Wil jij op de hoogte blijven van de nieuwe space race? Schrijf je dan nu via deze link in op Space Insider van ruimtefanaat Andrei Stiru en ontvang elke week de nieuwste weetjes over de ruimte in je inbox.

Terwijl alle ogen in het Westen vorige week op Starship gericht waren, circuleerden in China conceptbeelden van de Changzheng (Lange Mars) 9, de toekomstige superzware draagraket die ooit mensen op de maan moet plaatsen. Hoewel het er momenteel nog op lijkt dat het Westen de race naar de ruimte wint, mag niet worden onderschat hoe snel China een inhaalmanoeuvre uitvoert.

China wil eind dit decennium een eerste testvlucht uitvoeren met de volledig herbruikbare Changzheng 9, het toekomstige vlaggenschip van het Chinese ruimteprogramma. Op het socialmedia platform Weibo circuleren conceptbeelden van het superzware lanceervoertuig, dat sterk doet denken aan het ‘full stack’ Starship, de superzware raket van SpaceX die donderdag voor het eerst de lucht inging.

Raketten in deze categorie kunnen een massa van minstens 50 ton in een lage baan rond de aarde brengen. Superzware raketten zijn nodig om de maan te bereiken, en later Mars. Oorspronkelijk was het plan om een raket te bouwen die niet hergebruikt kan worden, net zoals het Amerikaanse Space Launch System (SLS) en de Europese Ariane 6. De SLS heeft zichzelf al bewezen toen de superzware raket vorig jaar voor het eerst vloog. De Ariane 6 is eigenlijk geen superzware raket, maar wel de zwaarste Europese raket die momenteel ontwikkeld wordt. De Ariane 6 zal bovendien geen bemanning naar de ruimte kunnen brengen.

Uiteindelijk besloot China om toch maar herbruikbare raketten te maken, nadat SpaceX heeft aangetoond dat dit niet alleen mogelijk is, maar het zelfs een stuk goedkoper is om op deze manier materiaal naar de ruimte te brengen. Men gooit immers geen vliegtuig weg na een vlucht. Ook het Europees ruimteagentschap (ESA) onderzoekt de technologie, maar zal voorlopig slechts een deels herbruikbaar lanceervoertuig ontwikkelen. China is bovendien het enige land dat momenteel een herbruikbaar lanceervoertuig in de superzware categorie (bedrijven zoals SpaceX niet meegerekend) wil bouwen. 

Quasi-monopolie

Dat zal gevolgen hebben voor de westerse wereld. Nu al zijn zowel het Europese als het Amerikaanse ruimteagentschap steeds afhankelijker van SpaceX, een bedrijf dat een derde van alle raketlanceringen op aarde uitvoerde in 2022 en een quasi-monopolie bezit op de privémarkt. NASA is afhankelijk van SpaceX om bemande lanceringen uit te voeren (en voordien van het Russische ruimteagentschap Roscosmos), terwijl ESA amper nog lanceervoertuigen op voorraad heeft (en zelfs geen eigen capaciteit heeft om bemande vluchten uit te voeren). De ontwikkeling van de Ariane 6 liep bovendien vertraging op, waardoor ESA nu ook naar SpaceX lonkt om zijn ruimteprogramma draaiende te houden. 

In de privésector lijkt SpaceX dus voorlopig de koning. En dat met slechts deels herbruikbare raketten. Wanneer de volledig herbruikbare Starshipconfiguratie binnen enkele jaren klaar is, zal het bedrijf niet één, maar twee generaties vooruit lopen op de concurrentie, vertelde ruimtevaartexpert Stijn Ilsen onlangs aan Business AM. 

Andere bedrijven, zowel in het Westen als in China, proberen nu ook herbruikbare raketten te ontwikkelen, maar behalve een relatief klein aantal vluchten naar de rand van de ruimte (Blue Origin) of prototypes die slechts enkele honderden meters de lucht in vliegen (CAS Space), hebben die vergeleken met SpaceX nog niet veel bereikt. Toch gaat de ontwikkeling snel en zullen er binnenkort ongetwijfeld concurrenten opduiken die iets hebben geleerd van Elon Musks ruimtevaarttitaan.

Zwanenzang

Maar hoewel de private ruimtevaart stilaan door begint te hebben dat herbruikbaar the way to go is, wordt de publieke sector eerder gekenmerkt door stagnatie dan innovatie. Zoals hierboven vermeld, hebben de Amerikanen geen eigen lanceervoertuig meer voor bemande vluchten, sinds de Space Shuttle in 2011 op pensioen ging. Tot 2020 waren zij om die reden volledig afhankelijk van het Russische Roscosmos om astronauten naar de ruimte te brengen. Rusland kampt op dat vlak met zijn eigen problemen. 

Europa heeft zelfs nog nooit de mogelijkheid gehad om op eigen houtje mensen in een baan rond de aarde te plaatsen, hoewel het sterk samenwerkt met de VS. ESA bouwde onder andere de European Service Module, de primaire kracht- en voortstuwingscomponent van het ruimtevaartuig Orion, dat tijdens de Artemismissies mensen richting de maan moet brengen.

Intussen lijkt de Amerikaanse SLS op de zwanenzang van de klassieke ruimtevaartindustrie. Het Artemisproject, hoewel indrukwekkend, zal in totaal ruim 90 miljard dollar kosten, verspreid over het komende decennium. Een enkele vlucht met de SLS zal een prijskaartje van meer dan 4 miljard hebben. Het maanprogramma van de Amerikanen is uiteindelijk afhankelijk van een raket die na elke vlucht volledig afgedankt wordt. De Chinese maanraket zal daarentegen volledig herbruikbaar zijn, waardoor de Chinese ambities om een bemande maanbasis te bouwen een stuk haalbaarder zullen zijn op lange termijn.

Sneltempo

Maar dat is niet het enige wat China doet. Vorig jaar werd het eerste ruimtestation van het land, Tiangong (Hemels Paleis), in dienst genomen. Ook voerde China al meerdere onbemande maanmissies uit. Daardoor werden een aantal belangrijke zaken ontdekt, zoals het feit dat er zich op de maan veel meer water bevindt dan aanvankelijk werd gedacht, of een mineraal dat helium-3 bevat, een potentiële brandstof voor kernfusiereactoren. Binnenkort lanceert het land ook zijn eigen tegenhanger van de Hubble, weliswaar met een veel groter gezichtsveld. 

Dat alles is nog indrukwekkender als je rekening houdt met het feit dat het land nog maar 20 jaar geleden voor het eerst een persoon naar de ruimte bracht. Het Chinese ruimteprogramma is sindsdien in sneltempo vooruit gegaan, waardoor het nu een waardige concurrent is geworden voor de VS en Rusland.

Hou daarbovenop rekening met het steeds groter aantal Chinese bedrijven dat de voorbije jaren is begonnen met de ontwikkeling van hun eigen herbruikbare raketten, al dan niet met hulp van de staat, en je hebt een recept voor een ruimte-supermacht. En hoewel sommige van die raketten eigenaardig hard lijken op ruimtevaartuigen van SpaceX, Blue Origin en anderen, doet dat er eigenlijk niet toe. Elon Musk liet vorig jaar alvast weten dat patenten “voor de zwakken” zijn en dat SpaceX ze niet gebruikt. Dat de ontwerpen van SpaceX-raketten geïmiteerd worden door China, zal hem wellicht worst wezen.

Westerse ruimteagentschappen zouden dus best goed moeten nadenken over hun toekomst. Hoewel zij op bepaalde vlakken nog altijd niet te evenaren zijn, dreigen ze op vlak van bemande ruimtevaart achterop te raken in de nabije toekomst. China heeft daarentegen het licht gezien en gaat volop voor herbruikbare lanceervoertuigen. Het is tijd dat het Westen dat ook doet.