Als je iets goed doet, krijg je een beloning. Doe je iets verkeerd, dan word je gestraft. Het is iets dat ons van kindsbeen af wordt aangeleerd en dat ook een fundament vormt voor onze samenleving. Maar in China kan het binnenkort weleens een stapje te ver gaan …
Tegen 2020 wil China een systeem van sociale controle in werking stellen. Ze zijn van plan om een database op te stellen, waarin alle Chinese burgers opgenomen worden. In deze database krijgt iedereen een sociale score, die bepaald wordt door goed en slecht gedrag. Gedraag je je als een goede burger, dan krijg je allerlei voordelen, zoals vip-behandelingen of gemakkelijkere toegang tot een lening. Loop je uit de pas dan krijg je te maken met de sancties. En die zijn niet van de poes. Zo loop je het risico je toegang tot sociale zekerheid te verliezen, wordt je de toegang tot sterrenrestaurants geweigerd of worden je kinderen niet toegelaten bij de beste scholen.
Voor ons klinkt het allemaal overdreven en bijna ondenkbaar, maar de Chinezen zelf zijn nog wel te vinden voor zo’n systeem. Celia Hatton, correspondente voor de BBC, trok in Peking de straat op en kreeg opvallend veel positieve reacties te horen. De Chinezen steunen het project omdat “het een goede methode is om het sociale gedrag van mensen bij te houden.” En omdat de “beloningen interessant zijn.”
Niet nieuw
Volledig nieuw is het idee niet. Want verschillende Chinese bedrijven maken al gebruik van een gelijkaardig systeem. De bekendste daarvan is Sesame Credit van Alibaba, wereldwijd de grootste online winkel met zo’n 400 miljoen gebruikers. In het Sesame Credit-systeem krijgen gebruikers een score tussen 350 en 950. Parameters voor deze score zijn onder andere je rekeningen op tijd betalen en het kopen van ‘fatsoenlijke’ dingen. “Iemand die 10 uur per dag videogames speelt, wordt gezien als een luilak. Iemand die vaak luiers koopt, wordt daarentegen gezien als een ouder en krijgt zo een hogere score op verantwoordelijkheid.” Zo liet Li Yingyun, technologiedirecteur bij Sesame, eerder dit jaar weten aan het Chinese magazine Caixin. Een hogere score levert je een aantal voordelen op, zoals een auto of een fiets lenen zonder voorschot en mogen voorsteken in de wachtrij in het ziekenhuis.
Het Sesame Credit-systeem wordt bovendien gelinkt aan de Chinese online datingsite Baihe. Waarbij je dus de sociale code van je mogelijke matches kan gebruiken als richtlijn. En er is zelfs een spel ontwikkeld waarbij je moet gokken of de persoon waarvan je een foto ziet een hogere of een lagere sociale score heeft dan jijzelf.
Black Mirror in ’t echt
Voor kijkers van de Netflix-reeks Black Mirror klinkt dit allemaal waarschijnlijk bekend in de oren. In Nosedive, een aflevering van het derde seizoen van de populaire serie, zien we een gelijkaardig systeem in werking. Mensen krijgen er de kans om met hun smartphone punten te geven aan wie ze in hun dagelijkse leven tegenkomen. Op basis daarvan krijgen ze een sociale score, die bepaalt welke lening ze kunnen krijgen of ze voorrang krijgen op vliegtuigzitjes, … Hoe hallucinant dit systeem ook leek in de aflevering, in China wordt het binnenkort dus misschien realiteit. (Bekijk hier onze top 19 van alle afleveringen van Black Mirror.)