Erdogan wil doodstraf herinvoeren in Turkije, maar mag hij dat wel?

door Wouter Veeckmans
gepubliceerd op woensdag 19 april 2017 om 15:56 •
5 min lezen

De Turkse president Recep Erdogan herhaalde afgelopen zondag in zijn overwinningsspeech na het referendum dat hij de doodstraf in Turkije wilt herinvoeren. Daar pleit hij al voor sinds de mislukte staatsgreep van afgelopen zomer. Maar mag Erdogan dat op eigen houtje beslissen? En hoe groot is de kans dat het uiteindelijk zo ver komt? Newsmonkey sprak met Mete Öztürk, voormalig hoofdredacteur van de Belgisch-Turkse krant Zaman.

Erdogan-aanhangers scandeerden na de overwinning van hun president in het referendum over zijn machtsuitbreiding “doodstraf, doodstraf” in de straten van Istanbul.

In zijn speech gaf de Turkse president Recep Erdogan aan dat hij bereid is desnoods een nieuw referendum te organiseren over de herinvoering van de doodstraf. “Als de oppositie de herinvoering van de doodstraf steunt, zal ik dat goedkeuren,” zei Erdogan. “Indien niet, dan zullen we een nieuw referendum organiseren”.

Doodstraf = grondwet veranderen

Mete Öztürk, voormalig hoofdredacteur van de Belgisch-Turkse krant Zaman, liet aan newsmonkey weten dat Erdogan nog altijd niet alleen beslist of de doodsstraf heringevoerd wordt. Daarvoor moet de Turkse grondwet immers veranderd worden via het Turks parlement. Daar is twee derde meerderheid voor nodig. Als Erdogan in het parlement niet aan die meerderheid komt dan moet hij minstens 330 parlementsleden achter zich krijgen, en wordt er een nieuw referendum uitgeschreven voor de Turkse bevolking.

#Turkey's president #Erdogan tells to the cheering crowd in Malatya rally that he will reinstate death penalty right after Apr.16 referendum pic.twitter.com/JLZA7vvhmX
— Abdullah Bozkurt (@abdbozkurt) 19 februari 2017

330 stemmen in parlement

Öztürk benadrukt dat Erdogan die 330 stemmen voor de herinvoering van een presidentieel systeem maar nipt gehaald heeft. “Het draagvlak om de doodstraf opnieuw in te voeren is kleiner in het Turks parlement,” aldus Öztürk. “Ik betwijfel of Erdogan genoeg stemmen zal kunnen vinden.”

Meerderheid Turken tegen doodstraf?

Bij de overwinning van Erdogan in het referendum over zijn machtsuitbreiding en ook na de mislukte staatsgreep van afgelopen zomer reageerden heel wat Turkse burgers emotioneel. Sommigen pleitten voor de doodstraf. Toch denkt Öztürk dat Erdogan het bij een nieuw referendum over de herinvoering van de doodstraf nog moeilijker zal krijgen: “Ik denk dat de meerderheid van de Turken tegen de doodstraf gekant zal zijn.”

“Een stap terug in de tijd”

Hij benadrukt dat Erdogan het vorig referendum maar met een klein verschil gewonnen heeft en dat het toen om een verandering van het politiek systeem ging. “Daarvoor kon Erdogan gemakkelijk propaganda maken. Maar nu zou het gaan om een heel concrete maatregel waarmee het land een stap terug in de tijd zou zetten en waardoor een eventuele toetreding van Turkije tot de Europese Unie van de kaart geveegd wordt.”

Onvoorspelbaar

Toch geeft Öztürk toe dat het “moeilijk is te voorspellen wat er gaat gebeuren. Tegenwoordig kan er in Turkije van alles gebeuren.” Hij zegt ook dat Erdogan misbruik van de couppoging kan maken “door het volk op te hitsen om de doodstraf opnieuw in te voeren”.

Doodsbedreigingen

Mete Öztürk was tot 2016 hoofdredacteur van de Belgische editie van de Turkse krant Zaman. De Turkse editie kwam begin 2016 onder staatstoezicht en werd daarmee een pro-Erdogan krant. De journalisten van de Belgische redactie zagen zich gedwongen om de pennen neer te leggen nadat Erdogan-aanhangers hen met de dood bedreigd hadden. “President Erdogan heeft tijdens publieke bijeenkomsten meermaals het volk opgeroepen om hun abonnement op Zaman op te zeggen,” zegt Öztürk aan newsmonkey.

“We werden daarna vanuit alle hoeken geboycot en dat werd steeds erger. Na de mislukte staatsgreep was het onhoudbaar. Onze lezers en redacteurs kregen ook doodsbedreigingen. Bedrijven durfden niet meer adverteren, anders zouden ze niet meer in Turkije toegelaten worden of zelfs opgepakt worden.” Erdogan heeft altijd beweerd dat de Gülen-beweging, waarmee Zaman banden had, achter de mislukte staatsgreep zat.

“Erdogan durft niet”

Can Dündar, voormalig hoofdredacteur van de Turkse regeringskritische krant Cumhuriyet, denkt zelfs dat er geen nieuw referendum komt. “Door de doodstraf zondagavond zogezegd weer op de agenda te plaatsen, wilde Erdogan enkel zijn aanhangers plezieren,” zegt Dündar op zijn Duits-Turks nieuwsportaal Özgürüz.

“Na het referendum weet de Turkse president hoe groot de tegenstand bij de bevolking werkelijk is. Ik denk niet dat hij daarover een referendum zal durven uitschrijven. De EU moet niet altijd ernstig nemen wat hij zegt.”

Reynders en Bogaert: “Geen referendum over doodstraf”

Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) liet aan de VRT al weten dat de “eerste verklaring over de doodstraf voor Europa een echte rode lijn is”.

Met een herinvoering zouden de gesprekken over een eventuele toetreding van Turkije tot de Europese Unie dus bevriezen. Ook roept Hendrik Bogaert (CD&V) op Twitter op tot een Europese boycot van het referendum over de doodstraf.