Achter de schermen is één en ander aan het bewegen. De PS blijft sceptisch, terwijl N-VA, CD&V en sp.a mogelijkheden zien. Maar de MR, die staat onder druk.

Wat gebeurt er precies? De twee informateurs, Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR) zien vanmiddag opnieuw de koning. Ze gaan langs op het paleis voor een tussentijds verslag, en werken verder vooral naar volgende week maandag, wanneer hun rol als informateur, of ‘verduidelijker’ zoals ze sinds vorige maandag zijn, normaal gezien dan eindigt.

De details: Het is ondertussen wel duidelijk dat de twee bezig zijn één spoor te volgen: een coalitie tussen PS en N-VA.

• Afgelopen weekend waren er (na een periode van windstilte die toch een beetje de onderhandelaars frustreerde) opnieuw tekenen van leven bij de informateurs. Zo organiseerde men contacten tussen N-VA en sp.a op zaterdag, maar zondag keken ook PS-voorzitter Paul Magnette en N-VA-voorzitter Bart De Wever elkaar diep in de ogen. De vergadering was overigens zo ‘geheim’ dat heel de Wetstraat er van wist, wat ook logisch is in deze fase.
• Die meetings waren niet zomaar voor de show. “We zijn inhoudelijk wat zaken aan het bespreken met de informateurs”, zo is bij een voorzitter te horen.
• “Er zit zeker iets in, potentieel is er veel aan het bewegen. Als N-VA, sp.a en CD&V elkaar kunnen vinden, is veel mogelijk”, zo is bij een andere toponderhandelaar op te tekenen.
• De informateurs zelf zijn, een beetje obligaat, zelf ook positief. “We zijn erin geslaagd de N-VA te doen praten met de socialistische familie. En we zien toch een pak van mogelijkheden. Ja, er zijn lichtpunten”, zo was in ringen rond de koninklijke opdrachthouders te horen.
• Eén prettige vaststelling wel: als sp.a en PS met N-VA praten, hebben meteen letterlijk alle partijen die nodig zijn in deze coalitie overleg gepleegd:
  • De ‘centrale as’ van CD&V (12 zetels) en MR (14 zetels) zit aan tafel als ontvangende informateurs.
  • De socialistische familie van PS (20 zetels) en sp.a (9 zetels) is de grootste.
  • De N-VA (25 zetels, 24 zonder Jean-Marie Dedecker) is aan Vlaamse kant veruit de grootste.
  • Samen hebben ze dus 80 zetels, een ruime meerderheid.
• Overigens heeft deze coalitie nog steeds niet echt een naam. De Tijd kwam met de ‘Rode Duivel‘-coalitie, rood voor de socialisten, ‘duivel’ voor de bijnaam die Bart De Wever heeft bij die socialisten en het idee dat die “in bed moeten met de duivel”. Enkel de PS lijkt overigens tevreden met die naam, zij vinden dat de vlag de lading wel dekt, met ‘duivel’.
• Het kan best dat net zoals bij ‘paars-groen-plus’, of de ‘regenboogcoalitie’, die plots ‘Vivaldi’ werd, men ook voor deze coalitie van N-VA, PS, MR, CD&V en sp.a nog een betere naam verzint. Iedereen kijkt richting Bouchez, die ook de ‘Vivaldi’ in de markt zette.

Tussen de regels: Twee partijen blijven toch eerder huiverachtig over deze coalitie: de twee Franstaligen. Maar het verhaal van de PS is genuanceerd.

• Bij de PS zijn ze niet bijster enthousiast over de N-VA, en dan drukken we het licht uit. Het blijft met groot reserve dat Magnette aan tafel schuift.
• De PS wil nu vooral concreet zien wat de N-VA bereid is te gaan geven, hoe ver ze willen gaan. Anderzijds: over de contouren van een PS-N-VA-deal kunnen weinig tot geen verrassingen zijn. Ondertussen zijn er al 17 meetings geweest tussen de Franstalige socialisten en de Vlaams-nationalisten, beiden weten wel ongeveer wat de ander wil toegeven op vlak van de sociale agenda, over migratie, en economische maatregelen.
• De PS heeft in elk geval wel aanvaard dat dit nu (even) het scenario is. “Wat moet gebeuren, zal gebeuren, zolang het maar vooruit kan”, is de commentaar.
• Maar de ‘aanvaarding’ van het idee dat nu een Rode Duivel-scenario getest wordt, is nog geen acceptatie van die formule. De PS wil niets in de weg staan, maar het is duidelijk dat ze wel degelijk nog steeds met het alternatief, een Vivaldi-coalitie, in hun achterhoofd zitten: “Nog 63 keer samenzitten met de N-VA? Laat maar komen, als dat is wat anderen nodig hebben.”
• En die PS-opening gaat ver: “Voor ons mag Bart De Wever zelfs een rondje rijden, als dat helpt.”

In de wandelgangen: Het ’testen’ van het Rode Duivel-scenario zet wel één partij specifiek onder druk op dit moment: de MR.

• Om te beginnen is er de simpele vaststelling dat in het huidige scenario de MR wel aan boord is, maar Open Vld niet. De liberale familie is dus gesplitst, iets wat Bouchez nochtans beloofd had niet te doen.
• Maar de PS heeft een aantal heel duidelijke lijnen getrokken:
  • Ze willen onder geen beding de ‘Zweedse’ partijen depanneren: niet in een regering met N-VA, MR, Open Vld én CD&V.
  • Het was geen toeval dat Magnette op zijn nieuwjaarsreceptie nog eens sneerde naar ‘Zweeds’, de “asociale regering“, die “680.000 stemmen verloor bij de verkiezingen”.
  • Recenter kwam er nog een duidelijkere eis: “niet met twee Vlaamse liberale partijen” (N-VA én Open Vld) in een regering. Eén van de twee is genoeg.
• Aan Vlaamse kant heeft dat schisma overigens al plaatsgevonden:
  • De relaties tussen Open Vld en N-VA zijn zo slecht geworden, dat het niet snel meer goed komt.
  • Ook CD&V wacht niet meer op Open Vld.
  • Sp.a heeft ideologisch en inhoudelijk dan weer weinig te winnen met Open Vld erbij, en wil absoluut mathematisch noodzakelijk zijn.
• Strategisch staat de MR dus in toenemende mate onder druk om Open Vld te lossen, of ze er de facto te laten afrijden.
• Maar de druk op de MR zit ook inhoudelijk. Want de N-VA heeft in deze formule wel degelijk institutionele hervormingen nodig. Opnieuw een regering zonder staatshervorming, dat is ondenkbaar voor de achterban van De Wever.
• De PS heeft nooit ‘neen’ gezegd op die eis. In de zomer en de herfst, is daar al behoorlijk stevig over gepraat, en ook nu is te horen “dat de PS wel oren heeft naar een institutioneel gerecht binnen het totale menu”.
• De MR heeft tot nu toe de deur daar altijd op slot gehouden. Maar de vraag is of ze ook daar zomaar ‘neen’ kunnen blijven zeggen.
• Bij de informateurs wil men voorlopig die discussies ten alle prijzen vermijden. Eerst focust men op de ‘doorbraak’: “Kijk, we hebben de socialistische familie en de N-VA nu bijeen. Met of zonder Open Vld of zelfs later dan al dan niet een staatshervorming, dat zijn secundaire gegevens, waar we nu nog niet op moeten focussen.”

Om rekening mee te houden? De nieuwjaarsrecepties van het afgelopen weekend mogen in bovenstaande context (een mogelijkheid opnieuw van N-VA en PS samen in de regering) gelezen worden:

• “Get shit done“, was de boodschap van sp.a-voorzitter Conner Rousseau op de nationale nieuwjaarsreceptie in verre Heusden-Zolder. Het grote thema was veiligheid, wat hij zelf ‘megalinks’ noemde. Hij ziet het, net als gezondheidszorg of hogere pensioenen, als een absolute prioriteit voor sp.a: “We gaan dat thema niet meer door andere partijen van ons bord laten eten.”
• Maar Rousseau stal vooral de show met z’n talent als crooner. Enig gevoel voor populaire cultuur is de jonge voorzitter duidelijk niet vreemd. Hij beklom het podium samen met Wim Soutaer om diens hit Allemaal mee te zingen. En vooral, de passage van de grote ‘ommekeer’ klonk symbolisch:
  • “Genoeg is genoeg. Dit wil ik niet meer. Dit wordt voor ons de ommekeer!”
  • En nog: “We gaan dansen in de zon. Baden in het licht. Ja, we omarmen het leven, met een lach op ons gezicht. We komen samen in hetzelfde verhaal. En genieten van het leven, allemaal.”
  • Hieronder het beeldfragment, voor de liefhebber van het betere Vlaamse schlagerwerk:

• PS-voorzitter Paul Magnette kon uiteraard niet onderdoen, daar in Heusden-Zolder, waar hij acte de présence gaf. En dus danste ook Magnette op het podium.
• En kijk: ook de N-VA schoof wat op. Kopstuk Theo Francken toonde zich eens te meer als een voorstander van regeringsdeelname, zaterdag op de partijreceptie van N-VA in Brugge. “Met de klemtoon op een sociaal beleid, een strenger asiel- en migratiebeleid en een staatshervorming”, zo noteerde De Morgen.
• Bij Groen, dat radicaal uit de boot dreigt te vallen als de Rode Duivel-coalitie er komt, zette men druk op het hele proces, door het gebrek aan vooruitgang aan te klagen. “Maak. Een. Regering!”, zo stelde Meyrem Almaci (Groen) krachtig.
• En ook Vlaams Belang gaf een boodschap: zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen. Die zitten er niet meteen aan te komen, want net zoals voor een regering, heb je voor een nieuwe verkiezing een meerderheid van de zetels nodig in de Kamer. En behalve PVDA zal niemand die steun geven.

The big picture? Er schuift toch één en ander, in de richting van een coalitie met N-VA, PS, MR, CD&V en sp.a. Dat zit ondertussen wel al in de fase dat als één van die vijf partijen nu de stekker eruit trekt, die wel al een perceptieprobleem heeft. Want wie staat in deze fase de ‘oplossingen‘ in de weg?

Hier komt het op neer: Het is nu kijken naar hoe de MR reageert. Gaat Georges-Louis Bouchez toch hardnekkig vasthouden aan Vivaldi, of wordt voorlopig die andere coalitie nu echt onderzocht? De komende week zal duidelijkheid brengen.