Dit is 2014 en slavernij is iets uit films, juist? Wel, slavernij bestaat nog steeds. Mensen die gekocht en verkocht worden en vaak jaren onbetaald werken onder constante bedreiging van extreem geweld worden massaal ingezet in de productie van ondermeer de scampi’s maar ook andere goedkope visproducten die vanuit Azië via onze supermarkten op je bord belanden. Aldi en Carrefour zijn daar al zeker bij.

Uit een zes maanden durend onderzoek van The Guardian blijkt dat “grote aantallen mannen gekocht en verkocht worden als dieren en tegen hun wil moeten werken” op vissersboten voor de kust van onder meer Thailand, vooral in de vangst van scampi’s en andere grote garnalen. Het onderzoek noemt alvast vijf grote afnemers van die door slaven gevangen garnalen: Walmart en Costco, de twee grootste supermarktketens in de VS, maar ook Tesco (de grootste in de UK) en Carrefour, de grootste in de rest van Europa. Ook Aldi is erbij.

Ondermeer Charoen Pokphand Foods, beter bekend als CP Foods, ’s werelds grootste producent en verdeler van scampi’s neemt veel af van visserijbedrijven die volop slaven gebruiken. In het onderzoek getuigen ontsnapte slaven over vreselijke werkomstandigheden aan boord van de schepen. De mensen moeten er shiften van 20 uur werken en ze moeten metamphetamine (speed) slikken om dat te kunnen volhouden. Ze krijgen regelmatig slaag, er wordt gemarteld en er zijn “execution-style killings”.

300 euro = prijs van een mens

Sommige van de ontsnapte slaven die getuigden waren jarenlang aan één stuk op zee geweest. Ze maakten bijna allemaal mee hoe lotgenoten voor hun ogen vermoord werden. 

De slaven komen veelal uit Birma en Cambodja. Ze betalen mensenhandelaars om hen naar Thailand te smokkelen zodat ze daar kunnen werken in fabrieken of in de bouw. De mensensmokkelaars verkopen hen echter aan de visserijmaffia – blijkbaar is de gangbare prijs voor zo’n slaaf iets van een 300 euro. 

Eenmaal aan boord worden de identiteitspapieren van de pas gekochte slaaf afgepakt, waardoor die geen kant meer op kan.

De getuigenissen in het rapport zijn gruwelijk. Vuthy, een voormalige monnik uit Cambodja, werd verschillende keren doorverkocht door kapiteins: “They kept me chained up, they didn’t care about me or give me any food … They sold us like animals, but we are not animals – we are human beings.” Een andere ontsnapte slaaf vertelt hoe hij zag dat 20 lotgenoten voor zijn ogen werden gedood: “one of whom was tied, limb by limb, to the bows of four boats and pulled apart at sea.” Nog een andere:  “We’d get beaten even if we worked hard. All the Burmese, [even] on all the other boats, were trafficked. There were so many of us [slaves] it would be impossible to count them all.”

“The Kitchen of The World”

CP Foods noemt zichzelf “The Kitchen of The World” en draait jaarlijks een omzet van bijna 30 miljard euro. Het zit van onder tot boven vertakt in de productie van goedkope vis en scampi’s die ingevroren bij ons terechtkomen. Het verkoopt bijvoorbeeld ook voeder aan fish farms. En het doet dat niet alleen onder de merknaam CP Foods, maar heeft ook een generische lijn, onder meer voor internationale supermarktketens, die de producten dan vaak onder hun eigen merknaam verkopen.

Er zijn alvast twee supermarktketens geïdentificeerd die ook bij ons actief zijn (en die grote klanten zijn van CP Foods): Aldi en Carrefour. Beide zeggen geschokt te zijn, en benadrukken sociale audits te doen van hun leveranciers, van wie ze contractueel eisen dat ze de mensenrechten naleven. Bij Carrefour geven ze wel toe dat “het een complex verhaal is en dat het niet altijd mogelijk is om de waarheid te achterhalen.”

“If you buy prawns or shrimp from Thailand, you will be buying the produce of slave labour.”

Die complexiteit slaat dan op dit: CP Foods neemt af van vissers die in internationale wateren voor de kust van Thailand opereren. Die vangen enorme hoeveelheden vis voor hen die dan gebruikt wordt om in fish meal te draaien, dat gevoerd wordt aan de garnalen in de shrimp farms. Aidan McQuade, directeur van Anti-Slavery International is nochtans duidelijk: “If you buy prawns or shrimp from Thailand, you will be buying the produce of slave labour.”

Er zijn immers andere rapporten die aantonen dat ook de fish farms zelf grotendeels draaien in Thailand op slaven uit Cambodja en Birma. Daarbij worden dan ook nog eens kinderen en vrouwen ingezet, wat het nog wat erger maakt.

Er zijn naar schatting 21 miljoen mannen, vrouwen en kinderen die wereldwijd nog steeds als slaven leven. Thailand heeft er daarvan ongeveer anderhalf miljoen binnen z’n grenzen. 300.000 van die slaven zijn aan de slag in de visserijsector. De waarheid is dat de Thaise visserijsector zou instorten zonder slavernij, wat blijkbaar de reden is waarom de overheid er ook niet echt veel tegen doet. Thailand voert nu jaarlijks voor bijna 7 miljard euro uit aan voornamelijk garnalen en nieuwe, alternatieve gekweekte vissoorten zoals tilapia en pangasius.