Elke seksuele handeling, dus niet alleen penetratieseks, onder tieners jonger dan 16 is in principe strafbaar in ons land. Maar tien procent van de 13-jarigen tot een kwart van de 15-jarigen heeft al seks gehad. Jongerenorganisaties vragen om een aanpassing van het wettelijk kader aan de realiteit, en de regering is bereid dat te overwegen.

“De wetgeving omtrent de leeftijd van seksuele meerderjarigheid zal worden geharmoniseerd”, zegt het regeerakkoord. Maar of dat ook een verlaging van de minimumleeftijd inhoudt, valt af te wachten. 

16 als magische grens

Op dit moment kunnen Belgische tieners legaal ‘seksuele handelingen’ stellen vanaf de leeftijd van 16 jaar, op voorwaarde dat beide partijen ouder zijn dan 16. 16-plussers die seks hebben met iemand jonger dan 16 kunnen in principe aangeklaagd worden voor seksuele aanranding of verkrachting (als de andere jonger is dan 14). Dit hoeft niet door de bedpartner te gebeuren: zelfs als die instemde kunnen ouders, vrienden of zelfs een haatdragend ex-lief naar de rechtbank stappen. Seks tussen tieners die allebei jonger zijn dan 16, is ook strafbaar maar wordt aanzien als minder erg door het kleinere leeftijdsverschil.

Onder seksuele handelingen wordt álles verstaan: ook een tongzoen. Je eerste kus op dertien of veertien jaar, zoals nu vaak het geval is, is dus in principe strafbaar. Nog kafkaiaanser: door een foutje bij het veranderen van de wet in 1912 kan iemand van 14 (de toenmalige grens voor seks) wel toestemmen met penetratieseks, iemand van 15 jaar niet en iemand van 16 jaar weer wel. 

Kan je nog volgen? Nee? Dan ben je niet alleen. Geen wonder dat ‘de leeftijdsgrens moet geharmoniseerd worden’, met andere woorden: omgezet naar een duidelijke richtlijn die iedereen kan onthouden. “De verschillende leeftijdsgrenzen zijn verwarrend”, geeft Justitieminister Koen Geens (CD&V) toe aan De Morgen. “We kunnen nog niet zeggen welke leeftijdsgrens we gaan hanteren, maar dit verdient een debat.” 

De nieuwe grens

Hoewel er niets is gezegd over een leeftijdsgrens, circuleert er toch één: die van 14 jaar. Gemiddeld hebben Belgische tieners seks op 16,8 jaar, en er verstrijkt gemiddeld twee jaar tussen de eerste kus en de eerste keer seks. Vanaf 14 jaar stellen Belgische jongeren dus handelingen die strafbaar zijn. Daarmee zou de wet die in 1912 werd aangepast om de minimumleeftijd op te trekken naar 16 jaar terugkeren naar zijn oorspronkelijke grens.

Jongerenorganisaties zijn alvast pro, meer zelfs: ze waren vragende partij. Ze erkennen dat de wet jongeren ook moet beschermen, onder andere tegen gedwongen seksuele handelingen, verkrachting en incest, onder andere door het leeftijdsverschil tussen de seksuele partners te bekijken. “Maar wij pleiten ook voor een legaal kader waarin seksuele handelingen tussen gelijkwaardige partners en met onderlinge toestemming niet geproblematiseerd worden, laat staa gecriminaliseerd. Jongeren zijn ook veel beter geïnformeerd dan 100 jaar geleden.” (Al valt dat feitelijk nog tegen)

Komt het wel zover?

Of de aanpassing van de wet zo gemakkelijk zal gaan, is nog maar de vraag: een eerder voorstel in 2009 deed de gemoederen zo hard oplaaien dat het nooit tot een wetsvoorstel kwam, en vijf jaar later is de kwestie er niet minder gevoelig op geworden. 

Kijken naar Europa maakt het er niet minder ingewikkeld op. Als de verlaging van de minimleeftijd zou doorgaan, sluit België zich aan bij een groot deel van Europa: in Frankrijk; Polen, Tsjechië, Slovakije en Zweden is seks legaal vanaf 15 jaar, in Duitsland en de zuiderse landen vanaf 14 jaar. Niet onbelangrijk: in een groot deel van Europa wordt nog altijd de grens van 16 jaar gehanteerd. In Nederland, het Verenigd Koninkrijk maar ook Noorwegen, de Baltische landen en buurlanden van Rusland bijvoorbeeld. 

Wordt ongetwijfeld vervolgd.