In amper 24 uur tijd hebben meer dan 11.000 IJslanders – en ze zijn daar met amper 300.000 – zich bereid verklaard om asielzoekers en vluchtelingen bij zich thuis op te vangen. Veel van hen zijn zelfs bereid uit eigen zak het vliegtuigticket van die vluchtelingen te betalen.

Eerst was er een oproep van auteur Bryndis Bjorgvinsdottir aan de IJslandse bevolking om “zich te laten horen” over de intentie van de IJslandse overheid om 50 extra vluchtelingen op te vangen, een cijfer dat, gezien de lage bevolking van het eiland, in lijn ligt met wat de meeste andere Europese landen willen doen. Er kwam flink wat respons op en niet alleen van individuen: verschillende gemeentes lieten weten dat er bij hen plaats was voor (meer) vluchtelingen.

Waarop Eygló Harðardóttir, minister van Sociale Zaken, zelf een oproep deed. “We zijn bereid de quota flink op te trekken, maar dan willen we wel een signaal van de bevolking dat die wil meehelpen aan de opvang en het integratieproces.” En dat is dus volop aan het gebeuren. In amper 24 uur hebben al meer dan 10.000 IJslanders zich bereid verklaard om vluchtelingen te huisvesten en/of te werk te stellen.

De reacties zijn hartverwarmend. Twee voorbeelden: “I would like to help: I have clothing, kitchenware, bed and a room in Hvanneyri (West IJsland), which I am happy to share with Syrians.” en “I have an extra room in a spacious apartment which I am more than happy to share along with my time and overall support.”

Koud land, warm volk

Los van de meer dan 11.000 IJslanders die willen helpen met huisvesting, zijn er anderen die zeggen geen plaats te hebben maar toch willen helpen. Nogal wat van die laatste categorie zegt bijvoorbeeld dingen als “My appartement is too small, but I can pay the airfare for one small family.” Of: “I’m happy to look after their children, take them to kindergarten, school and wherever they need.” Een gepensioneerde vrouw schrijft “I can cook for people and show them friendship and warmth.” Een andere oudere vrouw biedt dit aan: “I can contribute with my expertise and assist pregnant women with pre-natal care.” Een andere schrijft: “I would like to work as a volunteer to help welcome people and assist them with adapting to Icelandic society.”

“I’m a single mother with a 6-year-old son… We can take a family in need. I’m a teacher and would teach the them to speak, read and write Icelandic and adjust to Icelandic society. We have clothes, a bed, toys and everything a child needs. I would of course pay for the airplane ticket”, schrijft Hekla Stefansdottir.

“Waarom? De vraag is: waarom niet?”

Los daarvan vragen steeds meer gemeentes aan de regering in Reykjavik om vluchtelingen te mogen opnemen. Dat begon in Akureyri, na Reykjavik de tweede “stad” (17.000 inwoners) in IJsland. We waren daar twee weken geleden nog en spraken er met burgemeester Guðmundur Baldvin Guðmundsson. En vroegen hem waarom. Zijn antwoord: “Waarom niet?” Guðmundur legde uit dat zijn “stad” in 2003 24 asielzoekers had opgevangen uit onder meer Bosnië. “All the families who came still live in Akureyri and have integrated well. It has been a good experience with those we have already welcomed in our town.”

Akureyri ligt net onder de poolcirkel. In de zomermaanden krijgt het steeds meer toeristen te verwerken – het aantal toeristen in IJsland is door clevere maatregelen van de overheid na de desastreuze financiële crash van 2008 met 20 procent gestegen. Maar volgens de burgemeester is er het hele jaar door werk en hebben de asielzoekers zich langs hun beste kant laten zien door dat werk te omarmen. En bovendien: “The way we see it, if everyone shoulders this social responsibility, it’s possible we could solve this problem.”

“Vluchtelingen zijn goed voor de economie”

We spraken toen ook met Helgi Hrafn Gunnarsson, parlementslid voor de Piratenpartij, ondertussen de grootste partij in IJsland. Hij vertelde toen dat de houding van de IJslanders niet alleen als humanitair moet worden gezien, maar dat ze vooral pragmatisch is. “Meer mensen betekent meer werk, en niet minder. Bigger economies are better for everyone. En in de eerste plaats voor de mensen die om één of andere reden niet kunnen participeren in de arbeidsmarkt, zoals de ouderen, de zieken en de mindervaliden. Population growth is good, not bad. Wanneer mensen stellen dat de vluchtelingen naar hier komen om op onze kap te leven en van ons sociaal stelsel te profiteren dan hebben ze geen benul van waar ze over praten.”

Die laatsten zijn er wel degelijk in IJsland. Maar ze zijn flink in de minderheid. “Er is een groep van mensen die zich op Facebook verzet tegen de komst van meer vreemden, maar hun aantal is beperkt. Het zijn er hooguit duizend”, vertelde Helgi.

“Maar de overgrote meerderheid van de IJslanders ziet dat echt anders. Het is een misvatting dat migranten en vluchtelingen een last zijn voor de samenleving. Het is het tegenovergestelde.”

“You know what costs money for society? Children.”

Hij had daar nog deze interessante visie over: “You know what costs money for society? Children. Het duurt 16 tot 20 jaar gemiddeld voor een kind een burger wordt die iets betekent voor de economie. Maar niemand maakt daar een punt van. En weet je waarom? Omdat we na miljoenen jaren ervaring met reproductie als mensheid weten dat die kost de investering waard is. Omdat we weten dat population growth good is, not bad. More people is a good development, not a bad one. The only thing we need to ensure, is the same thing we look out for when it comes to our children, that our new citizens, whether born here or elsewhere, have the best opportunity to find their footing in life. That’s all we should be worried about.”