Vandaag houdt Paul Magnette (PS) z’n nieuwjaarsspeech. Die houdt de Wetstraat lekker in spanning.

Wat gebeurt er precies? De formatie zit in een transitieperiode: informateurs Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR) spelen verlengingen, maar gaan daarbij vooral even een andere coalitie onderzoeken dan diegene die eigenlijk op tafel lag.

De details: Hoe ziet die overgangsperiode, die tot wat turbulenties leidt in de Wetstraat, er nu uit?

• De poging van Paul Magnette (PS) om paars-groen samen te stellen mislukte, omdat CD&V niet aan boord was, en omdat vervolgens ook voor de MR de constructie te krap en te onzeker was.
• De twee ‘dwarsliggers‘ voor paars-groen kwamen zo aan zet, en schaafden serieus bij in hun nota:
  • De combinatie kreeg een make-over qua naam: het werd Vivaldi.
  • De ethische dossiers gingen ‘op slot’, en zouden door de regering worden geregeld.
  • De begroting zou een Iers scenario volgen: een strikt besparingspad tot een tekort van 1 procent.
• Vervolgens ging N-VA quasi akkoord met de nota, terwijl de socialisten zich beledigd voelden over de inhoud.
• De informateurs zaten verdeeld: met Bouchez duwde de MR om naar Vivaldi te gaan, terwijl CD&V leek te radicaliseren over de komst van N-VA in de coalitie.
• De heftige houding van Bouchez ‘confederaliseerde‘ het informateurschap wat: aan Vlaamse kant ontstond een eigen dynamiek, los van de MR-druk.
• Opvallend was dat ook sp.a niet aan boord was om toch maar naar Vivaldi te springen.
• N-VA deed een aanbod om een coalitie zonder Open Vld, maar met sp.a en CD&V aan Vlaamse kant te vormen.

De grote vraag? Wat gaat de PS daar nu op zeggen? Ze blazen vanavond verzamelen voor een belangrijk politiek moment: de nieuwjaarsspeech van de voorzitter, Paul Magnette.

• De PS roept de troepen samen in de ‘Ferme du Grand Marcha’, een gigantische hoeve in het landelijke Obaix, in de schaduw van Charleroi.
• Het event staat in het teken van ‘la convivialité‘, de vriendelijkheid, het gezellig samenzijn. Maar of dat dus ‘gezellig’ een regering samen mét N-VA wordt, of gezellig maar nooit met De Wever, dat moeten we straks te horen krijgen.
• Magnette kan vanavond twee soorten speeches geven:
  • Gewoon de deur héél zachtjes openzetten, en stellen “te willen praten met iedereen, in het belang van het land”.
  • De deur hard dicht knallen en duidelijk maken “nooit de basiswaarden van onze partij op te geven en geen onmogelijke coalities te maken”.
• Bij Le Soir weten ze het al: daar is het radicaal de tweede optie: de PS zal volgens de analyse van de krant, die traditioneel goede banden heeft met de socialisten, op geen enkele manier instemmen met de N-VA. Er komt dus een ‘no way‘ vanavond, volgens de krant.
• Dat ligt mooi in lijn met wat Rudy Vervoort (PS) op de VRT kwam verklaren gisteren: met de N-VA? “Neen, dat gaat niet”.
• De Franstalige socialisten wilden overigens toch bijzonder weinig kwijt in deze fase: ze wilden zelfs niet bevestigen of sp.a-voorzitter Conner Rousseau komt.
• Die zal er nochtans wel degelijk zijn, zo is in de wandelgangen te horen: om zo te onderstrepen dat PS en sp.a dikke vrienden zijn en blijven (al zijn ze volgens Freya Van den Bossche (sp.a) gisteren “niet getrouwd” met elkaar).

Tussen de regels: Er is toch meer dan wat symboliek aan de hand tussen PS en sp.a. De jonge voorzitter Conner Rousseau gaf gisteren een opvallend interview aan Linda De Win in Villa Politica:

• Rousseau was scherp voor z’n collega’s over z’n weigering zomaar met een Vivaldi-regering te starten, afgelopen weekend: “Men vertrekt altijd vanuit de samenstelling, maar je moet vertrekken vanuit inhoud. Men is dat precies niet gewoon bij de journalisten of in de Wetstraat, dat er over inhoud gepraat wordt.”
• De informateurs spaarde hij evenmin: “Het is aan de informateurs om een meerderheid te zoeken rond een project. Momenteel is er geen van beide.” En nog feller: “De oefening die de laatste twee weken is gebeurd, was niet fatsoenlijk genoeg en gaf ook geen richting aan.”
• Hij opent, wat op z’n hoede, de deur voor N-VA: “Laat de informateurs eens onderzoeken of de mensen die voor de camera’s een hand uitsteken ook ernstig zijn. (…) Alleen maar zeggen dat je niets vertrouwt wat de ander zegt, heeft geen zin. We zijn acht maanden verder en de mensen zijn het beu.”
• Maar Rousseau gaat niet de bruggen bouwen, of PS en N-VA naar het altaar leiden: “Ik ga mij niet laten gebruiken. Wij zijn constructief. Wij vinden dat iedereen met iedereen moet kunnen praten. Dat houdt niet in dat je moet overeenkomen, maar wel dat het heel duidelijk wordt of we nu eindelijk hogere pensioenen gaan krijgen, of mensen nu eindelijk gaan beloond worden voor een volledige loopbaan.”
• Als na Rousseau gisteren, die de deur wat openzette, Magnette vandaag die deur weer dicht knalt, wordt het wel gezellig op het podium, daar in de Ferme du Grand Marcha.
• Opvallend is alvast dat Theo Francken (N-VA) en John Crombez (sp.a) op Radio 1 erg vriendelijk bleven voor elkaar. Francken had het over een regeerprogramma “met sociale accenten”, terwijl Crombez “niets uitsloot”.

In de wandelgangen: Ook bij die andere partij die niet staat te springen voor Vivaldi, CD&V, kijkt men met veel aandacht naar de PS.

• De Vlaamse christendemocraten hadden het niet onder de markt de afgelopen dagen, zeker niet in de Franstalige pers. Daar werden ze afgeschilderd als de grote boeman, die een Vivaldi-coalitie andermaal had tegengehouden.
• Maar CD&V wil ‘Leterme-toestanden‘ vermijden: een verwijzing naar de tijd van 2007, toen de CD&V-stemmenkampioen botste op een vijandige Franstalige muur in de onderhandelingen, maar ook op geen enkele empathie meer kon rekenen in de pers.
• Niet toevallig dook dus Koen Geens (CD&V) op, op Bel RTL, om nog eens duidelijk te maken dat men aan Vlaamse kant echt niet zomaar de uitgestoken hand van de N-VA kan negeren. En om er nog eens op te wijzen dat een constructie zonder Vlaamse meerderheid de stabiliteit van België op termijn in gevaar brengt.

Om rekening mee te houden? De spinning houdt ondertussen niet op. Zelfs gekkere scenario’s zijn daarbij een optie.

• Zo is er plots het idee van een regering zonder de PS. Dat kwam aan de oppervlakte in La Libre, die signaleerde “dat het scenario circuleert”.
• Concreet zou dat dan een regering zijn met, hou u vast, volgende partijen:
  • N-VA (25)
  • MR (14)
  • Open Vld (12)
  • CD&V (12)
  • sp.a (9)
  • cdH (5)
• Dat zou ideologisch misschien wel een coherente regering kunnen lijken, centrum-rechts, maar het is om te beginnen bijzonder krap, met 77 zitjes: twee zetels over, waarvan ééntje voor ‘onafhankelijke’ Jean-Marie Dedecker (N-VA).
• Zeker cdH lijkt in zo’n constructie toch niet makkelijk mee te stappen, ook voor sp.a zou dit allerminst evident zijn.
• N-VA en Open Vld zijn niet eens meer ‘on speaking terms‘ op dit moment, dus hoe moet dat dan gaan lukken?
• Alles wijst erop dat het een manier is, ook van de MR, om de PS toch maar onder druk te zetten, en een klein beetje het idee van ‘incontournable‘ weg te nemen. Verder is het compleet een luchtkasteel.

Waarom dit van tel is: Feit blijft dat Open Vld, nochtans sociaal-economisch de partij die dichtst bij N-VA staat en de meest ‘rechtse’ aan tafel is naast De Wever en co, op dit moment bijzonder ver staat van N-VA.

• Gwendolyn Rutten (Open Vld) staat daarbij intern onder druk. Afgelopen weekend belde kopstuk Maggie De Block (Open Vld) verschillende andere leidende figuren op, om haar beklag te doen over de gang van zaken: zo kon het niet langer.
• Open Vld dreigt immers uit de boot te vallen: als er een regering komt met N-VA, sp.a en CD&V aan Vlaamse kant, dan staan ze met lege handen.
• Bovendien moet je in politiek met elkaar blijven praten, was de overtuiging van De Block. Maar heel vorige week, toen Vivaldi andermaal in de steigers stond, weigerde Rutten De Wever te spreken. Zelfs een contact met ook CD&V erbij, binnen de schoot van de Vlaamse regering, werd afgewezen.
• Rutten suste: eerst door voor de camera’s staalhard de weigering elkaar te ontmoeten te ontkennen. Vervolgens kondigde ze intern aan dat ze met De Wever een contact zou hebben deze week.
• De twee zagen in het verleden elkaar altijd bij een koffie in de salons van het Vlaams parlement op woensdag, als het plenaire sessie is.
• Maar De Wever, vorige week nog koel afgewezen door Rutten, had geen enkele zin meer daarin. “Tijdverlies“, is daarover te horen.

Om te volgen: twee randdossiers in het parlement zijn ondertussen de moeite, als fenomenen die de formatie kunnen beïnvloeden.

• De benoeming van Zakia Khattabi voor het Grondwettelijk Hof. De ex-voorzitster van Ecolo is niet de grote vriendin van velen in de Wetstraat. Maar normaal zijn dergelijke benoemingen niet omstreden, iedereen gunt het elkaar. Alleen deze keer niet:
  • N-VA en Vlaams Belang stemmen zeker tegen.
  • Maar ook Open Vld en MR twijfelden vorige keer.
• Meteen werd eind vorig jaar een stemming uitgesteld, Khattabi dreigde het te verliezen. Bovendien was er toen nog geen coalitie, of begin van een coalitie, die de zaak kon ‘sturen’. Vandaag is die er ook nog niet, en De Standaard signaleert dat het ook deze keer bijzonder nipt zal worden.
• Meteen wordt dat vrijdag in de Senaat wel een test voor ‘Vivaldi’: als de liberalen een groen boegbeeld afschieten, geven ze een valse noot. Stemmen ze wel in, dan spelen ze mooi in harmonie.
• Ander belangrijk dossier: abortus. Een paars-groene coalitie, samen met PVDA, wil de limiet optrekken tot 18 weken, om het te mogen doen. CD&V wil daar niet van weten en wil de ethische dossiers op slot doen.
• CD&V en ook N-VA vertraagden het abortus-dossier, maar rond 10 februari komt er het advies van de Raad van State. Dan ligt het voorstel in de plenaire klaar, maar kunnen de tegenstanders verder vertragen: ze hebben, samen met Vlaams Belang, 52 stemmen die nodig zijn om nog eens advies te vragen, of amendementen in te dienen.
• Maar het blijft ook een molensteen, de ethische dossiers, die rond de nek van Vivaldi hangt. Mogelijk is rond euthanasie voor dementerenden wel iets mogelijk: het maatschappelijk draagvlak is daar in elk geval veel groter. Maar abortus lijkt voor CD&V-voorzitter Coens een duidelijk ‘veto’ op te leveren.

The big picture? Op twee weken het idee van Vivaldi van tafel halen, en een onuitgegeven coalitie van N-VA, PS, MR, CD&V en sp.a op de been brengen? Dat zou een enorme krachttoer zijn. Zeker omdat het alternatief, Vivaldi, nog altijd niet helemaal weg is.

De essentie: De mislukking van de ene formule leidt in de Wetstraat niet meteen tot het succes van een andere formule. Die ijzeren wet voor formaties wordt nu al zes maanden in praktijk gebracht.