Het bier dat door de bevolking in de zestiende eeuw werd geconsumeerd, was waarschijnlijk even sterk als de producten die vandaag door de brouwers op de markt worden gebracht. Dat blijkt uit een onderzoek van wetenschappers aan het Trinity College Dublin in Ierland, gebaseerd op een analyse van oude documenten.
De studie toonde dat werknemers bijna vijfhonderd jaar geleden als onderdeel van hun vergoeding dagelijks van hun opdrachtgevers onder meer een rantsoen van vijftien pints ontvingen. Eerder was aangenomen dat het hedendaagse bier beduidend sterker zou zijn dan zijn voorganger vijf eeuwen voordien.
Waarom is dit belangrijk?
Bier vormde ook tijdens de zestiende eeuw een pijler van het dagelijkse leven. Daarbij konden aanwijzigingen worden gevonden dat arbeiders destijds tot vijftien pints van 0,5 liter per dag dronken. Dat bracht historici ertoe aan te nemen dat die dranken minder sterk moesten zijn geweest dan de bieren die vandaag worden geschonken. Het onderzoek van de wetenschappers aan het Trinity College Dublin maakt echter duidelijk dat ook de bieren uit de zestiende eeuw een alcoholgehalte van 5 procent konden halen.
Lichtere bieren: Eerdere studies suggereerden dat mannen in landelijke gezinnen ongeveer vier pints bier per dag consumeerden. Andere documenten tonen dat geschoolde steenhouwers in dienst van de kerk tot vijftien pints per dag – als onderdeel van hun loon – vergoed kregen.
“Dat volume deed historici concluderen dat de bieren voor dagelijkse consumptie destijds veel minder sterk moeten zijn geweest dan hun opvolgers die momenteel op de markt verschijnen,” betoogt onderzoeksleider Susan Flavin, professor geschiedenis aan het Trinity College Dublin.
Maar die stellingen konden door het team van Flavin niet worden bevestigd. De onderzoekers van het Trinity College Dublin baseerden zich daarbij op een analyse van de huishoudelijke rekeningen van William Fitzwilliam, die destijds als een hoge ambtenaar Dublin Castle bewoonde.
Daarbij kozen de wetenschappers voor een specifiek Iers recept uit het derde kwartaal van de zestiende eeuw. “Dat recept bleek te leiden tot een plat, bleek bier”, merkt Flavin op. “Daarbij werden drie brouwsels – met een respectievelijk alcoholgehalte van 2 procent, 5 procent en 5,3 procent – geproduceerd.”
“De verschillen in de sterkte van de bieren moeten worden toegeschreven aan het feit dat het team geleidelijk het brouwproces beter onder de knie kreeg”, betoogt Flavin. “Per pint werden ook ongeveer 265 kilocalorieën geregistreerd.”
“Deze kenmerken geven aan dat de brouwsels uit de vroegmoderne tijd inderdaad even sterk waren als de pilsbieren die vandaag worden geschonken.”
Aanzienlijke dronkenschap: Elke pint die volgens het recept van Dublin Castle werd geserveerd, bevatte iets minder dan drie eenheden alcohol. Een eenheid vertegenwoordigt 10 milliliter pure alcohol.
“In het Verenigd Koninkrijk wordt aanbevolen dat volwassenen, om gezondheidsrisico’s te vermijden, niet meer dan veertien eenheden per week drinken”, verduidelijkt Flavin.
“Rekening houdend met de resultaten van het onderzoek – waarbij een dagelijkse consumptie van vijf pints wordt gesuggereerd – blijkt dat werknemers in de zestiende eeuw op amper vierentwintig uur aan vijftien eenheden alcohol per dag kwamen.”
“Er moet worden aangenomen dat dergelijke volumes, die in Dublin Castle als onderdeel van het normale dagelijkse dieet werden geconsumeerd, tot een aanzienlijke dronkenschap konden leiden.”
Nieuwe vragen: De wetenschappers merken wel op dat de resultaten van de studie vragen doen rijzen die de basis voor verder onderzoek kunnen vormen.
“Men moet zich afvragen of het bier vooral tijdens de maaltijd werd gedronken, of daarentegen als dorstlesser tijdens de arbeid werd gebruikt”, zegt Flavin.
“Bovendien zou ook moeten onderzocht worden met welke frequentie het bier tijdens het verloop van de dag werd verbruikt.”
“Daarnaast zou het interessant zijn te achterhalen of ook na het einde van de dagtaak nog extra bier – mogelijk lichter of daarentegen nog sterker – werd gedronken.”
Daarbij wijzen de wetenschappers er nog op dat de consumptie van bier tijdens de dagtaak destijds sociaal perfect werd getolereerd.
“Heel wat minder begrip werd er echter opgebracht voor de bierconsumptie in de vrije tijd”, werpt Flavin op.
“Indien werknemers tijdens de dagtaak al dronken werden van bier dat als een voedzaam voedingsmiddel werd bestempeld, is het niet verwonderlijk dat overmatig drankgebruik in andere sociale omstandigheden vaak als gevaarlijk en onhandelbaar werd beschouwd.”
