De Amerikaanse FBI begint zich steeds meer zorgen te maken over deepfake-video’s van onder andere de Oekraïense president Zelensky. Dat zijn met kunstmatig intelligentie gemaakte video’s, waarin iemand iets lijkt te zeggen dat hij nooit heeft gezegd. Het is een geavanceerde vorm van digitaal face-swapping, dat niet van echt te onderscheiden is.
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky is zeer actief op sociale media, zoals Twitter. Dagelijks informeert hij de wereld via het medium over de laatste ontwikkelingen van het land in de oorlog tegen Rusland. Daarbij plaatst hij ook regelmatig video’s van zichzelf, waarin hij de wereld toespreekt.
De FBI maakt zich hier echter zorgen over. Hoofd van de Cyberdivisie, Pranav Shah, zegt dat het steeds makkelijk wordt om mensen digitaal te misleiden. De Amerikanen zijn bang dat de Russen een deepfake verspreiden waarin de Oekraïense president de capitulatie van het land aankondigt. “Stel je voor dat je Zelensky op tv ziet. Je ziet hem, je hoort hem en daarom zal het wel waar zijn”, aldus Shah.
Communicatie verstoren
Zijn angst wordt gedeeld door het Oekraïense ministerie van Cultuur en Informatie. Via de chatdienst Telegram waarschuwt het ministerie voor desinformatie en deepfakes. Minister van Defensie, Oleksej Reznikov, zegt dat de Russen in eerste instantie van plan zijn om de communicatie te verstoren. Daarna zullen ze valse claims van overgave verspreiden in de vorm van valse video’s.
Een eerste fase van het platleggen van de communicatie is al begonnen met het bombardement op de televisietoren in Kiev. Daarbij kwamen vijf mensen om het leven en raakte delen van een Joods herdenkingsmonument beschadigd.
Mark Rutte
Vorig jaar verscheen er een video van de Nederlandse premier Mark Rutte, afkomstig van de Nederlandse website De Correspondent. In de video hield Rutte een toespraak waarin hij de noodklok luidde over de klimaatveranderingen en kondigde hij aan hiertegen een drastisch beleid te gaan voeren. Het bleek later te gaan om een deepfake-video en was niet van echt te onderscheiden.
Verschillende video’s verspreid
Amerikaanse inlichtingenmedewerkers zijn momenteel druk bezig met het analyseren van verschillende gemanipuleerde video’s. In een rapport van de overheidsdienst staat dat er via Facebook en Twitter al verschillende video’s zijn verspreid. Onderzoekers constateerden dat er verschillende groepen zijn – die banden hebben met Rusland en Wit-Rusland – die deepfakes publiceren om desinformatie te verspreiden omtrent Oekraïne.
Experts spreken daarom van een ‘fog of war’, waar informatie en desinformatie continu met elkaar vervlochten zijn en elkaar beïnvloeden. Het wordt moeilijk om feit van fictie te onderscheiden.
Ruurd Oosterwoud, Ruslandkundige en oprichter van anti-desinformatie-instituut DROG, ziet echter niet snel deepfakes van president Zelensky opduiken. “Een goede deepfake kost heel veel tijd en geld. Dan kun je beter duizend cheapfakes verspreiden”, aldus de de deskundige tegen het Nederlandse NRC.
(kg)