De voorzitters van Kamer en Senaat, Patrick Dewael (Open Vld) en Sabine Laruelle (MR), proberen in alle stilte de rust te laten weerkeren, en de relaties weer werkbaar te maken, in de formatie. Dat zal even tijd kosten.

In het nieuws: De twee huidige opdrachthouders, Dewael en Laruelle beginnen hun opdracht “in absolute discretie”, zoals ze zelf zeggen in een mededeling. “Zoals informateur Herman Vanderpoorten in 1981 zei, zullen wij ons voorts terugtrekken in het meest volslagen mutisme”, zo kwam het duo met een mededeling.

De details: In alle stilte dus, weg van de camera’s en van de aandacht van de pers.

• Dat laatste is alvast gelukt: één dag na hun aanstelling is er al haast nauwelijks nog sprake van het duo in de pers. In vergelijking met nieuwkomers zoals Georges-Louis Bouchez (MR) of Joachim Coens (CD&V), die plots naam en faam maakten in de Wetstraat dankzij hun opdracht, hoeven Dewael en Laruelle natuurlijk niets meer te bewijzen: beiden zijn in de nadagen van hun carrière.
• “Dit betekent dat we voorlopig dus niet zullen communiceren over onze opdracht, werkzaamheden en vorderingen. Op deze manier wensen we opnieuw stappen vooruit te kunnen zetten in het vormen van een federale regering die ons land, haar burgers en ondernemingen nodig hebben”, zo schrijft het duo in een mededeling.
• Dat de mededeling verwijst naar Herman Vanderpoorten is natuurlijk ook een vette knipoog naar de familiegeschiedenis van Dewael: Vanderpoorten was een liberale coryfee uit de jaren tachtig, die toen, naar aanleiding van z’n opdracht met het woord ‘mutisme’ kwam. En hij is de oom van Patrick Dewael.
• Overigens gebruikte Guy Vanhengel (Open Vld) bij de regeringsvorming in Brussel dezelfde term, ‘mutisme‘, toen hij daar een ploeg moest smeden. Dat lukte, overigens.
• Mutisme volgens Van Dale: “Mutisme, zelfstandig naamwoord; het (1859) Frans, van Latijn mutus (stom, zwijgend), (psychologie) toestand van het niet-spreken die niet berust op een absoluut onvermogen (afasie) maar op niet-spreken-willen.”

In de wandelgangen: En kijk, tussen al dat mutisme door, bereiken ons toch wat berichten over hoe het duo het aanpakt.

• De twee opereren vanuit de Senaat. Een uitstekende plek voor stilzwijgen: er gebeurt werkelijk niets in het huis met de rode pluche, als er al eens iemand door de gang passeert, is dat nieuws. “Ze zijn meteen de Senaat voor één keer nuttig aan het gebruiken. En geef nu toe, de stoelen zijn er comfortabel, en de koffie is er goed”, zo is al lachend te horen in kringen rond de opdrachthouders.
• Het duo is overigens best tevreden met zo’n ‘gecombineerde opdracht’ met twee. Daarover was duidelijk dat Dewael de man was die het Paleis nodig had, maar dat de MR aandrong om er toch iemand van hen bij te zetten. Dat Laruelle bovendien de eerste vrouw is die een opdracht krijgt, lijkt essentieel en levensbelangrijk in bepaalde kringen, om toch maar eindelijk “een vrouw aan zet te hebben”.
• “Met twee is veel gezelliger. Dan is er minstens één iemand fris in de ochtend, kan je koffie halen voor elkaar”, zo wordt met de knipoog verteld.
• De twee zijn in elk geval hun gevoel voor humor niet verloren, iets wat een beetje in contrast staat met sommige van hun voorgangers. Zo is het koosnaampje ‘proformateur‘, omdat het ‘pro forma’ is, als “zeer creatief” ontvangen.
• Dat de twee terug wat ‘lucht’ moeten brengen, de hemel wat moeten doen opklaren, na de hele straffe donderwolken die boven het landschap hingen na de mislukking van Koen Geens (CD&V), is wel duidelijk. Ook de term ‘koninklijke sfeerbrenger‘ is dus niet helemaal uit de lucht gegrepen, zo valt op te tekenen bij het duo.
• Overigens kwam Herman De Croo (Open Vld) vanmorgen nog met een creatievere naam: ‘Overkrokusser‘. De twee moeten immers de zaak over de krokusvakantie tillen.

Wat gebeurt er dan concreet? Inzage in de agenda van het duo hebben we niet, ook hier baseren we ons dus op indiscreties.

• Eén ding staat vast: de twee opdrachthouders zijn niet van plan vakantie te nemen. Ze blijven dus ook tijdens de komende krokusvakantie op post.
• Niet iedereen is dat evenwel van plan. Na een slopende verkiezingsperiode, en daarna sinds 26 mei onderhandelingen, is het voor sommigen tijd voor een weekje met de familie. Bart De Wever (N-VA) zou op skireis gaan, en ook Paul Magnette (PS) kondigde aan rond de onderhandelingstafel vorige week dat hij een weekje carnavalsverlof zou nemen.
• Ondertussen is het duo wel met z’n werkzaamheden begonnen, een ontmoeting met Koen Geens, de vorige opdrachthouder, is reeds achter de rug. Dat was naar verluidt al meteen een behoorlijk heftige opgave, “om er opnieuw wat sfeer in te proberen brengen”.
• Geens sloeg met een luide knal de deur dicht en gaf z’n opdracht terug, nadat de PS een definitief veto stelde tegen de N-VA. CD&V lijkt evenwel langs geen kanten van plan om nu het idee van een “Vlaamse meerderheid” en dus N-VA te laten vallen.
• “Maar wie weet wat dan nog mogelijk is? Dewael moet je niet onderschatten. Dat is geen Vivaldist, maar een Dewaelist: hij zal altijd, als hij ooit de kans ziet, proberen om nog eens het onmogelijke te doen, en een regering te vormen. En wie weet kan hij daar dan voor het allerhoogste gaan: de Zestien”, zo stelt een insider.

Ondertussen te noteren: Ook gisteren waren er wel nog wat verklaringen, die we tussendoor netjes opschrijven.

• “De paars-gele formule is dood, maar nog niet morsdood. Niets is onmogelijk, we moeten stoppen met te kijken naar wat niet kan. Laat ons kijken naar wat wel kan, vertrek daarom vanuit inhoud. Schrijf een open tekst die een sociale ommekeer is en laat de partijen ja of neen zeggen”, zo stelde sp.a-voorzitter Conner Rousseau.
• Dat hij nog steeds, als socialist, een kans ziet voor een coalitie tussen N-VA en PS, is toch opvallend. Het geeft meteen wat druk aan het duo om toch ook die piste niet helemaal af te schrijven. Vraag is hoe realistisch het allemaal is, en of de betrokkenen zelf nog enige zin hebben in een zoveelste poging. Maar Rousseau heeft altijd tussen hen in gestaan, en blijft dus een ‘believer‘.
• In de Kamer herhaalde Peter De Roover (N-VA) dat een nieuwe federale regering best een Vlaamse meerderheid heeft, gezien de Vlamingen in de meerderheid zijn, veruit de meeste belastingen betalen, de meeste economische activiteiten en export hebben.
• Dus ook N-VA zal zich er niet “laten afrijden”, of het “Vivaldi nu plots makkelijk gaan maken”, zo is intern te horen. Dat wil zeggen dat bij de N-VA niemand nu de oorlog met de PS mag gaan oppoken. Al is er mogelijk wel nog een weekendinterview te verwachten met Bart De Wever (N-VA), om het vorige hoofdstuk met Geens en Magnette communicatief af te sluiten.
• Overigens herhaalde fractieleider in de Kamer Servais Verherstraeten (CD&V) nog eens het CD&V-standpunt: een federale regering mét een Vlaamse meerderheid.
• Opvallend was het pleidooi van Wouter De Vriendt, Kamerlid van Groen, op Villa Politica. Hij wil dat Dewael en Laruelle nu volop inzetten op Vivaldi. Groen is al langer ongeduldig en wil graag regeringsonderhandelingen, met henzelf erbij, opstarten.
• De Vriendt deed de deur ook stevig dicht voor een mogelijke coalitie tussen groenen en N-VA. “De verschillen tussen onze programma’s zijn te groot, Groen en N-VA hebben een volkomen andere maatschappijvisie. (…) Een coalitie op federaal vlak is gewoon onvoorstelbaar. Ons land heeft nood aan coherente regering met partijen die mekaar kunnen vinden en die geen tijd verliezen met communautair gestook.”
• Een ‘veto‘ mocht dit dan weer niet genoemd worden, dat bleef de woordvoerder benadrukken. Vraag is hoe je bovenstaande anders interpreteert. Hoe dan ook: in Oostende vormde De Vriendt natuurlijk wel een coalitie, mét N-VA erin. Maar federaal is dat dus een heel ander verhaal.

Interessant om lezen: In La Libre staan cijfers van het budgettair kader dat Koen Geens (CD&V) vorige week op tafel legde, in de eindfase van z’n opdracht.

• Om te beginnen: die cijfers zijn maar zeer spaarzaam gedeeld. Zo werden ze niet meegegeven met de onderhandelaars (op dat moment PS, N-VA, MR en sp.a) maar wel vorige week donderdag op een technische vergadering geprojecteerd op de muur. Dat betekent dus dat de cijfers hoe dan ook een eigen interpretatie zijn, want Geens zelf wil ze niet lossen.
• Helemaal correct zijn ze dus niet, maar de grote lijnen zijn wel duidelijk, en worden door niemand ontkend, van diegenen die vorige week aan tafel zaten.
• Om te beginnen is er een tekort van 2,5 procent voor de federale overheid, of 12,5 miljard. Als je daar nog de deelstaten bijtelt, komt er nog eens 2 miljard extra tekort bij.
• De belangrijkste hervorming die Geens wilde was de arbeidsmarkt. Dat is op zich geen verrassing, zowat iedereen dringt daar op aan, het staat ook ruim in het Vlaamse regeerakkoord.
• Die hervormingen zouden leiden tot 5 miljard euro kosten in 2024. Daarin zat een hervorming van de loonkost, een vermindering van de sociale kosten, een opwaardering voor de laagste lonen, een hervorming van de werkloosheidsuitkeringen. De essentie is toch dat wie werkt, meer beloond wordt.
• Daarnaast is er sprake van een zeer extensief pakket van pensioenhervorming. Dat zou opnieuw op kruissnelheid zo’n 3,2 miljard euro gaan kosten in 2024.
• De NMBS kon rekenen op een verhoging van de dotatie, tot 750 miljoen in 2024. Op vlak van klimaat zou er een inspanning tot 1,25 miljard geleverd worden.
• Ook op vlak van veiligheid waren er hogere uitgaven, voor politie (170 miljoen) en justitie (tot 500 miljoen). Vooral dat laatste is opvallend, maar niet verwonderlijk: Geens is natuurlijk jarenlang op dat departement minister, het is klassiek dat vakministers hun eigen departement ‘ondergefinancierd’ vinden.
• Daarnaast was er een post ‘fiscaliteit voor families‘, waarbij gezinnen met kinderen een aantal fiscale voordelen zouden gaan krijgen.
• Om dat alles te betalen wat besparingen, maar niet veel. Eerder terugverdieneffecten op de arbeidsmarkt voor 5 miljard euro en voor de pensioenen ook 1,5 miljard euro. Uiteindelijk zou het pad om het tekort terug te dringen ook beperkt zijn: het zou op 1 procent tekort in 2024 eindigen.
• Over nieuwe taksen geen duidelijkheid, maar het geld moet van ergens komen natuurlijk, wilde men die 1 procent tekort bereiken.
• Met een korrel zout te nemen, dat alles. Maar het kader is wel duidelijk: een serieuze sociale hervorming, verhoging van de pensioenen, zonder al te veel pijnlijke besparingen en eigenlijk dus de aanvaarding van een budgettaire pijn, maar geen overdreven pijn.

Ondertussen in de Vlaamse regering: De regering Jambon I worstelt om zichzelf eens positief in de kijker te spelen.

• Vanmorgen was er een grote persconferentie van de Vlaamse Regering over de ambitie om 120.000 mensen extra aan het werk te krijgen. Morgen is er immers het Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité, waar de minister-president Jan Jambon en ministers Hilde Crevits (CD&V), Bart Somers (Open Vld) en Ben Weyts (N-VA) rond de tafel gaan met de sociale partners: ABVV, ACV, ACLVB, VOKA, Boerenbond, Unizo en Verso.
• Maar in de schaduw van dat initiatief, zindert weer een akkefietje rond de Vlaamse regering na. Het gaat rond de dienstwagens van de regering waarover PVDA-fractieleider Jos D’Haese. een vraag stelde in het Parlement. Die dure, geleasede dienstauto’s kosten maandelijks elk zo’n 2.500 euro. “Realiseert u zich dat het grootste deel van de Vlamingen niet eens zoveel verdient in een maand als wat jullie gebruiken voor jullie dienstwagens? Dat is toch niet normaal?”, vroeg D’Haese.
• Ben Weyts (N-VA) ging daarop in: “U schildert ons af als profiteurs, als decadente potverteerders. U doet uitschijnen alsof wij allemaal meerdere wagens hebben. Het gaat natuurlijk over wagens voor het kabinet. Een minister heeft maar één wagen. Stop met de waarheid te verdraaien.”
• Maar Weyts ging misschien wel iets te ver: “U kunt zeggen dat dat luxewagens zijn. Volledig mee eens. Maar ik denk dat je als minister, die in contact treedt met regeringsleiders, staatshoofden en top-CEO’s, toch nog ‘enige standing’ mag hebben. Wij zouden met een ‘Toyota Corolla‘ kunnen rijden of met de bus of de trein komen. Dat zou kunnen. Uw groot inspirerend voorbeeld, de staatsleider van Noord-Korea, komt met de trein. Dat is zijn eigen trein. Hij heeft zelf een trein. Dat vind ik geen inspirerend voorbeeld. Ik heb dus van u geen lessen te leren”, stelde Weyts.
• Maar nu zijn Toyota-rijders dus beledigd. Want voor hen is hun Japanner de ultieme wagen. En ook de lobby van de treinreizigers reageerde al. Subtiele communicatie vanuit de Vlaamse regering: het blijft een lastig geval …