Het is al even geweten dat heel wat leden van moslimminderheden in de Chinese regio Xinjiang naar heropvoedingskampen gestuurd worden. Het gaat om een miljoen tot anderhalf miljoen Oeigoeren, een Chinees-Turks volk dat ooit onafhankelijk was en van oudsher de islam aanhangt. De Chinese autoriteiten breken nu de stilte en zeggen dat er steeds minder mensen in de kampen zullen zitten en dat de kampen uiteindelijk overbodig zullen zijn. Daarmee erkennen ze dat hun interneringskampen een succes zijn.
De Chinese autoriteiten in Xinjiang hebben toegegeven dat een miljoen moslimminderheden in heropvoedingskampen geplaatst waren. Dat melden de kranten The Guardian en The Global Times. De autoriteiten stellen ook dat het systeem van interneringskampen binnenkort niet meer nodig zal zijn. De kampen zullen dan ook verdwijnen. Dat is gezegd in het Nationaal Volkscongres, het parlement van de Chinese Volksrepubliek.
Volgens onderzoekers worden vooral de Oeigoeren, een Chinees-Turks volk, geviseerd. Ze komen uit de meest westelijke provincie van China, die in de jaren 50 geannexeerd werd door de communisten. Het discours van Peking luidde altijd dat de mensen opgesloten werden om terrorisme tegen te gaan.
“Er zullen uiteindelijk steeds minder ‘studenten’ in de kampen zitten”, zegt Shohrat Zakir, de gouverneur van Xinjiang die zelf van Oeigoerse komaf is. “Als onze maatschappij de centra niet meer nodig heeft, zullen de opvoedings- en trainingscentra uiteindelijk verdwijnen.”
“Sociale controle”
De jongste maanden was er heel wat internationale kritiek op de interneringskampen in Xinjiang. Professor Adrian Zenz van de Columbia International University, die de zaak op de voet volgt, zegt dat de uitspraken van Zakir erop wijzen dat “een groot deel van de gedetineerden ooit vrij zullen komen”: “Hieruit blijkt ook dat de Chinese staat de heropvoedingskampen als een succes beschouwt.”
Zenz gelooft echter niet dat de kampen volledig zullen verdwijnen. De bedreiging om naar een kamp gestuurd te worden zou als instrument gebruikt kunnen worden door de autoriteiten. “Ik vrees dat de kampen deel uitmaken van een langetermijnstrategie voor sociale controle. Die strategie zal niet beperkt blijven tot Xinjiang”, zegt Zenz.
At today's press briefing in Geneva (Palais de Nations) I will provide a substantive refutation of Shohrat Zakir's key assertions of the camps, made during yesterday's Xinjiang press conference in Beijing, and also detail my updated total internment estimate of up to 1.5 million. https://t.co/UTENfSyspQ
— Adrian Zenz (@adrianzenz) 13 maart 2019
Huisarrest en dwangarbeid
Volgens sommige rapporten zijn ondertussen al een aantal mensen uit de kampen vrijgelaten, maar ze blijven onder huisarrest. Andere rapporten stellen dat mensen uit de heropvoedingskampen alleen maar vrijgelaten worden om als dwangarbeiders ingeschakeld te worden in textielfabrieken.
Zakir beweerde nog dat mensen na hun internering 1.500 tot 2.000 yuan (ongeveer 200 tot 260 euro) per maand zouden kunnen verdienen.
“Zoals internaat”
Getuigenissen van voormalige gedetineerden, hun naasten en huidige en voormalige inwoners van Xinjiang, overheidsdocumenten en satellietbeelden doen echter vermoeden dat mensenrechten in Xinjiang op grote schaal geschonden worden.
Zakir noemt die beschuldigingen van internationale critici “louter gefabriceerd” en “erg belachelijk”. Hij zegt dat zo’n heropvoedingskamp “zoals een internaat” is, waar “studenten” genieten van gratis onderkomen, opleidingen van handwerk, Mandarijn en Chinees recht. “De studenten mogen hun moedertaal spreken en in het weekend mogen ze naar huis”, zegt Zakir nog.
Er worden geen religieuze activiteiten georganiseerd in de kampen. Dat werd door de Chinese beleidsmakers beslist. Maar volgens Zakir staat het de geïnterneerden “vrij om hun godsdienst uit te oefenen als ze thuis zijn of na hun diploma-uitreiking”: “We respecteren en beschermen het geloof van de studenten.”
Voormalige gevangenen hebben echter laten weten dat ze in de kampen gestraft werden omdat ze een andere taal spraken dan Mandarijn. Ze lieten ook weten dat ze het kamp niet mochten verlaten en dat ze geen contact met hun familie mochten hebben. Steeds meer activisten in China, die tegen de kampen zijn, komen steeds meer onder druk te staan.
Chinese assimilatie
Chen Quanguo, de partijsecretaris van Xinjiang, wordt gezien als de ‘uitvinder’ van de kampen. Hij werd in 2016 overgeplaatst van Tibet naar Xinjiang. Quanguo wil ook Han-Chinezen uit het Oosten bij islamitische families laten inwonen “om ongewone activiteiten op te merken en aan te geven”.
Het doel is duidelijk om de westerse Oeigoeren te transformeren in voorbeeldige Chinezen. “We zorgen ervoor dat mensen van alle etnische groepen zoveel van eenheid houden als van hun eigen ogen, dat ze eenheid zo belangrijk vinden als hun eigen levens”, zegt Chen. Hij liet ook duizenden politiekantoren en controleposten opzetten in de provincie.