Krijgen we na de verkiezingen ‘regionale dynamieken’, waarbij de deelstaten snel coalities maken, en vervolgens de boel in de Wetstraat op het federale niveau maandenlang vast blijft zitten? Het is een scenario dat velen vrezen, premier Charles Michel (MR) op kop. Maar Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet deed op een debat met Bart De Wever (N-VA) opvallende uitspraken: “Ik ben gevaccineerd tegen de communisten.”
Is er een cordon sanitaire tegen extreemlinks, zoals er ééntje is tegen extreemrechts? Bij PVDA (dat onder de naam PTB opkomt in Franstalig België) doen ze er alles aan om niet in dat vakje van extremist gestoken te worden, en een cordon te vermijden. Maar in Vlaanderen zijn drie partijen zeer duidelijk: zowel CD&V als Open Vld en N-VA beschouwen de communistische ideologie van PTB als een uitwas van het absolutisme, en willen onder geen beding coalities met hen aangaan.
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober deed de sp.a dat wel: samen met de PVDA besturen ze nu Zelzate. En ook ter hoogte van Groen bestaat geen cordon sanitaire tegen donkerrood: ze sluiten samenwerking niet expliciet uit. Voorzitter Meyrem Almaci kreeg voor de gemeenteraadsverkiezingen die vraag meermaals, maar deed nooit de deur dicht.
“Ik ben gevaccineerd tegen het communisme”
In die zin leverde het debat tussen Bart De Wever (N-VA) en Jean-Marc Nollet (Ecolo) wel nieuwe inzichten op: namelijk dat Ecolo kritischer staat tegenover de communisten dan de Vlaamse zusterpartij. Verschillende keren hintte De Wever erop dat Nollet met Ecolo klaar was om een ‘Volksfront’-regering, met de PS, Ecolo én PTB ineen te draaien na de verkiezingen van 26 mei, in Wallonië en Brussel. Hij noemde Ecolo “een watermeloen”: een kleine groene schil, maar daaronder donkerrood.
Maar Nollet antwoordde zeer helder: “Geen sprake van, ik ben gevaccineerd tegen het communisme. Mijn familie heeft ooit vluchtelingen uit Laos opgevangen die voor het communisme waren gevlucht. Dat zal niet in uw debatfiche staan.” En ook op het einde van het debat herhaalde hij nog eens dat er een duidelijke les uit de gemeenteraadsverkiezingen getrokken kon worden over de PTB: “Ze zoeken gewoon geen oplossingen.”
Bij de PTB reageerden ze meteen verbaasd: eerder had de andere co-voorzitter van Ecolo, Zakia Khattabi nog gezegd dat er principieel geen probleem was om met de PTB in zee te gaan. “Welke co-voorzitter bepaalt de lijn bij Ecolo”, vroeg kamerlid Marco Van Hees zich af. In de wandelgangen bij Groen onderstreept men dat Nollet de lijnen uitzet, niet Khattabi.
Quel co-président d'@Ecolo détermine la ligne ? @ZakiaKhattabi : "Il n'y a aucune interdiction de principe vis-à-vis du PTB" – @jmnollet qui compare le PTB à la N-VA : "Avec le PTB, ça n'irait pas non plus. J'ai été vacciné contre le communisme."
— Marco Van Hees (@Marco_VanHees) April 4, 2019
Het gebroken woord van Elio Di Rupo in 2014
In de Wetstraat leeft, zeker op het federale niveau, al veel langer de vrees dat na de verkiezingen de coalitievorming net zoals in 2014 zal gestuurd worden door wat in de deelstaten gebeurt. Toen hadden CD&V, de liberale familie en de PS de afspraak dat ze eerst op federaal niveau zouden een regering maken, en dan pas in Vlaanderen en Wallonië. Dit om te vermijden dat de N-VA op Vlaams niveau in de regering zou trekken en federaal niet, een scenario dat tussen 2009 en 2014 gebeurde. “Deze keer mogen ze niet ontsnappen”, was de mantra bij de andere voorzitters.
Maar toenmalige PS-voorzitter Elio Di Rupo brak z’n woord, en maakte toch snel in Wallonië een regering, met cdH en in Brussel met ook nog DéFi erbij. Als tegenreactie werd eerst snel de Vlaamse regering gevormd. Dat leverde eerst een hoop miserie op, die pas opgelost werd toen CD&V en N-VA ook Open Vld in de Vlaamse regering lieten en de Zweedse coalities geboren konden worden.
Maar nu laat de PS geen twijfel over haar intenties: de lijsten worden erg links ingevuld, overal duiken zelfs FGTB-mensen van de rode vakbond op. En op 14 oktober gooide de PS overal de MR eruit in de coalities. Van een ‘paarse as’, waar sommigen het voor de gemeenteraadsverkiezingen over hadden, is totaal geen sprake. Integendeel: de PS bakte over zoete broodjes met Ecolo, en zeker in Brussel zou er al een voorakkoord zijn tussen groen en rood. Maar vraag is of ze zo ver zullen gaan om er ook de communisten bij te nemen, en zo ‘Volksfront’-regeringen maken (een verwijzing naar de Spaanse regering voor de burgeroorlog).
Snel in Wallonië een regering, dan ook snelle doorbraak in Vlaanderen?
De N-VA ziet zo’n evolutie mogelijk, en heeft een alternatief scenario klaar voor de eigen deelstaat: een snelle, rechtse regering in Vlaanderen, die zo een antwoord op de Franstaligen kan bieden. Wat er dan federaal gebeurt? De grote blokkering vermoedelijk, waarbij het maanden kan duren voor er een regering is. Een bewijs dat België “niet werkt”, wat koren op de molen van N-VA zou zijn. Zeker premier Charles Michel wil absoluut een dergelijk scenario vermijden. Hij rekent onder meer op de liberale familie, Open Vld, om in Vlaanderen niet overhaast met N-VA in zee te gaan.
Maar dat Nollet van Ecolo nu zo expliciet de PTB afwijst, en zich ‘gevaccineerd’ voelt, doet toch vermoeden dat een snelle doorbraak op uiterst links in Brussel en Wallonië niet meteen aan de orde is. “Het zijn allerlei simulaties die je in je hoofd kan maken, maar de waarheid is dat alles op dit moment nog behoorlijk open ligt”, zo stelt een Vlaamse partijvoorzitter nuchter.
