In Tremelo, het geboortegemeente van pater Damiaan, is er veel ophef ontstaan over de kritiek van Amerikaans congreslid Alexandria Ocasio-Cortez (Democratische Partij) op de missionaris. Cortez zei dat een standbeeld van pater Damiaan in de VS een symbool is voor kolonialisme en blanke overheersing. Pater Damiaan trok in het einde van de 19de eeuw vrijwillig naar de melaatsenkolonie op het eiland Molokai om er de verstotenen bij te staan. Hij stierf er uiteindelijk zelf aan lepra. Pater Damiaan is sinds 2009 de beschermheilige voor de lepralijders en aidspatiënten. Zijn feestdag wordt op 10 mei gevierd.
Afgelopen weekend postte Amerikaans congreslid Alexandria Ocasio-Cortez een Instagram Story over het standbeeld van pater Damiaan in de Amerikaanse hoofdstad Washington. Het standbeeld staat in de VS, omdat pater Damiaan tijdens een groot deel van zijn leven voor de melaatsen zorgde op de Hawaïaanse eilanden. Hawaï is één van de staten van de VS.
Ocasio-Cortez klaagde dat het standbeeld van pater Damiaan voor kolonialisme en witte overheersing staat. Volgens de democrate had er een standbeeld van een lokale heldin moeten staan. Ocasio-Cortez benadrukte wel dat ze het niet heeft over individuele voorbeelden, maar over het feit dat een groot deel van de geschiedenis vandaag de dag gedomineerd wordt door blanke mannen.
Boze reacties uit Tremelo
In Tremelo, de geboorteplaats van Jozef De Veuster, die nu bekend staat als Pater Damiaan, de beschermheilige voor de lepralijders en aidspatiënten, zijn ze niet te spreken over de uitspraken van Ocasio-Cortez.
“Hoe kan je van een sokkel tuimelen van medemenselijkheid, zorg, dienstbaarheid en belangeloosheid. De vergelijking met Leopold II gaat hier echt niet op”, zegt Sonia Crabbé, voorzitter Damiaanactiegroep, op Radio 2 Vlaams-Brabant. “Alleen dat je beide figuren in hun tijdskader moet zien. Een tijd waarin de wereld gekoloniseerd werd.”
Het stoort Crabbé ook dat Ocasio-Cortez opkomt voor de zwakkeren in de samenleving, net zoals pater Damiaan dat deed. Het feit dat zij hem uitkiest om haar pijlen op te richten, gaat er daarom moeilijk in. Ook wijst de Damiaanactiegroep erop dat het de Hawaïanen zelf waren die voor een beeld van de Belgische geestelijke kozen om hun staat te vertegenwoordigen in Washington.
“Geen blanke overheersing”
“Hij leefde 16 jaar lang met de mensen op Molokai, sprak hun taal, en werd een echte Hawaïaan”, stelt Crabbé nog. “Er was geen kwestie van overheersing, maar van leven met de mensen die helemaal uitgesloten waren. Je zou het een beetje kunnen vergelijken met de quarantaine die zich nu afspeelt. Alleen wisten de mensen van Molokai dat ze nooit meer zouden terugkeren. En toch koos Damiaan om de rest van zijn leven, lief en leed met hen te delen.”
“Hij wou hen een stukje hemel aanbieden. Letterlijk en figuurlijk. Ik hoop dat die negatieve aandacht in iets positiefs kan uitdraaien. In aandacht voor wat hij wél allemaal heeft gedaan.”
Beruchte leprakolonie
Voor pater Damiaan op Molokai aankwam, heerste er chaos. De sterkere onderdrukten er de zwakkeren en er was veel geweld. Op het eiland waren geen medische voorzieningen, toiletten of fatsoenlijke gebouwen. Er was zelfs sprake van kinderprostitutie. Pater Damiaan trok op eigen initiatief naar de leprakolonie. Van de lokale bisschop mocht hij maar 3 weken op Molokai blijven, dat werd uiteindelijk 17 jaar tot hij er stierf.