Het zwaartepunt van de onlusten in Oekraïne lijkt zich de laatste dagen te verplaatsen van hoofdstad Kiev naar de autonome deelrepubliek Krim. Het schiereiland is strategisch dan ook van cruciaal belang voor Rusland.

De schermutselingen op de Krim begonnen gisteren. Toen drongen zo’n 120 gewapende mannen het parlement van de deelrepubliek binnen met Russische vlaggen. Sinds vannacht wordt de internationale luchthaven van Simferopol en de militaire luchthaven van Sebastopol bezet door gewapende mannen, die geen insignes dragen. Het zou gaan om Russische soldaten, maar dat wil het Kremlin voorlopig niet bevestigen. Wel bracht Rusland gisteren zijn troepen in paraatheid om in te grijpen indien dat nodig zou zijn.

Wat is de Krim?

De Krim is een schiereiland en het zuidelijkste gedeelte van Oekraïne. Het gaat om een autonome deelrepubliek van Oekraïne, met Simferopol als hoofdstad. Een smalle zeestraat scheidt het uiterst oostelijke punt van het schiereiland met het Russische vasteland.

Waarom zijn er nu onlusten?

Net als in de rest van Oekraïne, zijn de inwoners erg verdeeld. Ongeveer zestig procent van de bevolking is van Russische origine, maar de rest is grotendeels pro-Europees. Of misschien moeten we zeggen anti-Russisch. Ongeveer 15 procent van de bevolking behoort tot de Krim-Tataren, een volk dat onder Stalin uit de Krim naar Centraal-Azië werd gedeporteerd.

Het gaat dus opnieuw om een strijd tussen een pro-Westerse bevolking die wil vermijden dat de Krim in handen valt van de Russen, en een pro-Russische bevolking die zich willen aansluiten bij Rusland. Een afscheiding tot een aparte Krim-staat werd al eerder geopperd, maar zou de huidige problemen waarschijnlijk niet oplossen.

Waarom is de Krim zo belangrijk voor Rusland?

Rusland en de Krim zijn al eeuwenlang met elkaar verbonden. Ooit maakte het schiereiland deel uit van het Russische rijk, net als van de Sovjet-Unie, maar Nikita Chroesjtsjov gaf de Krim aan Oekraïne als teken van goede wil. Hij kon natuurlijk niet voorzien dat de Sovjet-Unie uit elkaar zou vallen, maar het is wel een geschenk waar ze in Moskou spijt van hebben.

Tot nu blijft de Russische invloed op de Krim groot. Niet alleen is het merendeel van de bevolking van Russische origine, ook heeft het Rode Leger er nog een grote marinebasis. Sebastopol is de thuisbasis van de Zwarte Zeevloot, al wordt die wel stilaan verhuisd naar de Russische havenstad Novorossiysk. Toch blijft de omgeving van strategisch belang voor het Kremlin, aangezien Oekraïne in 2010 nog een goedkope gasprijs werd beloofd in ruil voor een verlenging van de pachtovereenkomst. Die liep eerst in 2017 af, maar dankzij het akkoord mag Rusland nu tot 2042 gebruik blijven maken van de marinebasis. Bovendien zijn de faciliteiten in Novorossiysk nog niet zo uitgebreid als in Sebastapol.

Historisch belang

Er hebben zich enkele belangrijke momenten in de wereldgeschiedenis afgespeeld op de Krim. Zo legde Florence Nightingale in 1850 tijdens de Krimoorlog de basis voor de moderne verpleegkunde.

Bijna honderd jaar later kwam de Krim, en meer bepaald badplaats Yalta, in het wereldnieuws. De Britse premier Winston Churchill, Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt en Sovjet-leider Joseph Stalin kwamen er in 1945 namelijk samen om Europa op te delen. De top legde tevens de basis voor de Koude Oorlog die de daaropvolgende decennia kenmerkte.