Het einde van de superkern: op zoek naar nieuwe formule om land bestuurbaar te houden

Vandaag wordt een van de laatste sessies van de superkern. Want op 26 juni houdt die formule, waarbij tien partijen de volmachten van Wilmès II steunen, op te bestaan. Lukt het nog om deze of volgende week een relancepakket goed te keuren? De kansen op iets ambitieus lijken bijzonder klein.

In het nieuws: Vandaag zitten de voorzitters voor het eerst fysiek weer samen.

De details: Op het Egmontpaleis komt de kern van de federale regering samen met de negen partijvoorzitters.

Zo zit de regering van CD&V, Open Vld en MR opnieuw samen met de kopmannen van PS, sp.a, Groen, Ecolo, DéFI en cdH. N-VA weigerde altijd voorzitter Bart De Wever te sturen, daar komt Peter De Roover (N-VA), de fractieleider.
Het lijkt erop dat vandaag en volgende week nog zeker superkernen volgen, maar daarna is het onduidelijk. Want op 26 juni lopen de volmachten van Wilmès II af, en die worden niet meer verlengd.
Zo’n systeem van volmachten bestaat erin dat de regering eigenlijk, rond het Parlement om, eigen beslissingen kan nemen. Maar omdat dat democratisch wat wankel was, besliste men om de ‘steunende partijen’ te betrekken, elke week via overleg met de top van de regering.
Die formule werd nooit een succes: waren het nu formele vergaderingen, met inspraak, of was het gewoon een beleefdheidsmoment van de federale regering? Die vraag werd nooit beantwoord, en dat leidde permanent tot spanning.
Ook vandaag: de relanceplannen die voorliggen zijn geen gigantisch ambitieus plan, men focust nu op de horeca vandaag. Ook voor de consumptie zou men wat doen: een premie van 200 euro voor de laagste inkomens, en een fiscaal gunstige premie van 1.000 euro (die de bedrijven wel zelf moeten betalen) zijn mogelijkheden.
Bovendien is er ook het nieuwe bankenplan van Alexander De Croo (Open Vld), die bijstuurde om kmo’s meer te ondersteunen. Maar dat leidde tot altijd weer dezelfde klacht: de oppositie was niet op de hoogte, en is niet geneigd het daarom meteen te valideren. Plus, is er geen concurrentie met wat de Vlaamse regering al aan het doen is?

De harde cijfers: Het is nochtans nodig om hard en eendrachtig in te grijpen, als je deze context bekijkt.

Het federaal Planbureau komt met cijfers. Die zijn gruwelijk. Sinds de Tweede Wereldoorlog is geen recessie van deze grootorde opgetekend.
Men voorspelt een krimp van 10,6 procent van het bbp. Pas in kwartaal drie komt de groei terug. En 2021 moet dan een groei van 8,2 procent opleveren. Dus wel een herstel met een V-curve, maar eind 2021 zal de economie alles samen toch nog 4 procent gekrompen zijn.
Men ziet het leger werklozen stijgen met liefst 165.000 mensen, een klim van 8,9 naar 11,6 procent van de beroepsbevolking.
Dat alles slaat een put van 46 miljard euro in de begroting van 2020, of liefst 10,8 procent van het bbp. Ook in 2021 blijft dat hoog: 5,8 procent of 27 miljard, volgens het Planbureau.
Overigens komen ook vandaag nieuwe cijfers van de Vlaamse begroting: daar ontstaat een tekort van 6,5 miljard euro. Niet onlogisch, met dergelijke krimp in de economie.

The big picture: Het blijft allemaal gerommel in de marge, zolang er geen deftige regering is.

Iedereen is het erover eens dat veel meer nodig is om uit deze economische crisis te raken, dat de plannen veel ambitieuzer moeten. In Duitsland keurde men deze week nog een pakket van 130 miljard euro goed, bijkomende maatregelen op een al eerder gigantisch reddingsplan.
Maar zelfs een ‘klein’ plan ligt moeilijk: ideologisch zijn de verschillen tussen ‘links’ (PS, sp.a, maar ook de groenen) en ‘rechts’ (N-VA, maar ook wel de huidige restregering) toch wel groot. Hoe raakt men dan aan een compromis?
Verwacht wordt dat er met deze constructie van een minderheidskabinet wel een paar maatregelen goedgekeurd worden, maar geen groot plan. Iedereen kijkt naar iedereen, en men zoekt allianties om inhoudelijk op te werken. Het is daarbij afwachten wat vandaag, en mogelijk volgende week bij nog een superkern, uit de bus komt.
Meteen is volop het spel ingezet om een mogelijke coalitie te smeden. De socialistische voorzitters Paul Magnette (PS) en Conner Rousseau (sp.a) hebben hun tweede ronde van partijvoorzitters zien afgerond en focussen nu op het herstelplan. Daarvoor geven ze zichzelf, met de regering, nog een week.
Premier Sophie Wilmès (MR) hoopt daarbij op een ‘grand coalition‘, een club van acht partijen, mét N-VA en de groenen dus. Maar tekent die zich in de superkern af? Of zijn er alsnog afvallers, waardoor een kerngroep ontstaat
Lukt dat, dan zou meteen ook een soort ‘formateur’ kunnen aangeduid worden, om een coalitie te vormen. Daarbij zijn de spelletjes rond N-VA en zelfs Open Vld eigenlijk niet relevant op dit moment. Als de puzzel aartsmoeilijk ligt, is dat vooral het geval in Franstalig België. Nergens zijn daar tekenen te zien van een alliantie die op de rails staat, integendeel.

De essentie: De relaties aan Franstalige kant zijn grondig verstoord.

Om ooit Vivaldi (paars-groen plus christendemocraten) te doen werken, moeten groenen en liberalen, als beide uitersten in die coalitie, naar elkaar toe groeien. Maar het zit er al weken bovenarms op tussen Ecolo en MR.
Er waren grote spanningen in de Waalse regering, waar Georges-Louis Bouchez (MR) zich persoonlijk kwam moeien, maar waar zowel MR als PS zich ook doodergeren aan het gedrag van Jean-Marc Nollet, die z’n Ecolo-ministers niets laat beslissen zonder z’n fiat.
En toen was er de benoeming van oud-voorzitter Zakia Khattabi (Ecolo) bij het Grondwettelijk Hof. Ook bij de tweede poging liep dat faliekant af, de MR stuurde uiteindelijk een torpedo in de Senaat.
Nu haalt Khattabi keihard uit naar de liberalen. In Le Soir en op Le Grand Oral op RTBF beschuldigt ze de MR ronduit van een vuile deal te hebben voorgesteld: “De waarheid is dat er een poging tot onderhandelingen is gedaan. Maar wij hebben de prijs van 300 miljoen euro niet willen betalen”, zo zegt ze.
Die 300 miljoen is de som die eigenaars van zonnepanelen in Wallonië kunnen krijgen aan steun, iets wat de MR wilde tegenhouden. “Zo’n deal is mij persoonlijk voorgesteld door een verantwoordelijke van de MR. Twee dagen voor de deal rond die zonnepanelen ben ik opgebeld. Ik heb dat contact gehad, eens zien of iemand dat durft te ontkennen“, zegt Khattabi. “Ik heb dat geweigerd. Maar men stelde zelfs voor om foto’s te nemen van de stemmen van de MR in de Senaat, ter bewijs”, zo zegt ze nog. In de Senaat is de stemming over dergelijke procedures immers geheim.
“Het akkoord over die zonnepanelen is gesloten op 2 mei, en op 6 mei uitgevoerd, zonder dat enige vraag over steun aan mevrouw Khattabi is besproken“, zo reageert MR-voorzitter Bouchez droog op Twitter vanmorgen.
Het is het zoveelste incident tussen de MR en de groenen. Gisteren nog clashten Bouchez en Almaci op Twitter over de politie en racisme. Het is nauwelijks nog een geheim dat, terwijl premier Wilmès pleit voor een ‘grote coalitie’, Bouchez de groenen daar niet bij wil.

Opvallend: De FGTB fluit haar eigen kopman terug, na diens dubbelinterview met de MR-voorzitter.

Niet alleen bij de groenen zit er spanning op de lijn met Bouchez. De MR-voorzitter had deze week, woensdag, een ontmoeting met Robert Vertenueil, de grote vakbondsleider van ABVV aan Franstalige kant. En dat was best opmerkelijk, want een open, respectvol gesprek, dat eindigde in verschillende kranteninterviews, waarin beiden gezamenlijk pleitten voor een ‘nieuw Sociaal Pact’.
Terwijl Bouchez daar gretig mee uitpakte (handig, want zo pakte hij aandacht van ‘informateur Magnette’), verslikten aan de linkerkant velen zich in hun koffie. Want hoewel het eerder symbolisch was, dat gesprek, ligt Bouchez dus blijkbaar uiterst gevoelig.
De FGTB is de laatste jaren steeds radicaler geworden, en steeds meer in het vaarwater van de PVDA/PTB terechtgekomen. Bepaalde centrales zijn eigenlijk in handen van de communisten, de socialisten moeten steeds meer terrein prijsgeven. En die grijpen nu het moment van Vertenueil en Bouchez aan om te pogen een coup te plegen op de grote baas. Meteen kon de FGTB-baas niet anders dan z’n staart intrekken, en met een vijandig perscommuniqué afstand nemen van de MR.
Het toont aan hoezeer de PVDA/PTB in de nek blaast van de rode vakbond, maar evengoed van de PS. Want als de MR al de baarlijke duivel is, hoe moet dan ooit een deal met de N-VA verkocht worden?
Die kritiek blijft terugkomen op Magnette, ook aan Vlaamse kant: “Hij bereidt op geen enkele manier het terrein voor om straks een compromis te kunnen sluiten, en een brede coalitie te maken. Zo wordt het nooit mogelijk om uit deze crisis te raken”, is bij een partijvoorzitter te horen.
Dat de socialistische vakbond ook plots zo ostentatief de MR verguist, nadat ze net de vredespijp hebben gerookt, duidt op de brede afkeer binnen de PS voor Bouchez. Die zit zo diep dat zelfs de optie van een federale coalitie zonder de MR overwogen wordt. Maar dat kan dan enkel door aan Vlaamse kant de N-VA mee te nemen, en een zware prijs te betalen. Eerder utopisch dus.
Het querulant gedrag aan Franstalige kant helpt hoe dan ook allerminst om een regering te vormen. De irritatie bij menig partijvoorzitter aan Vlaamse kant daarover is groot. Doordat zowel Bouchez als Magnette elkaar in de haren zitten, en niet op cruciale momenten de waarheid spreken, is elk vertrouwen zoek.

The day after: CD&V likt de wonden, na een pijnlijk debat over het cordon sanitaire.

Bij de Vlaamse christendemocraten zit men niet in de winning mood. De peilingen zijn slecht, en de verwachte ‘bounce’ met een pak ministers die in de coronacrisis een rol speelden, kwam er niet. Nochtans heeft CD&V een hele stoet ministers, die in de crisis een glansrol hadden kunnen claimen. In zowat alle Europese landen stijgen beleidspartijen in de peilingen, maar niet hier.
Ook de nieuwe voorzitter, Joachim Coens (CD&V), slaagt er na zes maanden niet in om zichzelf positief op het voorplan te brengen. Met een stukje jaloezie maar ook onbegrip wordt gekeken naar het parcours van Conner Rousseau, de jonge sp.a-voorzitter die zijn partij wel een fris elan geeft en vooral zelf als een SpaceX-raket in de peilingen omhoogschoot. “Wat doet die dan, dat wij niet doen?”, is de vraag op de Wetstraat 89, het CD&V-hoofdkwartier.
Integendeel: in de peiling van de kopstukken speelt Coens geen enkele rol. Maar ook over de prestatie van de anderen is men niet bepaald tevreden op het hoofdkwartier. Ook de opvallende plek van Koen Geens (CD&V), die zevende eindigde in het lijstje, “is niet om onder de indruk over te zijn“, zo valt op te tekenen.
Veel heeft te maken met het gebrek aan lijn in de communicatie van de partij. Met het vertrek van Wouter Beke (CD&V) als voorzitter, ging ook een deel van de partij op de Wetstraat 89 weg. De voorzitter wil zijn ploeg dus versterken: er zijn liefst zes vacatures verschenen nu, om jobs in te vullen. En recenter kwam ook Bart Croes van het VBO over om als directeur communicatie de onervaren CD&V-ploeg rond Coens te ondersteunen en leiden.
Maar de heisa rond Hendrik Bogaert (CD&V), die vrijdag in de Krant van West-Vlaanderen pleitte voor het opgeven van het cordon sanitaire, toont aan dat het toch nog niet gestroomlijnd loopt. Want Bogaert bracht z’n partij én z’n fractie al donderdag om 19 uur op de hoogte van zijn uitspraken. Genoeg tijd dus om een gefundeerde en heldere respons voor te bereiden.
In realiteit werd het iets rommelig: een tweet die laat in de ochtend verscheen van de voorzitter, die bovendien op de lokale Radio 2 duiding gaf, in plaats van het veld te bezetten en op Radio 1 duiding te gaan geven. Zo ontstond weer ruimte voor de tegenstem: Bogaert trok ’s avonds naar de studio’s van Terzake.
Het pleidooi van Bogaert was, ondanks scherpe vragen, behoorlijk coherent. Het West-Vlaamse Kamerlid heeft een eerder semantische dan politiek-strategische argumentatie: hij wil niet meteen overal coalities sluiten met PVDA en Vlaams Belang, maar wel af van een symbolisch verbod op zo’n samenwerking.
Uitgerekend deze week, waarin Vlaams Belang in het debat over racisme in België stevig de handen vuil maakte, was net een kans om Tom Van Grieken (Vlaams Belang) en Dries Van Langenhove kordaat van antwoord te dienen. De Belang-voorzitter tweette: “Weeral een rondje Vlamingen-zijn-racisten in de media. Als het zo slecht is, waarom komen er dan zoveel per se hierheen?”
Van Langenhove deed er nog een schepje bovenop: “Als een blanke waar ook ter wereld een misdrijf tegen een zwarte begaat, is dit automatisch racisme en moeten alle blanken zich excuseren. In het omgekeerde geval moeten we begrip tonen voor de sociale situatie en niet veralgemenen. Dat is de enige vorm van structureel racisme die ik zie“, zo tweette die. Een kans dus voor Coens en CD&V om daarover te praten, en inhoudelijk te argumenteren dat een samenwerking niet kan.
Maar het nettoresultaat voor de partij, met Sammy Mahdi (CD&V) aan de Wetstraat 89 (die dan maar reageerde op de praat van het Belang) en Bogaert live in de studio van Terzake, in één uitzending, gaf een pijnlijk beeld van een verdeelde christendemocratie.
Op andere Vlaamse hoofdkwartieren wordt met stijgende verbazing gekeken naar wat gebeurt bij CD&V. Coens dreigt zo het lot van voormalig sp.a-voorzitter John Crombez te moeten ondergaan: medelijden van collega-voorzitters is zowat het ergste wat je in de Wetstraat kan overkomen.

Einde van een tijdperk: Open Vld neemt afscheid van Willy Michiels, de bingokoning.

De 82-jarige oud-burgemeester van Haaltert, Willy Michiels, is deze week gestorven, een hersenbloeding werd hem fataal. Michiels was zeker in de jaren onder Guy Verhofstadt een trouwe soldaat van VLD, later Open Vld, die mee de partij financieel onderstutte.
Michiels stond immers bekend als de ‘Bingokoning’ of ‘Den Chipper’. Hij was de eigenaar van Napoleon Games, dat hij uitbouwde tot een van de grootste gokbedrijven in België. Tegelijk was hij lokaal in Haaltert jarenlang de sterke man van de Vlaamse liberalen, die immer op z’n diepe zakken konden rekenen voor electorale campagnes.
Zo was Michiels burgemeester van Kerksken in Oost-Vlaanderen, en van 1982 tot 1992 ook van fusiegemeente Haaltert. Maar daarna werd zijn voordracht twee keer geweigerd door de minister van Binnenlandse Zaken, in 1994 en 2000, omdat hij verwikkeld zat in dossiers van fiscale fraude.
In 2011 kwam hij opnieuw in de problemen als lokaal politicus, en werd hij geschorst als schepen: hij was veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf wegens omkoping in 1999. Hij had een ambtenaar proberen om te kopen om de kansspelwet naar zijn hand te zetten. Met 24 flessen Chateau Petrus en een vakantie in de villa van Michiels aan de Azurenkust probeerde ‘Den Chipper’ de zaak te fixen, wat aan het licht kwam.
In 2015 verkocht de familie het gokimperium en behoorden ze in één klap tot de honderd rijksten van België.

Om te noteren: “China gebruikt coronavirus om z’n territoriale aanspraken uit te breiden”, zegt Amerikaanse leger.

Harde taal, dat spreekt het Amerikaanse leger via haar commandant in Japan, de luitenant-generaal Kevin Schneider. De Amerikanen hebben in Japan een sterke militaire aanwezigheid, met onder meer vliegdekschepen, om hun bondgenoot te beschermen tegen Chinese dreiging.
Die is scherp toegenomen, zo stelt Schneider aan Reuters. Want sinds de uitbraak van het coronavirus heeft China zijn aanwezigheid van militaire schepen, kustbewaking, en een vloot aan commerciële vissersboten fors opgevoerd in de Chinese Zuidzee. “Wij hebben een enorme stijging van de maritieme activiteit gezien. Dit zal niet meer afnemen, die aanwezigheid zal blijven. China gebruikt het coronavirus om z’n territoriale aanspraken uit te breiden”, zo stelde hij.
China en Japan hebben een serieus conflict over hoe ver elk z’n maritieme zone reikt in die zee. De Chinezen hebben dezelfde ruzie met onder meer de Filipijnen, Maleisië en Vietnam, waarbij ze allerlei kleine eilandjes in die Chinese Zuidzee bezet houden, en er militaire basissen op gebouwd hebben. Volgens de Chinezen is dat enkel met economische bedoelingen.
De spanningen zijn een zoveelste opbouw in het conflict tussen de VS en China, waarbij die eerste vinden dat Peking veel te weinig gedaan heeft om het coronavirus op tijd in te dijken.

Opvallend: De Open Vld neemt een bocht op vlak van praktijktesten.

Het was eigenlijk een primeur voor Alexander De Croo (Open Vld), die deze week, als reactie op het protest over racisme in de VS, maar ook in België, een opvallend opiniestuk schreef in Knack, maar ook in De Afspraak ging zitten, en daar aankondigde dat zijn partij wel voor praktijktesten is.
Dat is opvallend, want de Vlaamse liberalen waren daar jarenlang zeer sceptisch over: binnen de regering waren zij nooit voorstander van dergelijke systemen, toen onder meer toenmalig vicepremier Kris Peeters (CD&V) de ‘mystery calls‘ voorstelde.
Maar opnieuw in De Afpsraak, maar dan wel Op Vrijdag, bevestigt Egbert Lachaert (Open Vld), de nieuwe voorzitter, dat zijn partij zeker voorlopig geen rechtsere koers gaat varen op vlak van samenlevingsissues. “Er zijn in bepaalde sectoren vaststellingen, op basis van big data, dat er iets niet klopt. Dan is het voor mij bespreekbaar dat we met praktijktesten zouden gaan werken. Tot hiertoe hebben we die niet”, zo zegt Lachaert.
“Het enige wat ik niet wil, is ook op de mensen gaan schieten die te goeder trouw zijn. Het is toch een vrij repressieve techniek, die anonieme telefoontjes. Maar als er heel duidelijk een vermoeden van discriminatie is, als het statistisch niet klopt, dan moet je dat wel kunnen doen, op de arbeidsmarkt en de huurmarkt.”
Bij sp.a reageert Hannelore Goeman, fractieleider in het Vlaams Parlement: “Voortschrijdend inzicht! We gaan de strijd tegen racisme en discriminatie niet winnen zonder de juiste wapens.”