Terwijl Sammy Mahdi (31) een gewaagd plan voor verandering voorlegt aan de CD&V-leden, komt Joachim Coens (53) met een wel heel wollige kandidatuur. Maar Mahdi is de grote stap in het onbekende versus de voorspelbare zekerheid van een stamboek-CD&V’er. 

Wat gebeurt er precies? CD&V is begonnen met de finale ronde van de interne verkiezing op zoek naar een nieuwe voorzitter. De stemming loopt al, op 6 december eindigt de strijd tussen twee kandidaten die moeilijk meer kunnen verschillen van profiel én aanpak. 

In het nieuws: Het intern debat in Deinze toonde vooral een bijzonder groot verschil tussen twee types CD&V’ers. Opgelet overigens met de term ‘debat’. Links één kandidaat, rechts de ander, en in het midden hoogstens een zuinige moderator: het had best gemogen. Maar CD&V maakte het haar leden iets moeilijker. Men hield eerst ellenlange speeches van lokale kopstukken, liet daarna beide kandidaten “op de sofa” het persoonlijke verhaal vertellen, om vervolgens elk van hen alleen op het podium los te laten voor een ‘persoonlijke pitch’. Pas daarna kwam het debat, dat wel erg weinig op de partij gefocust was, en veel over nationale politiek ging. Maar los van de choreografie, leverde het een boeide clash op.

De pitch: Het moment waarop beiden zichzelf moeten voorstellen, en elk tien minuten alleen de zaal moeten trotseren met hun ‘eigen moment’, is pijnlijk verschillend. 

• Mahdi grijpt het moment aan om een duidelijk plan te presenteren van wat hij wil gaan doen met de partij. Onder meer een ‘senaat voor burgemeesters’, waarbij hij radicaal de electorale basis van de CD&V opnieuw wil betrekken, valt op. Hij belooft de partij radicaal te hervormen, veel meer te investeren in social media ook. “Er is geen partij die aan de basis sterker staat. Maar ook een partij die nationaal aan de rand van de afgrond staat.”
• Naast het plan van Mahdi, is er een preek van Coens. Die begint z’n tien minuten met ‘een lied’, waarna hij, tegen een achtergrondprojectie van een Vlaams veld, Bram Vermeulen laat horen, zo’n anderhalve minuut. “Als ik niet meer huil, als ik niet meer huiver, de beuk erin”, citeert hij. “Waarom ben je kandidaat, waarom verlaat je die post in de haven? Heeft het iets te maken met de fusie van de haven van Antwerpen en Zeebrugge? Neen dus. De reden is verontwaardiging. Als ik niet meer huiver, wat dan wel?”, start Coens een emotionele tussenkomst die op een kansel had kunnen gehouden worden. Hij heeft het minutenlang over ‘verontwaardiging’ als ‘de start van politiek engagement’. Achteraan in de zaal rollen jongere leden zichtbaar met de ogen.

De connectie met de leden: Het is duidelijk dat Coens veel meer een typisch CD&V-profiel heeft. Dat hij de steun heeft van het apparaat, zeker in West-Vlaanderen, is manifest. In de zaal in het nabije Oost-Vlaanderen haal je ze er makkelijk uit, de Coens-fans. Mahdi is veel meer storm en drang: heftig soms in debatten. Coens is zeker meer een crowdpleaser: hij maakt grappen, en haalt opvallend veel uit naar één schijnbare vijand, de pers. Telkens opnieuw komen er minachtende opmerkingen, over Rik Van Cauwelaert, die een kritische analyse maakte over de partij, weet Coens te zeggen “dat die man op de terugweg is”, en “zomaar elke week wat schrijft”. Het applaus is slap. Mahdi maakt het op een bepaald ogenblik ook wel heel persoonlijk, gedwongen door het format “op de sofa”, waar hij over z’n familie en roots gevraagd wordt. Het liefdesverhaal van z’n Iraakse vader, de politieke vluchteling en z’n moeder, de boerendochter uit het Waasland, gaat erin als zoete koek.

De strategie: Het valt op dat Coens Mahdi bijna doodknuffelt. Telkens opnieuw bestempelt hij hem als “een toffe jongen”, “dat meen ik echt, anders zou ik het niet zeggen”. Coens stelt zich daarbij bijna vaderlijk op, alsof Sammy een geweldige nummer twee zou zijn. Het beeld van de ‘evidente’ winnaar versus de ‘jongen’ die blij mag zijn in de tweede ronde te staan, en een aai op z’n bolletje verdient, wordt gezet. Mahdi probeert afstand te nemen, veel meer de ‘veranderingskandidaat’ te zijn, de slogan ‘pompen of verzuipen’ is geen toeval. Maar daarbij gaat hij toch voorzichtig te werk, het verste dat hij gaat in z’n aanval tegen Coens is de stelling, met de grafiek van de electorale teloorgang van de partij op de achtergrond “dat het echt geen tijd meer is voor hetzelfde, voor rustige vastheid”. Hij gaat nooit frontaal in tegen Coens, het is en blijft wel CD&V.

Politiek strategisch: Mahdi is kritischer over de huidige partijkoers, maar ook veel zuiverder in z’n politiek discours. Hij lanceert een frontale aanval op delen van het Vlaams regeerakkoord, specifiek op het afschaffen van de opkomstplicht. Het applaus is groot. Coens kan niet anders dan zeggen “ik ben akkoord”. Wanneer die z’n pleidooi voor een technisch kabinet blijft herhalen, blijkt dat niet bepaald doordacht. Want op de vraag van de moderator of Koen Geens en Pieter De Crem dan moeten opkrassen en plaats maken voor professoren en technici, komt het antwoord “dat het een noodkabinet moet zijn, met een beperkte agenda”. Of de kopstukken dan weg moeten, daar danst Coens meermaals omheen. 

Het moment: Als de vragen uit de zaal komen, krijgt Coens een pareltje voor de voeten. “Hoe gaan we van ons oudbollig imago afgeraken?” Het antwoord begint met bochten, waarop de vraagsteller fel onderbreekt: “Geen tsjeverij, duidelijke taal”. Luid applaus volgt. Mahdi krijgt daarop ook “een scherpe vraag”, volgens de moderator: “Hoe moet CD&V een rol spelen in de federale regering?” Licht gekreun stijgt op in de zaal. Mahdi komt met een geprept, drammend antwoord: fiscale hervormingen, openbaar vervoer, de laagste uitkeringen opheffen. Het rolt er vlotjes uit, ook de begroting wordt in detail aangepakt. Het is wel duidelijk wie straks vlotjes naar een politiek debat kan, en wie het lastig zal krijgen. Maar of dat echt een afweging voor de leden wordt?

De grote vraag? In hoeverre is CD&V de partij die durft risico’s nemen? Zijn de leden klaar voor een dertiger, die een compleet ander gezicht geeft aan de christendemocratie? Of kiezen ze voor de zekerheid, het voorspelbare? Die keuze zal veel zeggen over wat voor partij CD&V zal zijn in het begin van de 21^ste eeuw. Op 6 december volgt het antwoord.