Eerste tekenen van CD&V’ers die stilaan N-VA willen lossen, maar ethische dossiers hangen dreigend boven de formatiepoging

Binnen CD&V wordt in alle stilte toch nagedacht over hoe N-VA gelost kan worden. Tegelijk hebben koninklijke opdrachthouders Patrick Dewael (Open Vld) en Sabine Laruelle (MR) een eerste rondje voorzitters (bijna) afgewerkt.

Wat gebeurt er precies? De twee opdrachthouders hebben afgelopen weekend alle partijen gezien.

Enkel de groenen zijn nog niet helemaal aan bod gekomen, want daar is één van de co-voorzitters, Rajae Maouane, op reis. Maar dat contact zat er binnenkort ook aan te komen.
De N-VA stuurde een ‘parlementaire delegatie‘: Bart De Wever (N-VA) en ook Lorin Parys (N-VA), de ondervoorzitter, waren al op skireis vertrokken. Maar de N-VA wilde dus graag de afspraak met de twee opdrachthouders honoreren, en stuurde daarop een groepje uit de Kamerfractie. “Er is een delegatie op niveau beschikbaar om te kunnen werken”, klinkt het met een knipoog.
Verschillende gesprekspartners wijzen erop dat het “goede gesprekken zijn”, waarbij zeker Patrick Dewael ook politiek “doorpraat” en een “goede debrief geeft” van wat de andere posities zijn. “Het is zeker geen compleet tijdverlies, je voelt dat Dewael z’n ervaring op het hoogste niveau toelaat om gesprekken op niveau te voeren.”
Het tempo van de gesprekken van de twee opdrachthouders gaat nu wel vermoedelijk zakken: “Zoetjesaan vertrekt zowat iedereen nu wel voor een paar dagen verlof”, zo was bij een onderhandelaar te horen. Zo gaat PS-voorzitter Paul Magnette naar het carnaval van Charleroi, en vertrekt hij daarna op vakantie.
Iedereen verwacht dus pas volgende week in ‘full force’ terug contacten.
Belangrijk: Dewael en Laruelle zijn niet van plan om op een ‘nota‘ te werken. “Ze hebben alle twee wel ervaring genoeg om te weten hoe het eraan toegaat bij zo’n gesprekken. Ze gaan dus geen tekst maken, ze gaan de valkuilen waar voorgangers in terecht kwamen vermijden.”
Meteen werken Dewael en Laruelle dus op “de formule“, eerder dan op de inhoud: welk groepje partijen kan bijeen gebracht worden om richting een formatiepoging te gaan?
“Ze willen het wel serieus genoeg aanpakken. De gretigheid om aan te tonen dat wat iedereen voorspeld heeft, dat het puur tijdwinst is, niet klopt, is groot bij Dewael. Ga er maar van uit dat hij alles in werk zal stellen om een mislukking te vermijden.”

Tussen de regels: Hoe zit het nu dan met de positie van N-VA in die gesprekken?

De N-VA mag dan al een parlementaire delegatie gestuurd hebben naar Dewael, dat betekent niet dat ze zich zomaar ‘eraf laat rijden’: ze gaan zelf niet weglopen, maar zullen moeten worden ‘buitengezet’. Een niet onbelangrijk proces, dat eigenlijk in het verleden nooit deftig lukte, bij eerdere pogingen om ‘Vivaldi’ op te starten.
Dat botst met het idee dat de N-VA “er nu toch echt af ligt”, wat aan Franstalige kant de evidentie zelve is. “Koen Geens (CD&V) heeft dat eigenhandig en definitief vastgesteld: het gaat niet tussen N-VA en PS. Wat kan je dan meer doen? Geens heeft de conclusie gemaakt. De cut is duidelijk, het werkt niet”, zo stelt een onderhandelaar.
Het alternatief, een regering zonder de PS, de zogenaamde ‘coalitie 77‘ gaat over de tongen. “Maar mét sp.a én cdH, die dan de Zweedse ploeg moeten ondersteunen, dat is toch bijzonder ver springen. En dat met maar 77 zetels, of 76 als je Jean-Marie Dedecker niet meetelt. Iedereen weet dat dat onwerkbaar is”, zo stelt een partijvoorzitter.
“Je komt toch uit bij het onvermijdelijke: Vivaldi of een variant daarvan. We gaan nu toch niet weken nemen om vast te stellen dat dat de formule zal worden? Niemand staat daar over te springen van enthousiasme, maar dat is de realiteit. Wat is het alternatief? Dat men het ons maar zegt”, zo zegt een bron bij de Franstalige liberalen.

Verschillende partijvoorzitters wijzen erop dat Alexander De Croo (Open Vld) toch wel veel meer de verwachte naam was, dat men rekenende op pistes om ook de huidige federale regering te betrekken bij het proces. Maar uiteraard is het bij Open Vld niet De Croo die beslist, of de contacten met het Paleis verzorgt, maar Gwendolyn Rutten, die ook in haar allerlaatste weken de regie strak in handen houdt.
En andermaal zou George-Louis Bouchez (MR) een sleutelrol gespeeld hebben in de aanstellingen van nieuwe opdrachthouders. Hij verhinderde hoe dan ook dat Sophie Wilmès (MR) aan zet kwam “omdat hij absoluut wilde vermijden dat de federale regering beschadigd zou raken” door mee in de draaikolk van een formatie gezogen te worden. Dat zou meteen ook de reden geweest zijn waarom De Croo niet mocht: het was nog niet het moment om het scenario van een noodregering uit te rollen.
Het bevestigt wel meteen de theorie dat Dewael en Laruelle vooral even voor “rust”, een “pauze“, moeten zorgen. “De emoties moesten wat afnemen”, zo zegt een betrokkene letterlijk.

Tussen de regels: Bij CD&V beweegt er toch, heel voorzichtig, een en ander.

Niet iedereen is onverdeeld gelukkig met de manier waarop de partij zich zo vast heeft gezet en blijft zetten op “een regering mét een Vlaamse meerderheid”, lees: een regering met N-VA.
“Zo kan je geen kant meer op. Terwijl we tegelijk ook zeggen dat ‘nieuwe verkiezingen absoluut vermeden moeten worden’. Op een bepaald moment moet je wel kiezen: ofwel Vivaldi, ofwel opnieuw stemmen”, zo stelt een CD&V-parlementslid.
Binnen de partij begint het ook te keren. Op het partijbureau waren er de eerste tekenen dat Vivaldi of een combinatie in die richting toch mogelijk wordt. Zo was er een opvallend pleidooi van Hendrik Bogaert (CD&V), toch de rechtervleugel van de partij, om binnen Vivaldi de ‘Vlaamse stem’ te kunnen zijn.
“We zullen toch andere naam nodig hebben, een andere formule. Die titel ‘Vivaldi’ is compleet besmet geraakt. Maar vervolgens moeten een paar parlementsleden toch naar buiten kunnen komen om de bocht voor te bereiden. De voorzitter zelf moet dat nu niet radicaal gaan doen”, zegt een CD&V-bron.
Opvallend ook: de CD&V-top zit verveeld met de systematische lekken die vanuit de partij komen. Daardoor zijn drastische maatregelen genomen door CD&V-voorzitter Joachim Coens. “Ze denken de lekken te kunnen stoppen door alle woordvoerders te bannen van het overleg. Maar zo werkt het natuurlijk niet. Het zit niet meteen bij die woordvoerders, iedereen weet wie de namen zijn”, stelt een parlementslid.
Ondertussen is Coens toch bezig met een poging meer greep te krijgen op zijn partij. Nadat Wouter Beke (CD&V) vertrok als voorzitter, bleef de Wetstraat 89 zo goed als onbemand achter. Coens moet dus opnieuw opbouwen, en wil daarbij ook z’n partij meer centraal gaan leiden. “Het is de bedoeling om minder de almacht van de kabinetten te ondergaan. De slinger is te veel doorgeslagen in die richting, de voorzitter wil dat het terug naar hem komt”, zo is in kringen rond de voorzitter te horen.

Waarom dit gebeurt: CD&V is absoluut nodig om te kunnen bewegen. Elk scenario om vanuit de restregering te werken wordt anders onmogelijk.

Een zeer belangrijk element in het spel: de ethische dossiers. Het is duidelijk dat CD&V-voorzitter Coens z’n nek heeft uitgestoken, om te zorgen dat zowel voor abortus als voor euthanasie bij dementerenden, zijn christendemocraten mee hun zeg kunnen doen.
Maar op dit moment is paars-groen, met steun van de PVDA, in het parlement nog altijd bezig om een nieuwe, minder strenge abortuswetgeving erdoor te rammen. Dat ervaart CD&V als een regelrechte provocatie.
“CD&V moet bereid zijn te tonen dat ze aan tafel willen komen in een soort Vivaldi-formule. Op dat moment is alles bespreekbaar, ook de ethische dossiers”, zo stelt een hoge liberale bron dreigend. Een klein beetje chantage dus, om toch maar de christendemocraten in de juiste richting te duwen.
“Het is onbegrijpelijk dat men probeert om ons te verleiden tot een Vivaldi, maar ondertussen ons wel compleet buitenspel zet in de Kamer, op zulke belangrijke dossiers”, zo is bij CD&V te horen. Dat besprak Coens ook met Rutten, op hun etentje, nu zo’n tien dagen geleden. En ook tijdens de ontmoeting tussen de CD&V- en MR-top, vorige week maandag, kwam het thema ter sprake. Maar telkens tonen de liberalen zich niet al te enthousiast om CD&V te geven wat ze willen.

Om rekening mee te houden? Het corona-virus legt hele delen van China, en nu ook Italië lam. Dat betekent niet veel goeds voor wie nu federaal onderhandelt.

De beurzen kregen gisteren de grootste klap in vier jaar tijd. De hele jaarwinst van de Bel20 werd weggevaagd in één dag.
Die situatie duwt langzaam maar zeker heel de wereldeconomie richting lagere groeicijfers, en mogelijks zelfs recessie.
Een exportgevoelige economie zoals de Belgische is uiteraard snel vatbaar voor een veranderend economisch klimaat, zeker als de internationale handel stilvalt, is dat heel snel voelbaar in de havens.
Dat heeft natuurlijk grote impact op de begrotingscijfers, moest het zover komen: een begrotingsoefening voor de federale regering gaat dan van ‘bijzonder moeilijk’ naar ‘ronduit gruwelijk‘.

Ondertussen bij Open Vld: Wat iedereen eigenlijk al wist, is gebeurd: Gwendolyn Rutten (Open Vld) verdwijnt van het toneel.

Zeven jaar lang was ze voorzitter van Open Vld, maar nu is ze geen kandidaat meer om zichzelf op te volgen. Wekenlang hulde ze zich in stilzwijgen over haar ambities, maar gisteren kwam dan toch het grote media-offensief. Via Facebook, radio en uiteindelijk ook de studio’s van Terzake nam ze afscheid.
“Ik ben een vrouw van principes, een vrouw van mijn woord“, waren de eerste zinnen van haar afscheidsfilmpje.
Los van haar afscheid, lanceerde ze meteen ook nog een actie om “honderd ideeën” te verzamelen voor de politiek, gaande van het legaliseren van softdrugs tot een ‘tegenstem’ bij verkiezingen. Een beetje vreemd voor iemand die vertrekt, maar Rutten wilde dat het “over inhoud” ging bij haar afscheid.
Dat ze met ‘ideetjes’ afscheid neemt, is een stuk tekenend voor haar voorzitterschap. Op geen enkel moment lukte ze er echt in de geloofwaardigheid van Open Vld op de core business, taksen en de economie, terug te pakken. Eerder werd ingezet op zeer opvallende, bijna symbolische dossiers, die vanuit de Melsensstraat werden gelanceerd, en dan maar in de federale of Vlaamse regering moesten worden uitgevoerd.

Wat nu met haar carrière? Dat is de grote vraag voor Rutten.

Het lijkt er niet op dat ze een deal heeft met één van de kandidaat-voorzitters. En de plaatsen in een federale regering zullen duur zijn: Open Vld heeft dan recht op welgeteld twee zitjes. Maar Rutten valt niet in een zwart gat: ze heeft het burgemeesterschap van Aarschot en is Vlaams parlementslid. En niemand binnen Open Vld onderschat na 7 jaar de bijna ex-voorzitter: een comeback sluit niemand uit.
Een recent keerpunt in haar carrière lijkt, achteraf gezien, de nacht van 1 op 2 oktober, waarin Rutten besliste om niet in de Vlaamse regering te stappen als vice minister-president. Meteen mocht haar ‘maatje’ Bart Somers (Open Vld) die post innemen en kreeg Lydia Peeters (Open Vld) totaal onverwacht ook de dikke portefeuille van Mobiliteit en Openbare Werken.
Die avond, voor de partijcongressen van Open Vld, CD&V en N-VA de regeringsdeelname goedkeurden, kwam ze samen met Bart De Wever (N-VA), Jan Jambon (N-VA) en Wouter Beke (CD&V) om de ministerportefeuilles te verdelen. In ruil voor een disproportioneel zware bevoegdheid, in verhouding tot het aantal zetels van Open Vld, gaf Rutten volgens twee van de drie aanwezige partijen daar haar woord: zij zou zelf, net als Beke, in de regering gaan, om zo de ‘sterkst mogelijke ploeg’ op het veld te brengen. Later op de avond liet ze ook aan haar eigen partijtop uitschijnen dat ze in de Vlaamse regering ging.
Rutten zelf blijft tot vandaag die versie van de feiten ontkennen. Maar daar werd de kiem gelegd voor een verder wantrouwen en animositeit tussen de coalitiepartners in de Vlaamse regering. “Iemand die haar woord breekt ten opzichte van andere voorzitters, dat is als partij onwerkbaar”, zo vatten verschillende kopstukken de afgelopen maanden de situatie samen voor Open Vld.
Want CD&V en N-VA stonden in de zomer voor een cruciale keuze: een regering met sp.a of met Open Vld op Vlaams niveau. Die eerste keuze had de federale onderhandelingen zoveel makkelijker gemaakt, die tweede keuze was ideologisch coherenter, en genoot de voorkeur van Jan Jambon (N-VA). Uiteindelijk werd het dus toch Open Vld.
Dat Rutten vervolgens wel federaal aan tafel ging met de PS van Magnette, zonder N-VA en CD&V, maar mislukte om een regering te maken, laat een bittere nasmaak voor al de betrokkenen. Met een nieuwe leiding voor de Vlaamse liberalen kan die bladzijde ook omgeslagen worden.
Op vrijdag 27 maart worden de resultaten bekendgemaakt bij Open Vld. Als niet één kandidaat meer dan 50 procent van de stemmen heeft gehaald, komt er een tweede ronde die loopt tot dinsdag 31 maart. Dan is definitief de nieuwe voorzitter gekend.

Overigens ook interessant om te bekijken wie bij Open Vld allemaal kandidaat is voor het partijbureau:

Opvallende naam is bijvoorbeeld Frank Dewael, de zoon van Patrick.
Francesco Vanderjeugd moet proberen z’n status als ‘running mate’ van Bart Tommelein waar te maken.
Uittredend voorzitter Gwendolyn Rutten doet ook een gooi naar het ondervoorzitterschap. Dat is voor de kandidaat met het meeste stemmen voor het partijbureau, na de voorzitter. Vorige keer was dat Maggie De Block.
Zelfverklaarde BV Dimitri Bontinck, vader van Syriëstrijder Jejoen, is overigens ook kandidaat.