Met toeters kondigt Jan Jambon (N-VA) een regeerakkoord aan voor de Vlaamse regering. Daarmee verschuift het spanningsveld nu naar het federale.

Wat gebeurt er precies? De Vlaamse regering heeft een regeerakkoord, straks (morgen) zijn er partijcongressen en dan worden de ministers bekend gemaakt. Meteen treedt er dan een nieuwe fase aan voor de federale onderhandelingen. Meer dan waarschijnlijk worden Johan Vande Lanotte (sp.a) en Didier Reynders (MR) dan vervangen als informateurs en laat de koning iemand van PS en N-VA aan zet komen.

Interessante vaststelling: Het ging de afgelopen nacht zwaar om de centen. De liberalen drongen aan op een begroting in evenwicht, en lijn per lijn werden de centen ‘gevonden’ door besparingen of extra lasten. Het contrast met hoe de Waalse regering te werk ging, is volgens Bart De Wever zeer groot. “Daar hebben ze blijkbaar een ezel gevonden”, zo stelde hij over hoe de Waalse politici cijferden.

Wat betekent dat contrast: Het verschil in methode tussen de Vlaamse en Waalse regering is groot als het over de financiën gaat? Wijst dat op de drang van de PS om toch naar vervroegde verkiezingen te gaan? “Ik heb mij die perfide bedenking al gemaakt. Als je zo’n akkoord schrijft, dan denk je blijkbaar: ‘Oei, we zouden wel eens vervroegde verkiezingen kunnen krijgen. En dus we gaan aan de kiezer alles beloven, en dan op het einde van het regeerakkoord schrijven we in tien regels: “We zijn in evenwicht.” Hoe? Op welke manier? Ik lees een gigantisch deficit door al die extra uitgaven in Wallonië, en geen enkele maatregel die erbij staat om dat gat dicht te rijden. De Vlaamse regering doet die inspanningen manifest wél.'”

Opvallend, tussen alle info: Bart De Wever (N-VA) greep zo de marge van de persconferentie van de Vlaamse regering aan om stevig z’n licht te laten schijnen op het federale spel. “Meent de PS het echt, of komen ze alleen maar praten om mij zo snel mogelijk weg te krijgen? Die duidelijkheid moet er nu eerst komen. En als ze het ernstig menen, dan moeten ze wel weten dat er op vlak van het communautaire toch resultaten zullen moeten zijn. Dat het sociaal-economisch niet zal zijn wat zij verwachten en dat wij rond veiligheid en migratie ook heel wat verwachtingen hebben. “, zegt De Wever in gesprek met newsmonkey.

De details: “Je voelt heel duidelijk dat we nog niet in de fond van de zaak zitten. Je kan elkaars standpunten beluisteren, maar er zit geen beweging in. Dus dat gesprek moet beginnen. Want als het alleen maar is om het PS-programma voor te lezen, tot ik uit het venster spring, dan kunnen we er beter snel komaf mee maken. En dan kunnen ze de paars-groene optie verkennen. We zullen wel zien in welk land we dan wakker worden”, zo stelt De Wever.

Tussen de regels: Bij de N-VA zijn ze dus sceptisch over een mogelijke deal met de PS. Meteen duwt De Wever erop dat er dan een paars-groene coalitie kan komen. Maar die moet dan gemaakt worden met minstens één van de partners van de N-VA in de Vlaamse regering: Open Vld of CD&V.

• Garanties om elkaar federaal “niet te verraden” en dus daar plots toch in zee te gaan, heeft De Wever niet gekregen, maar ook niet gevraagd. “Ik weet toch dat dat zo niet werkt. Tijd is een allesbepalende factor daarin. Je moet geen dingen voorop zetten die dan alleen op jouzelf terug vallen.”
• Maar anderzijds dreigt de N-VA wel. “Je kan moeilijk zeggen in Vlaanderen: “We gaan verstrengen voor nieuwkomers”, en dan federaal een opengrenzenbeleid voeren. Je kan moeilijk Vlaams een lastenverlaging doen en federaal een belastingstsunami lossen op diezelfde mensen.”
• “Als ze consistent en consequent zijn, betekent dit Vlaams regeerakkoord vooral een binding inhoudelijk tussen deze drie partijen.”

Om rekening mee te houden? Tegelijk ‘parkeert’ de Vlaamse regering wel de communautaire kwestie. Ze hebben geen enkele gemeenschappelijke ambitie of voornemen daarover in het akkoord opgenomen. Wel wordt aan het Vlaams parlement gevraagd om verdere ‘reflecties’ te maken over staatshervorming.

Waarom dat van belang is: Jambon en co maken expliciet niet de ‘fout’ die onder meer Yves Leterme (CD&V) beging in 2004 door in het Vlaamse regeerakkoord op te nemen dat BHV “onverwijld” zou gesplitst worden. De politieke realiteit is dat de Vlaamse regering op zich geen greep heeft op het federale spel, en elke stoere ambitie dan federaal keihard terugkomt in het gezicht. Het was Wouter Beke die suggereerde om het initiatief voor een rondje staatshervorming daarom aan het parlement te laten, en eigenlijk pas een nieuwe staatshervorming te doen bij de volgende legislatuur maar ze nu voor te bereiden. Die piste lijkt gevolgd, waardoor de N-VA uiteraard ook de handen vrijer heeft om federaal te kunnen mee regeren.

The big picture? De sterk verschillende financiële ambities van de Waalse en Vlaamse regering onthullen veel over de state of mind van N-VA en PS.

• De N-VA legt het Vlaamse niveau nu voor vijf jaar vast en hoopt daar stevig te regeren. Federaal zijn ze meer dan sceptisch, verwachten ze eigenlijk oppositie.
• De PS heeft tegelijk zichzelf financieel alle vrijheid gegeven in Wallonië, en houdt alle opties op zak: federaal heel misschien met de N-VA , veel logischer met de groenen en paars. Maar als het zover zou komen, sluiten ze zeker ook de mogelijkheid van opnieuw naar de stembus gaan niet uit.