Klimaat in de grondwet komt er niet: Open Vld, N-VA en CD&V geven geen steun, Groen zet alweer slim haar thema op agenda

door Wouter Verschelden
gepubliceerd op dinsdag 26 maart 2019 om 07:09 •
5 min lezen

Eén na één maakten N-VA, Open Vld en CD&V duidelijk dat ze klimaat in de grondwet niet zien zitten. Daarbij zetten ze duidelijk de hakken in het zand, en wordt het onmogelijk om aan een tweederdemeerderheid te raken in de Kamer. Maar de vraag is of Groen en de klimaatbeweging moet treuren: alweer zetten ze hun thema stevig op de agenda.

De grondwet is geen vodje papier. Het blijft een van de krachtigste oneliners die ooit is uitgesproken in de Kamer, door premier Leo Tindemans, die daarna prompt naar de koning ging om z’n ontslag aan te bieden.

Tweederdemeerderheid

Maar het blijft een politieke waarheid als een koe: met de grondwet valt niet te veel rond te rijden. Al is het maar puur mathematisch: de procedure om de grondwet te wijzigen is bijzonder zwaar, en je hebt heel veel zitjes in de Kamer nodig om dat te kunnen doen. 100 op 150 om precies te zijn, een tweederde meerderheid. En je moet met een ‘gewone’ meerderheid, 76 op 150 dus, in de vorige regeerperiode dat artikel dat je wil wijzigen in de Grondwet al aangeduid hebben.

En die discussie over ‘wat mag de volgende regeerperiode gewijzigd worden’, woedt overigens volop: N-VA wil graag alles aanduiden, Open Vld, Groen en Ecolo willen delen aanduiden, bij de anderen is het minder duidelijk. Een mogelijke nieuwe staatshervorming hangt als een schaduw over het debat: veel partijen willen die koste wat kost tegenhouden, en gewoon niets aanduiden is dan een sleutel op de deur.

Maar tegelijk is er natuurlijk de huidige regeerperiode, en daarin staan wel wat artikels ‘open’ voor een wijziging. En zo komen we bij het dossier van ‘klimaat’. Groen wil daarvoor een heuse klimaatwet, en een opname van het thema in de Grondwet. Dat kan omdat grondwetsartikel 7bis ‘openstaat’ voor een aanpassing. Dat artikel zegt nu “dat het federale niveau, de deelstaten en de gewesten een duurzame ontwikkeling nastreven”. De groenen, maar ook de socialisten, en de Franstalige christendemocraten en zelfs de MR (die gisteren van mening veranderden) willen dat het artikel steviger wordt. Afspraken over het klimaat moeten bindend zijn, tussen deelstaten en de federale overheid.

Net omdat de volgende regeerperiode meer dan waarschijnlijk heel de grondwet op slot gaat, willen ze het er nu dus nog doorduwen. In de Kamercommissie voor de Herziening van de Grondwet is er dan mogelijk een gewone meerderheid, waardoor de hele Kamer straks zal kunnen stemmen.

‘Ik wil liever in debat gaan over hoé we de klimaatdoelstellingen gaan halen. Vorige week hebben wij 12 concrete maatregelen op tafel gelegd waaronder een BTW-verlaging voor sloop en heropbouw en de vergroening van ons bedrijfswagenpark.’ @RuttenGwendolyn #dwv
— Open Vld (@openvld) March 25, 2019

Samenwerken is sneller, beter en redelijker. @cdenv kiest voor een haalbare klimaatwet, niet voor een nodeloze omweg via de Grondwet. Geen nieuwe instellingen, geen blanco cheque, wel #dewegvooruit https://t.co/6OR3udRNDt
— Wouter Beke (@wbeke) March 25, 2019

Absoluut geen tweederde meerderheid in de Kamer

Maar ondertussen zetten verschillende partijen de hakken in het zand. N-VA gaf al aan absoluut niet overtuigd te zijn: “Je mag het klimaat niet aan rechters laten”, stelde Peter De Roover daarover. Ook Open Vld en CD&V reageerden ondertussen met zeer duidelijke persmededelingen.

“De grondwet wijzigen is een nodeloze omweg die ons geen stap dichter brengt bij een sterker en samenhangend klimaatbeleid. CD&V kiest voor de weg vooruit door meteen een verplicht samenwerkingsakkoord, het Klimaatpact, in de bestaande bijzondere wet te verankeren”, zo laat CD&V weten.

Ook Open Vld past voor de “symbolische aanpassing van artikel 7bis van de Grondwet”: “De klimaatwet zonder concrete maatregelen is een lege doos en schept een gevaarlijk precedent waarbij we het klimaatbeleid uit politieke handen geven aan niet-verkozen rechters. Doelstellingen bepalen is belangrijk, maar burgers en bedrijven hebben ook het recht te weten wat dat voor hen zal betekenen.”

Een simpele optelsom van zetels zegt genoeg: N-VA met 31 zetels, CD&V met 17 zetels en Open Vld met 14 zetels alleen al kom je aan 52 parlementsleden, wat een tweederde meerderheid onmogelijk maakt. Bovendien tel je dan onder meer Vlaams Belang (3 zetels), Vuye en Wouters (2 zetels) en Veli Yüksel nog niet mee, die ook niet meteen gaan voor stemmen. Zo strandt het initiatief donderdag dus meer dan waarschijnlijk.

Hoe dan ook is het wel een overwinning voor Groen: in plaats van een communautaire discussie, wordt ook over de grondwet nu in de context van klimaat gepraat. De actievoerders in de Wetstraat kregen daarbij ook bijzonder veel media-aandacht. Mission accomplished dus: het thema staat weer wat steviger op de agenda, in de aanloop naar 26 mei.