Benjamin Netanyahu, de huidige premier van Israël, gaf op dinsdag 3 maart één van de meest omstreden speeches uit zijn politieke carrière. Met zijn toespraak aan het Amerikaans congres wou hij de nucleaire onderhandelingen met Iran aan de kaak stellen. In deze onderhandelingen trachten de landen van de VN-veiligheidsraad, samen met Duitsland, een akkoord te bekomen over het nucleair programma van Iran. Ze zijn al op gang sinds laat 2013, maar het was de eerste keer dat de Israëlische premier ze zo openlijk bekritiseerde.
Maar ook de manier waarop de speech werd afgesproken was niet bepaald volgens het boekje. John Boehner, de Republikeinse voorzitter van het congres, had Netanyahu namelijk uitgenodigd zonder president Barack Obama hiervan op de hoogte te stellen. De Israëlische premier had het eveneens nagelaten het Witte Huis in te lichten. Dit wijkt af van de gewoonlijke procedure en was als een klap in het gezicht voor Obama.Netanyahu: Iran schurkenstaat
Volgens Netanyahu is het fout om met Iran aan tafel te zitten, want het Iraans regime wil – net als ISIS en nazi-Duitsland – andere staten domineren, en dit met behulp van kernwapens. Het zou dom zijn om de sancties te versoepelen, beargumenteerde de eerste minister, want dan zal Iran enkel maar meer invloed kunnen uitoefenen op de landen in de regio.
De speech kon op een daverend applaus rekenen van de aanwezige parlementsleden. En ook van de stafleden die de zitjes innamen van de ongeveer vijftig (uiteraard Democratische) parlementariërs die de speech – uit solidariteit met Obama – wouden boycotten. Een minutenlang applaus dat de Amerikaanse satiricus Jon Stewart omschreef als “the longest blowjob a Jewish man has ever received” toonde aan dat Obama’s toenadering tot Iran niet bij iedereen even geliefd was.
Obama: Shitty move, maar niets bijzonders
En wat vond Obama hier allemaal van? Voor de speech plaatsvond stelde hij zich voornamelijk kritisch op tegenover Boehner. Het feit dat deze een spreker uitnodigt om de nucleaire onderhandelingen te bekritiseren terwijl deze nog volop bezig zijn, zou enkel maar nefaste gevolgen kunnen hebben op hun verdere verloop. Het tast namelijk de geloofwaardigheid van de onderhandelingen aan. Om zijn punt kracht bij te zetten, maakte hij de vergelijking met de Irakoorlog onder voormalige president George W. Bush. “Stel dat, op de valavond van de Irakoorlog, de toenmalige voorzitter van het congres de Franse president had uitgenodigd om kritiek te leveren op de oorlog. Ik denk dat de meesten ermee hadden ingestemd dat dat fout was geweest”.
Tegenover Israël uitte hij zich minder streng. Zo hamerde hij nogmaals op de “onbreekbare band” tussen de twee landen. Wel ging Obama niet akkoord met een ontmoeting met Netanyahu omwille van de naderende verkiezingen in Israël. “Het zou kunnen lijken alsof we de democratische verkiezingen trachten te beïnvloeden”, klonk de officiële reactie van het Witte Huis. Na de speech liet hij weten dat hij deze niets bijzonders vond: Netanyahu haalde geen nieuwe punten aan, noch bood hij een alternatieve oplossing.
De speech zorgt voor heel wat oproer. Hoewel in Amerika Netanyahu plots aan populariteit won, klinken er vooral kritische stemmen. Kofi Annan, de vorige Secretaris-Generaal van de VN, spreekt van een kwaadwillige “sabotage van de onderhandelingen”. Ngo’s als Amnesty International merken schamper op dat de speech misplaatst is omdat Israël zich zelf schuldig maakt aan mensenrechtenschennissen. Ook Hassan Rouhani, de president van Iran, wil op de discussie inwegen. De speech was volgens hem “saai en repetitief”. Hopelijk weet men wel beter dan advies te aanvaarden van een “agressieve bezettersstraat”, aldus Rouhani.
Een natte droom voor politieke cartoonisten
Voor columnisten en cartoonisten vormt de speech haast een natte droom. Cartoonisten scherpen hun potlood om de situatie karikaturaal voor te stellen.
Cartoon in Dutch newspaper Trouw about #Netanyahu and #Obama pic.twitter.com/jSQOGcxqcR
— Tijani Goullet (@Tijani_Goullet) March 3, 2015
En ook columnisten nemen geen blad voor de mond in hun beoordeling van de situatie. Zo schrijft de rabbijn Michael Lerner op de nieuwssite Huffington Post dat Netanyahu in een gevaarlijke fantasiewereld leeft die wel eens tot oorlog zou kunnen leiden.
Ook Twitter staat op z’n kop. Talloze Israëlische en Amerikaanse gebruikers bekennen kleur door zich achter Obama of Netanyahu te scharen. De hashtag #Bibidoesntspeakforme is een feit.
As an Israeli, I can say many things about Bibi's speech, but will just say #BibiDoesntSpeakForMe @jstreetdotorg pic.twitter.com/0k7kLOVzp3
— Adam D. (@adam7two) March 3, 2015
Obama Does Not Speak For Me: #IStandWithIsrael @Lrihendry @GCGATOR24 @jjauthor @Dbargen @HarrietBaldwin @jkellone pic.twitter.com/SLGOK4rzfW
— Dr. Marty Fox (@DrMartyFox) March 2, 2015
Sommigen drijven de spot met het hoge machogehalte van de Israëlische premier. Of het feit dat Israël zelf over een nucleair wapenarsenaal beschikt.
hey look it's a cartoon of netanyahu naked wearing a giant strap-on nuclear missile 😀 http://t.co/4Z1In8grW7 pic.twitter.com/Q88WgksaHp
— eamon murphy (@epmurph) February 28, 2015
Anderen wijzen er dan weer op dat de speech in feite niets meer was dan een verkiezingsstunt.
So much hate…Benjamin #Netanyahu campaigns before Congress: Editorial cartoon http://t.co/tZ2ftQvPrF pic.twitter.com/IRFpAhSb5N
— Porcelina33 (@Porcelina33) March 4, 2015
.@GlobeWasserman: Netanyahu addresses Congress. #Israel #Iran http://t.co/DyCFpl5c8V pic.twitter.com/2JoulaPgET
— Boston Globe Opinion (@GlobeOpinion) March 3, 2015
De storm is nog niet gaan liggen. De komende dagen zullen er waarschijnlijk nog heel wat reacties binnenstromen. Ondertussen worden de onderhandelingen doodleuk voortgezet.