Wanneer komt er een ‘versnelling’ in de Wetstraat? De groenen duwen, om hun coalitie te proberen, maar helpt dat?
Wat gebeurt er precies? Dit weekend was er een opvallend optreden van Groen-kopstuk Kristof Calvo. Hij zet druk op de regeringsvorming. Want volgende week, op 4 november, moeten de preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS) terug rapporteren aan de koning. Maar zal die dan opnieuw de twee verlengen, of eindelijk zwaargewichten van N-VA en PS het veld in sturen? Calvo wil dat er duidelijkheid komt. “Het moet nu maar eens duidelijk worden of dat huwelijk tussen N-VA en PS kan lukken of niet”, zei Calvo in De Zevende Dag. En indien niet, dan moet het initiatief schuiven naar een alternatief: namelijk paars-groen. Niet toevallig zitten in die coalitie de groenen wél aan tafel, en kunnen ze mee een regering vormen: Calvo is klaar om verantwoordelijkheid te nemen.
In de wandelgangen: Er heerst in de Wetstraat wel wat frustratie over de aanpak van de koning. Met name de lange termijnen die het paleis hanteert, om opdrachten toe te kennen, leiden tot irritatie. Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) kregen maanden de tijd van de koning en zijn kabinetschef, om op zoek te gaan naar paars-geel. En ook Bourgeois en Demotte werden royaal bedeeld met tijd, om nog eens paars-geel te testen. Maar door telkens voor weken tijd te geven, rekt het paleis de politieke crisis zelf op. Dat is in het voordeel van PS en N-VA, maar niet bepaald van de andere partijen.
Om rekening mee te houden: Het zijn uiteraard niet de groenen, en zelfs de koning niet, die paars-groen als alternatief scenario voor paars-geel kunnen forceren. De sleutel voor een dergelijke linkse coalitie, tussen PS, MR, Ecolo, Groen, en sp.a zit op dit moment bij Open Vld en CD&V. Eén van, of beide Vlaamse partijen, moet willen praten over dergelijke coalitie. En daar zijn ze tot vandaag niet toe bereid. Meer zelfs: zowel CD&V als Open Vld ontpoppen zich de laatste weken tot de grootste cheerleaders van paars-geel, net omdat ze elke associatie met paars-groen op dit moment willen vermijden. Voor hen moet eerst heel omstandig aangetoond worden dat de N-VA en de PS een poging hebben ondernomen om samen een regering te vormen.
De details van paars-geel: Het valt op dat er steeds meer gezoem is rond een communautaire ronde, die bij een samenwerking tussen N-VA en PS blijkbaar mogelijk zou zijn. Voor de N-VA is dat een absolute noodzaak. Maar ook de PS heeft via haar voorzitter Paul Magnette laten weten dat ze open staan voor zo’n scenario. En zondag sprak ook Open Vld daarover, via fractieleider Egbert Lachaert: “Wij bereiden er ons op voor dat er een debat komt over de staat en hoe die georganiseerd is.” Maar ondertussen is er wel geen sprake van enige versnelling. Of het moet zijn dat het zo discreet verloopt, dat werkelijk niemand er van weet, of er z’n mond over open doet.
The big picture? Het is en blijft de PS die de touwtjes in handen heeft. En zij gaan traag, zeer traag. Dat lijkt in de richting van paars-geel te gaan, maar de dreiging van paars-groen blijft hangen over die gesprekken. Bij de N-VA zijn ze er dus niet tegen om dat scenario dan maar eens te laten uittesten, net wat ook Calvo wil. Maar bij Bart De Wever en co gaan ze ervan uit dat CD&V en/of Open Vld nu nog niet durven te plooien, nog niet durven hun Vlaamse coalitiepartner N-VA te dumpen voor een linkse coalitie. “Laat ze het dan nog maar eens testen”, klinkt het sceptisch. Het verklaart ook waarom de N-VA er niets op tegen had de groenen opnieuw te laten uitnodigen door de twee preformateurs. Maar zowel bij Open Vld als CD&V zien ze dat als vervelende spelletjes en onnodig tijdverlies.
En nu? Op 4 november komt er weer zo’n moment van de waarheid. Maar kan het paleis nu, na maanden paars-geel, plots de focus verleggen op paars-groen? Het beloven spannende dagen te worden, met bijzonder veel druk achter de schermen. Maar het duidt er allemaal op dat, meer dan 150 dagen na de verkiezingen, de PS nog altijd niet gekozen heeft.