De Spaanse justitie kiest voor een bijzonder harde confrontatie: het gooit koudweg heel de Catalaanse regering in de cel. De motivatie is uitermate politiek, maar niemand in Europa durft het ‘politieke gevangenen’ noemen of Spanje op de vingers te tikken. De macht van de EVP, de Europese conservatieve politieke familie van de Spaanse premier Mariano Rajoy is erg groot.

Nicola Sturgeon, de Schotse eerste minister, en Geert Bourgeois (N-VA), de Vlaamse minister-president: het zijn zowat de enige Europese leiders die hun mond opendoen om Spanje te bekritiseren. Geen leiders die aanschuiven bij het hoogste clubje regeringsleiders dus, maar ‘oude’ bondgenoten van de Catalanen, die al jaren zelf strijden voor meer onafhankelijkheid.

Bij de rest van de Europese leiders heerst oorverdovende stilte. In Berlijn, het informele machtscentrum van Europa, waar kanselier Angela Merkel kantoor houdt, geen spoor van kritiek. In Parijs en Londen spraken de Franse president Emmanuel Macron en de Britse minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson al eerder hun onvoorwaardelijke steun uit voor Spanje en diens premier Mariano Rajoy. Rajoy en Merkel maken deel uit van dezelfde Europese familie: de EVP (Europese volkspartij) of EPP, (European People’s Party).

De Europese Commissie, waar voorzitter Jean-Claude Juncker in het verleden regelmatig op het gaspedaal ging staan over grondrechten en democratie, voelt zich totaal niet geroepen iets te zeggen. Ook Juncker is prominent lid van de EVP. De andere grote held van de vrije meningsuiting, vice-voorzitter van de Commissie Frans Timmermans, zwijgt in alle talen.

Iedereen zwijgt, behalve de groenen

In het Europees parlement eenzelfde fenomeen. Geen enkele grote fractie piept. De EVP uiteraard niet. Maar ook de socialisten of liberalen, die met Guy Verhofstadt (Open Vld) toch een activistische fractieleider hebben als het op sommige thema’s aankomt, zwijgen als vermoord. De enige ‘grote’ fractie die haar afkeur uitdrukte: de groenen, waar Ska Keller reageerde door te stellen “dat opsluiting geen antwoord is” en “dat dit een politieke crisis is, geen juridische”.

Duidelijk politiek proces

De Spaanse justitie toonde de afgelopen dagen hoezeer ze het meent: de Audiencia Nacional, een speciale rechtbank in Spanje, gooide zonder pardon negen leden van de afgezette Catalaanse in de cel. Reden: rebellie, opruiing en misbruik van overheidsgeld. De negen zitten nu in voorlopige hechtenis.

Rechter Carmen Lamela wijst erop dat de Catalaanse politici zich anders “opnieuw schuldig maken aan dezelfde feiten”. Ze bestempelt het politiek protest in Catalonië ook als diezelfde “rebellie en opruiing”: “Ze spoorden de burgers aan tot verzetsdaden, daden van ongehoorzaamheid, collectief verzet tegen de Spaanse staat en tot de bezetting van kruispunten, straten en openbare gebouwen. De leden van de Catalaanse politie intimideerden ze onophoudelijk”. Dat ze geen berouw toonde, maakte het volgens Lamela allemaal nog erger. “Als de verdachten een andere politieke mening hadden gegeven, was de zaak wellicht anders gelopen.”

Een bijzonder politiek gemotiveerde zaak dus, waarbij de Spaanse regering van Rajoy steeds diezelfde lijn heeft bewandeld: het is een juridisch conflict, waarbij de Catalanen gewoon de wet overtreden. Op geen enkele manier is er ingegaan op de Catalaanse vraag om in dialoog te gaan, en de gesprekken tussen de deelstaat en de centrale regering op te starten.

Imprisonment doesn‘t solve anything, only escalates. When will #Rajoy understand that this is a political crisis, not a judiciary one?

— Ska Keller (@SkaKeller) November 2, 2017

De EVP: waar Berlusconi en Orban thuis zijn

Tegelijk wijzen waarnemers erop hoeveel druk Spanje achter de schermen uitoefent op de rest van Europa, om zich toch maar niet te moeien met die “interne Spaanse aangelegenheid”. De Partido Popular is een groot, sterk blok binnen de EVP. Talloze telefoontjes gingen vanuit Madrid naar dat netwerk van regeringsleiders, en die strategie werkt duidelijk goed. Ook in België pasten de Spanjaarden die techniek toe: regeringsbronnen wijzen erop dat CD&V de afgelopen dagen de hete adem van Madrid in de nek had.

Europa wordt steeds meer gedomineerd door die grote ideologische machtsblokken. En die hebben vaak lak aan de interne situatie in een lidstaat, zolang de zetels van de partij in dat land maar bij hun groep aansluiten. Silvio Berlusconi is al jaren lid van de EVP-fractie, ondanks de bedenkelijke manier waarop hij z’n land en z’n zaakjes heeft geleid.

Hongarije is een ander notoir voorbeeld. Regeringsleider Victor Orban heeft er een regime geïnstalleerd waarin het voor de pers bijzonder moeilijk werken is, en waar de oppositie nauwelijks kan functioneren. Maar de man is lid van diezelfde familie van de EVP. En dus krijgt hij af en toe wel wat kritiek vanuit de Europese Commissie, maar nooit kwam het tot échte Europese actie. Want je politieke bondgenoten afvallen, dat doe je niet bij de EVP.