“De wereld kijkt aan tegen een globale migratiecrisis.” Dat laten de ministers van Binnenlandse Zaken van Frankrijk en de UK in een ingezonden stuk in The Telegraph weten, naar aanleiding van de aanhoudende incidenten aan de Kanaaltunnel. Volgens de ministers moeten we aan migranten duidelijk maken dat ze hun heil niet moeten zoeken in Europese landen. Een kortzichtige, door electorale motieven ingegeven redenering. Want de waarheid is dat Europa zonder migranten gedoemd is om ten onder te gaan. De cijfers spreken boekdelen.
Bernard Cazeneuve en zijn Britse collega Theresa May vinden dat de situatie in Calais een “globaal migratieprobleem” is, en dus niet alleen een opdracht mag zijn voor beide landen. Volgens de ministers komen veel migranten door landen als Italië en Griekenland. Ze roepen deze en vele andere landen op om vluchtelingen die hun landen op hun doorreis aandoen, verantwoordelijkheid te laten nemen.
Frankrijk en Groot-Brittannië zouden volgens beide ministers open staan om vluchtelingen op te vangen die hun landen verlaten vanwege geweld of vervolging, maar ze zeggen dat een boel migranten die het Verenigd Koninkrijk op dit moment proberen te bereiken dat vooral uit economische overwegingen doen. “Velen zien Europa en vooral Groot-Brittannië als een plek die financiële voorspoed biedt. Dit is niet zo. Onze straten zijn niet geplaveid met goud”, zo schrijven de ministers.
Zwerm
De jongste 15 jaar is de houding van Europeanen en in het verlengde van hun verkozen politici (of is het omgekeerd?) ten opzichte van migratie toch flink veranderd. Het valt af te leiden uit de taal die de politici hanteren, de Britse premier Cameron, gesterkt door een mooie verkiezingsuitslag, op kop. Cameron heeft woorden gebruikt als “swarming” (een zwerm is een woord dat gebruikt wordt voor insecten, vleermuizen en vogels). Maar ook Keith Vaz, een socialist, voorzitter van het home affairs committee en zelf een kind uit een migrantenfamilie zei afgelopen week doodleuk dat “de Fransen de vluchtelingen zelf maar moeten deporteren naar van waar ze komen”.
Er zijn anno 2015 ook alleen maar vluchtelingen. Tot niet zolang geleden maakten politici nog systematisch het onderscheid tussen “echte” vluchtelingen en “economische” vluchtelingen. “Britain will root out abuse of the asylum system, but give a place to genuine refugees”, zei bijvoorbeeld Tony Blair nog in 2005. Zelfs Thatcher-boy John Major voelde zich in de jaren negentig nog verplicht om 14.000 Bosnische moslims, op de vlucht voor Servische doodseskaders, een thuis te geven in de UK.
No ifs, no buts
Cameron is aan de macht gebleven, onder meer door te beloven dat hij de netto-migratie onder de 100.000 zou houden. En hij zwoer daarbij: “No ifs, no buts.” Geen excuses, vreemden zijn vreemden. Hetzelfde wordt steevast door politici in zowat alle EU-landen beloofd. Maar, net zo min als politici eigenlijk jobs kunnen creëren, kunnen ze de stroom van migranten stoppen, om de simpele reden dat die ergens begint waar ze geen vat hebben open de besluitvorming. Ze kunnen wel proberen om die stroom tegen te houden, iets wat nu volop aan de gang is, onder meer door mensen op de Middellandse Zee terug te sturen, of door er maar lang en hard genoeg op te kloppen aan de Kanaaltunnel.
De waarheid is dat nog nooit in de geschiedenis iemand erin geslaagd is om migratiegolven te bedwingen, tenzij je gewoon de potentiële en effectieve migranten uitroeit bij wijze van genocide. De waarheid is ook dat migratie een essentieel onderdeel is van welvaart en economische groei. Tenminste, als je bereid bent om het op de wat langere termijn te bekijken. En daarmee zijn we aanbeland bij de harde realiteit: als Europa blijft volharden in een politiek waarbij vooral gedacht wordt aan hoe je migranten buiten houdt, dan is het gedoemd om ten onder te gaan.
Het grotere plaatje
Dit heeft niks te maken met religie of huidskleur, discriminatie en zelfs aanpassingsvermogen: dat zijn andere en valabele discussies die ook gevoerd moeten worden, en beter dan we dat tot nu hebben gedaan. Ontkennen dat migratie momenteel leidt tot spanningen is immers ook onzin. Maar het is ondergeschikt aan het grote plaatje en dat is dit: er is geen enkele mogelijkheid dat we in West-Europa en zelfs Scandinavië onze huidige levensstandaard kunnen vrijwaren, laat nog maar staan opkrikken op langere termijn zonder dat er een pak, en echt een pak migranten bijkomen.
Het deze week bijgestelde rapport World Population Prospects van de VN zegt alles. (lees: Hoe gaan we dat ooit klaarspelen? Er zijn nieuwe prognoses over de bevolkingsgroei en die doen duizelen) In 2050 zal 34 procent van de Europese bevolking ouder zijn dan 60 jaar. Nu is dat 24 procent. Tegen 2060 zal in onze contreien bijna 30 % van de mensen ouder dan 65 zijn.
Bovendien zal de bevolking afnemen, want we maken nog steeds minder klein mannen. Het is eigenlijk heel simpel: als we niet willen werken tot aan onze dood (en zelfs dan) dan zijn er twee mogelijkheden: of we beginnen te kweken als de konijnen of we zorgen op een andere manier ervoor dat er genoeg mensen zijn die geld kunnen genereren om de sociale welstand die we kennen in dat vergrijsde Europa toch nog enigszins te financieren.
De naakte waarheid: te veel oude mensen en te weinig jonge mensen
Het zijn gewoon feiten, het is ook geen rocket science. Tenzij we de koude fusie of zo uitvinden, is er geen enkele manier met de huidige koers die we varen dat we ons systeem kunnen handhaven. Het hangt een beetje van de bron af, maar het ineen stuiken van de Europese welvaartsstaat lijkt onvermijdelijk ergens tussen 2040 en 2060. ’t Heeft allemaal niet eens te maken met links of rechts, het is de naakte waarheid: te veel oude mensen en te weinig jonge mensen.
De keuze waar we, en onze beleidsvoerders voor staan, is weer zo eentje waar we als soort niet echt goed in zijn: lange termijn denken. Je wint daar geen verkiezingen mee, of, dat denken politici tenminste. We staan ook met een ander probleem daarvoor, ons klimaat, en eigenlijk maakt het dat alleen maar erger, want tegen het einde van de eeuw zullen ook nog eens een paar honderd miljoen mensen ergens anders naartoe moeten omdat ze anders verzuipen of gewoon geen water meer hebben.
Het is overigens opmerkelijk dat in de landen die nu het sterkst de migratie willen afremmen, dat toekomstige probleem het grootst is, Groot-Brittannië op kop. Daarna is het probleem het grootst in Denemarken, België, Zweden, Nederland, Frankrijk. Duitsland, het land dat nu de meeste vluchtelingen opneemt, heeft in 2050 veel minder problemen blijkt. Daar zal de old age dependancy 20 % beter zitten dan bij ons. 20 % van de bevolking die wél een bijdrage levert, we moeten er geen tekeningetje bijmaken wat voor een verschil dat maakt.