk om het enkel in de handen van Groen te laten. We zullen wijze en visionaire politici nodig hebben om deze globale uitdaging aan te kunnen.

— Felix De Clerck (@F3lixDeClerck) January 28, 2019