Orkaan Leslie gaat wellicht komende nacht aan land in Portugal en trekt daarna door Spanje. Dat is heel abnormaal: Europa kreeg slechts twee keer eerder te maken met een tropische storm. In 1967 wist de storm Cloë de Franse zuidwestkust te bereiken. In 2005 kwam Vince aan land in Zuid-Spanje. Maar klimaatwetenschappers waarschuwen al langer dat door de opwarming Europa niet langer gespaard zou blijven van orkanen.

Leslie passeerde ten zuiden van de Azoren. Het komende etmaal trekt de orkaan in oostelijke richting langs het eiland Madeira naar het Iberisch schiereiland. Waarschijnlijk is Leslie dan afgezwakt van een orkaan van de eerste categorie tot een tropische storm (windkracht 10), maar sommige berekeningen laten haar aan land komen met orkaankracht (windkracht 12).

Windkracht 10 is sowieso al geen lachertje; dat is een “zware storm die grote schade aan gebouwen veroorzaakt”.

Leslie die boven de Atlantische Oceaan hangt, komt volgens steeds meer berekeningen aan land in het midden en/of zuiden van Portugal. Daarna trekt ze Spanje in. Lissabon zou de volle laag krijgen. Maar ook plekken waar veel toeristen naartoe trekken, zoals Albufeira, Faro en Sevilla, krijgen het zwaar te verduren.

Zeker is dat Leslie veel regen met zich meebrengt. Plaatselijk kan 75 tot 100 millimeter vallen. In heuvel- en bergachtig gebied leidt dat tot wateroverlast en modderstromen.

Klimaatopwarming zal meer orkanen brengen naar Europa

Europa kreeg slechts twee keer eerder te maken met een tropische storm. In 1967 wist de storm Cloë de Franse zuidwestkust te bereiken. In 2005 kwam Vince aan land in Zuid-Spanje. Beide veroorzaakten vooral wateroverlast. Maar echt verrast moeten we ook weer niet zijn: in 2013 waarschuwden wetenschappers al in een studie in Geophysical Research Letters dat klimaatopwarming meer orkanen naar Europa zal brengen.

De wetenschappers ontdekten dat de toenemende temperaturen van het zeewater zich naar het oosten aan het uitstrekken zijn, en die warmere waters bieden een pad voor stormen naar Europa.

Nog recentere berekeningen met een klimaatmodel dat orkanen goed simuleert, laten zien dat aan het eind van deze eeuw ook Europa om het jaar getroffen kan worden door een echt zware orkaan die erg veel schade aanricht.

Hoe komt dat? Het vergt een woordje uitleg. Er bestaan – om het simpel te houden – twee soorten stormen. Stormen die op gematigde breedten ontstaan halen hun energie uit het temperatuurverschil tussen de warme (sub-)tropische gebieden en de poolstreken. Zware stormen in West Europa komen nu bijna altijd in de winter voor en hebben hun oorsprong boven de noordelijke Atlantische Oceaan, tussen Canada en IJsland.

27 graden

De tweede categorie bestaat uit tropische stormen (orkanen, cyclonen, typhoons). Die worden gevoed door de warmte die bij de condensatie van waterdamp vrijkomt. Ze ontstaan uit zware onweersbuien boven warm zeewater (in het huidige klimaat warmer dan 27ºC) en worden door de passaatwinden richting westen meegevoerd.

Door de draaiing van de aarde wordt hun baan noordwaarts afgebogen, waardoor ze over land of kouder water terecht komen en aan kracht verliezen. Soms kan het gebeuren dat ze daarna weer aan kracht toenemen, omdat ze overschakelen op de extra-tropische energiebron voor stormen, het noord-zuid temperatuurverschil.

Langs de Noord-Amerikaanse oostkust komen dat soort stormen vrij regelmatig voor. Deze getransformeerde orkanen kunnen niet alleen putten uit de nieuwe energiebron, maar hebben ook de oude energiebron nog gedeeltelijk ter beschikking. De lucht in deze oude orkanen is nog zeer vochtig. Het is de optelsom van de oude en de nieuwe energiebron die deze getransformeerde orkanen zo groot, sterk en dus gevaarlijk kan maken.

Windkracht 12

Vanwege de opwarming van de aarde verschuift de 27°C grens naar het noorden, waardoor orkanen langer hun intensiteit zouden kunnen behouden terwijl ze richting Europa komen. Ze ontstaan gemiddeld ook verder naar het oosten, wat de af te leggen afstand kleiner maakt.

Studies tonen ook aan dat orkanen krachtiger kunnen worden in een warmer klimaat. Een warmere atmosfeer bevat ook meer vocht, dus als ze West-Europa bereiken kunnen ze ook nog beter uit deze oorspronkelijke energiebron tappen. Al deze factoren zorgen er voor dat de kans groter kan worden dat een orkaan als samenhangend ronddraaiend systeem in de westelijke stroming aankomt en daar als herfststorm weer krachtiger wordt.

De nieuwste computermodellen die “voorspellen” wat het effect is van een warmer klimaat laten effectief een sterke toename van orkanen zien die transformeren tot herfststormen en West-Europa met windkracht 12 treffen.

De modellen berekenen voor het toekomstig klimaat dertien van deze stormen met orkaankracht in 30 jaar tegen twee in het huidige klimaat. Bovendien zullen de meeste zware stormen in de toekomst dus niet meer in de winter, maar in het najaar voorkomen.