Meer dan één Belg op drie meent dat onze samenleving beter zou worden bestuurd als de macht in handen van één enkele leider zou zijn geconcentreerd. Een kwart van de Belgen wil de huidige parlementaire democratie afschaffen en vervangen door een ander systeem. Dit zijn een paar opzienbarende conclusies van een onderzoek dat Franstalige staatszender RTBF liet uitvoeren.
Hoe zien onze landgenoten de democratie? De RTBF liet het opinieonderzoeksinstituut Kantar tussen 20 en 27 september een bevraging doen onder 1.004 mensen, in het kader van de themareeks “Bye-Bye, la démocratie?”. Thermometer in de samenleving dus. Het minste wat we kunnen zeggen is dat die samenleving de werking van de democratie in België ernstig in vraag stelt. Een paar opmerkelijke statistieken:
- Minder dan één Belg op vijf is tevreden over de manier waarop ons democratisch systeem werkt.
- Meer dan de helft van de bevolking vindt dat onze parlementaire democratie slecht functioneert, maar toch het beste systeem is.
- En ten slotte vindt bijna één Belg op vier dat ons democratisch systeem moet worden afgeschaft en vervangen door een ander.
Opleidingsniveau
Het opleidingsniveau van de respondenten beïnvloedt het vertrouwen in het democratisch systeem.
- Zo zijn mensen met een diploma hoger onderwijs veel minder geneigd om dit systeem te willen afschaffen (16,4% tegen een gemiddelde van 24%).
- Anderzijds is meer dan 60% van de gepensioneerden van mening dat het slecht gaat met onze democratie, zonder dat zij een alternatief zien.
Dictatuur vs. democratie
Lijkt de huidige politieke situatie meer op een dictatuur of een democratie?
- Gemiddeld vinden twee op de drie Belgen dat zij in een democratie leven. Hier behoren mensen ouder dan 65 jaar en universitair/hoger opgeleiden grotendeels tot deze groep.
- Anderzijds is meer dan één op de vier burgers van mening dat onze politieke situatie dicht bij een dictatuur ligt.
- Als we de gegevens met elkaar vergelijken, zien we dat hoe meer mensen ervan overtuigd zijn dat ze in een dictatuur leven, hoe meer ze het systeem willen veranderen.
Het systeem veranderen? Maar hoe?
In de enquête werd de burgers ook gevraagd te antwoorden op de stelling: “Onze samenleving zou beter worden bestuurd indien de macht in handen van één enkele leider zou worden geconcentreerd.” Het resultaat? Meer dan één Belg op drie is het eens met deze stelling.
- Van de ondervraagden is 37,4% het er mee eens of sterk mee eens dat de samenleving beter zou worden bestuurd als de macht in handen van één leider zou zijn geconcentreerd.
- En het zijn vooral jongeren, inactieven, werkenden en mensen met een lagere of middelbare opleiding die een sterk regime willen.
- Een van de opvallendste cijfers in deze RTBF-enquête is het percentage jongeren tussen 25 en 34 jaar dat het met deze stelling eens is. Bijna 47% van deze jongeren is het daarmee eens of helemaal eens. Een op twee, dus.
- In 2018 publiceerde de VRT ook een enquête waaruit bleek dat een kwart van de jonge kiezers (tussen 18 en 23 jaar) niet meer in democratie gelooft en de voorkeur zou geven aan een autoritaire leider.
Verschil tussen gewesten
Er is ook een opvallend verschil tussen de gewesten over deze kwestie: bijna 43% van de Walen wil één enkele leider aan de macht, tegenover 35% van de Vlamingen en 32% van de Brusselaars.
Een mogelijke verklaring hiervoor wordt geopperd door politoloog Pierre Verjans (Université de Liège) in Knack. Hij meent dat de Walen, door de culturele verwantschap en de invloed van Frankrijk, opkijken naar het Franse presidentiële systeem. Daarin heeft het staatshoofd ruime politieke macht. Zo lijkt het toch, want in de praktijk wordt zijn macht door institutionele checks-and-balances aan banden gelegd.
Lees ook: