De raketten die worden gebruikt om Russische kamikazedrones neer te schieten, kosten heel wat. België heeft een deel van de oplossing in pacht, maar de politieke goodwill om te helpen mankeert voorlopig.

De essentie: De door Duitsland geleverde Gepard-luchtafweertanks zijn een bijzonder krachtige, maar goedkopere manier om Shahed-136-kamizakedrones en kruisraketten uit de lucht te schieten.

• De beste verdediging bestaat uit luchtafweersystemen, zoals de NASAMS- of Patriot-systemen, die met behulp van een krachtige radar en luchtafweerraketten de projectielen neerhalen. De toestellen werken bijzonder goed, en de gebruikte raketten zijn in grote hoeveelheden in bezit van verschillende NAVO-lidstaten. Daarnaast maakt Oekraïne ook gebruik van S-300-systemen, die nog dateren uit de Sovjet-tijd.
• Het grote probleem: die raketten zijn vrij duur. Voor de projectielen die afgevuurd worden ligt de kostprijs rond 140.000 dollar, raketten van een NASAMS-systeem kunnen wel een half miljoen dollar kosten. Dit is gigantisch veel, zeker aangezien een Shahed-drone maar zo’n 20.000 dollar kost.
• Er bestaat echter een goedkoper alternatief: Duitsland leverde namelijk al 30 Gepard-luchtafweertanks, die geen afweerraketten gebruiken, maar twee bijzonder krachtige kanonnen, zeg maar grote mitrailleurs, die elke minuut 1.100 35mm-kogels kunnen afvuren. “De Gepard is effectief tegen drones en kruisraketten, maar dit alleen is niet genoeg”, citeert Politico Joeri Ihnat, de woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht.
• Naast de geleverde exemplaren, beloofde Duitsland nog zeven extra stuks te leveren. Ook België zou dit kunnen: in de hangars van OIP, een privébedrijf uit Oudenaarde dat pantservoertuigen opkoopt, moderniseert en doorverkoopt, staan 38 Gepards stof te vergaren. De toestellen komen uit de voorraden van het Belgische leger, dat ze na een zoveelste besparingsronde van de hand deed.

Belgische steun: Een levering zit er voorlopig niet in.

• Bronnen binnen OIP bevestigen dat er wel degelijk contact was met de Belgische overheid, om de Gepards terug te kopen en aan Oekraïne te doneren. Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) gaf in november aan La Libre mee dat ze niet van plan was de toestellen aan zotte prijzen op te kopen.

Deze apparatuur werd destijds verkocht voor 15.000 tot 20.000 euro per stuk, de camions waren aan het einde van hun leven. Er is gewerkt om ze terug op te lappen, maar het bedrijf vraagt nu tot 500.000 euro per voertuig. Ik begrijp dat werk niet gratis is, maar de marge is overdreven. Bedrijven moeten zich ook inspannen, in deze oorlog.

Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS)

• Daarnaast zouden de toestellen zelf niet meer operationeel kunnen gemaakt worden. De elektronica van de Gepards zou te oud zijn om ze nog operationeel te krijgen, zo bevestigden bronnen dicht bij het dossier aan onze redactie begin december. Toch kunnen de toestellen hun nut bewijzen, al was het maar om vervangstukken te leveren voor de door Duitsland geleverde exemplaren.

Onderliggend: De Gepards kampen met een serieuzer probleem, namelijk een gebrek aan munitie.

• Aangezien de Gepards slecht in beperkte oplage werden gebouwd, en de Oerlikon-kanonnen een ander soort munitie gebruiken dan veel andere kanonnen, is de zoektocht naar munitie cruciaal. Duitsland bezit wel kogels, maar moet goedkeuring krijgen van Zwitserland om voorraden de exporteren. Dat stelt echter zijn veto.
• Het zit zo: de munitie werd oorspronkelijk gemaakt in Zwitserland, door het intussen overgenomen bedrijf Oerlikon-Bührle. Als onderdeel van het contract, mag Zwitserland zijn veto stellen als de 35-millimeter kogels worden doorverkocht of gedoneerd. De vraag van de Duitse minister van Defensie, Christine Lambrecht, om de kogels te mogen doneren aan Oekraïne, viel op koude stenen in Bern.
• Aan de basis ligt de Zwitserse neutraliteit. In 1815 werd in het Verdrag van Parijs opgenomen dat Zwitserland niet zou deelnemen aan conflicten. De lijn wordt ook doorgetrokken naar het leveren van steun aan conflicten, zoals nu in Oekraïne gebeurt. Eenzelfde situatie speelde zich al af in mei, toen Denemarken 25 Mowag Piranha IIC-pantsergevechtsvoertuigen wou leveren aan Oekraïne. Ook Mowag is een Zwitsers bedrijf, en de overheid hield de levering tegen.
• Slechts een handvol andere landen bezitten Gepards, en het is moeilijk om te achterhalen waar er nog 35mm-kogels op voorraad liggen. Het valt te betwijfelen of landen als Jordanië of Qatar snel te hulp zullen schieten. Naar verluidt zou Griekenland wel nog 35-mm kogels op stock hebben, maar dan houdt het op.
• Er is nog een klein lichtpuntje: het Noorse bedrijf Nammo maakt nog de juiste munitie, en is ook bereid dit te leveren. Het bedrijf is echter niet in staat zijn eerder beperkte productie hiervan snel op te schalen.

(as)