De Europese Commissie pakte vorige week uit met een ‘historisch’ economisch herstelplan voor heel de EU: 750 miljard euro aan subsidies en leningen. Daarvan zou België ‘maar’ 5,5 miljard krijgen, ook al is het zwaar getroffen door Covid-19. “Er komen misschien kleine correcties aan het plan, maar niets substantieel”, zegt Paolo Gentiloni, Europees Commissaris voor Economie, nu.

In het nieuws: Het plan van de EU om de economie te redden, blijft nazinderen.

De details: Een ‘historisch’ moment voor de EU, maar met nog een heel pak kleine lettertjes.

• Het is inderdaad wel revolutionair: de Europese Commissie, die zelf geld gaat lenen op de markt, en zo de ‘eurobonds‘ de facto invoert, en de schulden ‘gemeenschappelijk’ maakt. Dat alleen al is ongezien in de Europese geschiedenis.
• Daarnaast is er de schaal van het bedrag: 750 miljard euro, dat zet meteen een enorm uitroepteken achter de hele operatie, het gaat om bedragen die wel degelijk een enorme impact gaan hebben.
• Vervolgens is er de manier van terugbetalen. De Europese Commissie is vast van plan om met een hele reeks nieuwe taksen zelf die financiering grotendeels te voorzien: van een CO2-taks, over taksen op plastics, tot die op grote techbedrijven, plots zou de kas van de EU gespekt worden met een hele reeks belastingen vanuit de Europese Unie.
• Maar, ook al is de aankondiging ‘historisch’ en staan zowel Duitsland als Frankrijk pal achter het akkoord, toch is er nog geen politieke deal:
  • De ‘frugal four‘, de vier zuinige landen, Oostenrijk, Nederland, Denemarken en Zweden, zijn dan wel in de steek gelaten door grote broer Duitsland, ze blijven zich verzetten tegen ‘eurobonds’ en ook het idee dat er ‘subsidies’ worden gegeven in plaats van leningen.
  • Maar ook andere landen maken zich ongerust. Zo becijferde Polen alles, en door het plan zouden zij wel eens een nettobetaler aan de EU kunnen worden. Heftig verzet dreigt dus ook daar.
• Verwacht wordt dat ook op de EU-top midden deze maand, de eerste waarop de leiders opnieuw fysiek samenkomen, er nog geen akkoord zal zijn.
• Maar de Europese Commissie zet wel druk: in een interview met Politico stelde de Italiaanse Europees Commissaris Paolo Gentiloni met veel vertrouwen “dat er misschien kleine correcties en aanpassingen aan het plan zullen komen, maar niets substantieel”.
• “Het zullen harde gesprekken zijn, en we respecteren ieders positie. Maar deze discussie zal niet de architectuur van het gebouw ondermijnen. Natuurlijk komen er gesprekken over de grootte, de duurtijd van de leningen, de toewijzing. Maar de ambities zullen niet teruggedraaid worden, de grote pijlers van dit voorstel veranderen niet.”

Hoe wil de EU het geld verdelen? De plannen over de verdeling lekten al uit. Die zien er als volgt uit (dit is enkel wat in het ‘reddingspakket’ van 750 miljard zit, niet in de EU-begroting zelf):

• Italië: 172,7 miljard euro (81,8 miljard subsidies)
• Spanje: 140,5 miljard euro (77,3 miljard subsidies)
• Polen: 63,8 miljard euro (37,7 miljard subsidies)
• Frankrijk: 38,8 miljard euro (alles subsidies)
• Griekenland: 32 miljard euro (22,6 miljard subsidies)
• Roemenië: 31,2 miljard euro (19,6 miljard subsidies)
• Duitsland: 28,8 miljard euro (alles subsidies)
• Portugal: 26,4 miljard euro (15,5 miljard subsidies)
• Tsjechië: 19,2 miljard euro (8,6 miljard subsidies)
• Hongarije: 15,1 miljard euro (8,1 miljard subsidies)
• Slovakije: 12,8 miljard euro (7,9 miljard subsidies)
• Bulgarije: 12,4 miljard euro (9,2 miljard subsidies)
• Kroatië: 10 miljard euro (7,4 miljard subsidies)
• Nederland: 6,8 miljard euro (alles subsidies)
• Litouwen: 6,3 miljard euro (3,9 miljard subsidies)
• België: 5,5 miljard euro (alles subsidies)
• Slovenië: 5,1 miljard euro (2,6 miljard subsidies)
• Zweden: 4,7 miljard euro (alles subsidies)
• Letland: 4,5 miljard euro (2,9 miljard subsidies)
• Oostenrijk: 4 miljard euro (alles subsidies)
• Finland: 3,5 miljard euro (alles subsidies)
• Estland: 3,3 miljard euro (1,9 miljard subsidies)
• Cyprus: 2,5 miljard euro (1,4 miljard subsidies)
• Denemarken: 2,2 miljard euro (alles subsidies)
• Ierland: 1,9 miljard euro (alles subsidies)
• Malta: 1 miljard euro (0,4 miljard subsidies)
• Luxemburg: 0,2 miljard euro (alles subsidies)

Interessant om volgen: De Belgische positie in deze dans der miljarden.

• België was een warme voorstander van het hele plan. Zowel minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld) als minister van Europese Zaken Koen Geens (CD&V) spraken van een “historische stap”. “Dit is de juiste balans tussen solidariteit en verantwoordelijkheid. Europa zal enkel op deze manier sterker uit de crisis komen”, liet De Croo vorige week noteren.
• Maar de 5,5 miljard voor België, daar had hij wel moeite mee. “Prematuur en fout”, noemde De Croo toen dat bedrag. Hij drukte erop dat de verdeelsleutels nog niet vastlagen: in regeringskringen is te horen dat mogelijk nog met oversterfte rekening kan gehouden worden. België scoort daarin hoog: er zijn dus gemiddeld hier wel degelijk veel meer mensen gestorven dan normaal, tijdens de coronacrisis.
• Plus, er zijn nog andere potjes in heel de dans der euro’s: de EU keurt ook haar meerjarenbegroting goed, en er zijn nog de ‘Strategische investeringsfondsen van de EU’. Maar in de verdeling van het ‘Herstelfonds’ lijkt België dus wel wat uit de boot te vallen: landen als Slovakije, waar nauwelijks slachtoffers zijn, gaan naar huis met 12,8 miljard.
• Vanuit de Vlaamse regering is er wel degelijk druk. De N-VA is veel minder wild enthousiast over het plan. “Ons land is al een nettobetaler aan de EU, dat betekent dat wij elk jaar meer bijdragen aan het EU-budget dan dat we terugkrijgen”, zo onderstreepte Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) nog vorige week.
• Een bedrag van 5,5 miljard aan subsidies, dat bovendien nog dreigt toegewezen te worden op basis van economische parameters, waarbij Wallonië veel slechter scoort, dreigt voor Vlaanderen een pijnlijke zaak te worden. Het is dus wel evident dat daar een serieuze politieke strijd zal geleverd worden.
• Anderzijds: de Vlaamse economie is zo afhankelijk van de rest van Europa, met haar exportgericht model, en doorvoerhavens in Antwerpen, Gent en Zeebrugge, dat een algemeen economisch herstel in de EU veel meer waard is dan een paar miljard subsidies in de regio.

De noodzaak van ingrijpen: Er komt bijzonder slecht nieuws aan: de eurozone schuift richting deflatie.

• Deflatie, de toestand waarbij prijzen dalen, lijkt misschien goed nieuws voor consumenten, maar is op iets langere termijn bijzonder schadelijk voor de economie: bedrijven raken in de knel met dalende inkomsten maar gelijklopende rente op leningen.
• Op dit moment is de inflatie in de eurozone gezakt tot welgeteld 0,1 procent, het laagste in vier jaar. In 12 van de 19 eurolanden is er op dit moment al deflatie. In Spanje is dat al 0,9 procent daling van de prijzen, in Italië 0,2 procent. Duitsland houdt in feite de boel recht, met 0,5 procent inflatie. Maar op termijn is heel de situatie wankel.
• Dat heeft de Europese Centrale Bank (ECB) helemaal klaargemaakt voor een nieuw pakket aan maatregelen, dat deze week vermoedelijk beslist wordt.

Een Belgisch herstelplan: In de superkern zaterdag liep het niet goed af.

• Wat in de sterren geschreven stond, gebeurde zaterdag toen de kern van de regering met de tien ‘steunende partijen’ virtueel samenkwam: een blokkering over het nieuwe pakket aan maatregelen dat de regering klaar had.
• Het lag een beetje aan de ploeg van premier Sophie Wilmès (MR): die had op donderdag en vrijdag al allerlei plannen aangekondigd voor wat zij “het derde grote pakket’ noemden aan herstelmaatregelen.
• Maar die communicatie zette kwaad bloed: de oppositiepartijen, die nochtans nodig zijn om de plannen goed te keuren, moesten ze via de media vernemen, terwijl ze in de voorbereidende werkgroepen nog niets te zien hadden gekregen.
• Erger nog: interne conflicten tussen een wel erg ‘linkse’ koers van CD&V in het kabinet van minister van Werk Nathalie Muylle (CD&V), die niet bepaald strookten met wat de liberalen wensten, kwamen open en bloot te liggen, voor de ogen van de oppositie.
• Bovendien had de PS, die al langer aandringt op een groot relanceplan, zelf ook in detail plannen klaar voor onder meer de horeca en de evenementensector. En ook de groenen hebben een horecaplan: het is dus niet zo dat bij een verdere relance het monopolie op ideeën bij de regering zit, integendeel. Maar zij zitten wel aan de knoppen natuurlijk.
• Op de superkern kwam het tot de onvermijdelijke clash. De premier kreeg daar het verwijt dat ze wel “voor samenwerking” en “een grote unie” pleit, maar dat haar eigen coalitie toch iets heel anders doet. “Dit is geen samenwerking, dit is te nemen of te nemen. Dit noemen ze in het Frans sens unique. Het is toch niet respectvol voor ons dat wij niets van info hebben”, zo stelde Conner Rousseau (sp.a).
• “Jammer dat er gisteren al werd gecommuniceerd terwijl er vandaag geen teksten van de voorstellen konden worden voorgelegd. Terwijl er toch enige urgentie achter zit, voor bijvoorbeeld de horeca”, zo verklaarde Meyrem Almaci (Groen) achteraf aan Belga.
• Dat het relanceplan als een “variapuntje” op de agenda stond, terwijl het toch veel meer is dan dat, maakte de zaak hoe dan ook onmogelijk om af te klokken voor de oppositie.
• Uiteindelijk suste de premier en kwam het toverwoord op tafel: “werkgroepen”. Een nieuwe batterij aan werkgroepen moet nu de regering en oppositie toelaten een deal te vinden. Dat is nodig, want de regering heeft geen meerderheid in het Parlement.
• Meteen zal het wel, in de komende week, om de meer praktische maatregelen gaan: de structurele ingrepen, die zijn toch hoe dan ook voor de regeringsonderhandeling, zo vinden onder meer de liberalen. De PS dringt al langer aan op een groot pakket, maar daarvoor is voorlopig echt geen politiek draagvlak.
• De bedoeling is dan volgend weekend in de superkern wél af te kloppen over een deal: het belooft dus nog een spannende week te worden. “Ik ga ervan uit dat de tijdelijke verlaging van de btw voor de horeca, maar ook het uitstel van betaling van belastingen voor heel veel bedrijven, dat we die in de komen dagen gaan kunnen beslissen”, zo stelde vicepremier De Croo (Open Vld) alvast op VTM Nieuws.
• CD&V-voorzitter Joachim Coens drukte er dan weer op dat er toch een beetje budgettaire verantwoordelijkheid moet zijn, en een duidelijk beeld over de consequenties van maatregelen. Plus: er moet goed overlegd worden met de deelstaten.
• De Vlaamse regering kondigt vandaag alvast haar eigen pakket voorstellen aan. Dus ook daar komen nog een pak extra stimuli uit. Zo blijft het een beetje een opbod aan premies, een wildgroei die niet meer te stuiten lijkt.

Interessant om te noteren: Wie gaat dat betalen?

• De Nationale Bank gooide de steen in de kikkerpoel: een coronabelasting om de crisismaatregelen en het steunpakket te betalen, stelden ze voor.
• De socialisten herhalen te pas en te onpas, onder impuls ook van de PVDA/PTB, dat er een ‘rijkenbelasting’ moet komen, en dat de grote vermogens mee de crisis moeten betalen.
• Op VTM Nieuws lichtte De Croo namens Open Vld toch een tipje van de sluier. Een pure coronataks, neen, dat is niet bespreekbaar: “We zijn opnieuw op dat punt gekomen in ons land waar men denkt dat een belasting de oplossing is voor alles. Wat we nu moeten doen, is mensen uit de crisis helpen raken. Het zou onzinnig zijn een hele reeks faillissementen te hebben waarbij mensen hun job verliezen. In de jaren 90 kwamen er ook een hele reeks zogezegd tijdelijke crisisbelastingen bij de middenklasse terecht, die zijn er vandaag nu nog.”
• Maar wat wel kan aan nieuwe fiscaliteit voor de Vlaamse liberalen en voor De Croo, is misschien interessanter:
  • “Grote internetbedrijven die hun deel moeten betalen.”
  • Of “grote bedrijven die de dans ontspringen“.
  • “De grote kapitalen, de mensen die veel verdienen, de zeer grote inkomens, die een grotere bijdrage moeten doen.” “Niemand kan daar tegen zijn.”
• Met andere woorden: de deur is niet helemaal dicht, om over bepaalde taksen te gaan spreken, voor De Croo.

Iedereen weer eens goed verrast: De Belgische regering, en meer bepaald ministers van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) en Buitenlandse Zaken Philippe Goffin (MR) openen de grenzen.

• Europese Unie, waar gaat het heen? Zo plots als buurlanden de grenzen afsloten, Schengen of geen Schengen, zo plots gaan ze blijkbaar weer open. Het was voor de Nederlanders en Fransen wel stevig verschieten, toen plots afgelopen vrijdag de minister van Binnenlandse Zaken besliste de grenzen weer open te gooien, zonder dat ze op de hoogte waren in Den Haag of Parijs.
• In Zeeland werd dat niet enthousiast onthaald. Daar zette men meteen extra politie in om een mogelijke overrompeling tegen te gaan. De terrassen zijn open in Nederland. “Schandalig van de Belgische bestuurders“, zegt Jan Lonink van de Veiligheidsregio Zeeland aan RTL Nieuws. “We hadden ons graag willen voorbereiden op de opening. Dat de Belgen dit nu opeens dit pinksterweekend doen, is heel onhandig gekozen”, vindt Lonink, die ook burgemeester van Terneuzen is. “We waren ook helemaal niet op de hoogte van dit besluit.”

• Eenzelfde verhaal in Frankrijk. Niemand was op de hoogte, en bovendien, niet-essentiële verplaatsingen zijn nog altijd niet toegestaan. De grens bleef overal gewoon dicht: de gendarmerie dreigde met boetes en zelfs arrestaties voor recidivisten.
• Er zat voor Buitenlandse Zaken niets anders op dan te ‘verduidelijken’ dat de nieuwe versoepeling niet geldt voor Frankrijk. Ondertussen circuleerden in Frankrijk spotprenten van Goffin en De Crem.