Het zijn cruciale dagen voor Bart De Wever zijn poging om een centrumrechts kabinet op de been te brengen. Maar dat gebeurt in een klimaat van shakespeareaans wantrouwen: de MR ondernam volgens verschillende bronnen nog een ultieme verzoeningspoging met de PS, achter de rug van het cdH en De Wever. Maar daar vingen ze bot. Het verklaart meteen de huidige open oorlog tussen de MR en de PS, die bloednerveus loopt en plots met een mediaoffensief komt.

Wantrouwen, verraad, gekonkel, dolkstoten onder de waterlijn, forse taal boven de waterlijn. Het lijkt verdacht veel op een van de betere politieke toneelstukken van William Shakespeare. Maar het was de afgelopen jaren ook soms de sfeer tussen de Vlaamse partijen, die bij (communautaire) federale onderhandelingen telkens op één Franstalig blok stootten.

Deze keer is het beeld helemaal omgedraaid. Het gaat niet over een communautair programma federaal, geen staatshervorming. Neen, het sociaal-economische ligt deze keer op de federale onderhandelingstafel. En aan Vlaamse kant staat een behoorlijk hechte tandem van N-VA en CD&V. Jarenlang kartelpartners geweest, en ondanks een bitse verkiezingsstrijd ideologisch helemaal niet zo ver van elkaar. Centrumrechts, de Vlaamse sociaal-economische grondstroom, verenigd in een duidelijk blok dat samen vastzit in de Vlaamse regering, en federaal samen ook onderhandelt. Precies zoals De Wever dat voor de verkiezingen gedroomd had.

Franstaligen compleet uiteen gespeeld

Daar tegenover staat aan Franstalige kant een bijzonder diffuus beeld: de PS die langs links afgestraft is, en na het premierschap opnieuw een meer compromisloze koers naar links wilt. Maar tegelijk een PS die zo verknocht is aan de macht dat ze opnieuw wil meeregeren, en regionaal de vlucht vooruit koos door snel coalities te maken in Wallonië en Brussel met het cdH. 

De MR, die eigenlijk sociaal-economisch dezelfde koers wil als de Vlaamse tegenhangers, en die vooral komaf wilt maken met meer dan 20 jaar onafgebroken PS beleid. Maar nog meer een MR die doodsbenauwd is om overal in oppositie te belanden en die eigenlijk doodgraag in Brussel en Wallonië had willen mee regeren, desnoods met de PS. Als ze maar regeringsposten krijgen.

En dan het cdH, de centrumpartij die al tien jaar steevast haar lot verbindt aan de PS, met wie ze nu ook weer in zee gegaan is regionaal. Maar ook de partij die best wel mee wilt regeren in een federale centrumregering, en meteen zo kan bewijzen dat ze niet getrouwd is met de PS.

MR zocht opnieuw toenadering tot de PS

Het wantrouwen tussen die partijen lijkt nauwelijks te peilen. Want verschillende bronnen in de Wetstraat wijzen erop dat de MR, die federaal samen met het cdH aan het praten is met informateur Bart De Wever, ook opnieuw naar de PS liep. Het voorstel was simpel: loos het cdH, breng ons erin, en federaal is alles weer mogelijk. De PS wilde er niet van weten.

In hoeverre het allemaal gegrond en serieus was, die gesprekken, valt bijzonder moeilijk uit te maken. Want wie bij MR heeft nu precies de leiding: de clan-Michel, of de clan-Reynders? En die twee lijken nog al eens verschillende signalen uit te sturen. 

Wat er ook van zij: de démarche kwam wel Benoît Lutgen van het cdH ter ore. Het bevordert de sfeer tussen MR en cdH allerminst, het wantrouwen was al groot en wordt alleen groter. Maak daar maar eens een coalitie mee, moet Bart De Wever deze dagen zuchtend zeggen. Feit dat de MR blijft dreigen om alleen met de Vlamingen in zee te gaan, zonder het cdH, is duidelijk opnieuw een teken dat er van enige alliantie tussen de Franstaligen in centrumrechts geen sprake is. 

Bloednerveuze toestanden bij de PS

En toch. Het moet zijn dat ze bij de PS de kans reëel achten dat De Wever verder kan gaan dan “een toerke” lopen. Hoe anders valt hun bloednerveuze houding te verklaren? Als je wilt zien hoe een mediaoffensief er in de politiek precies uitziet, volstaat het om dit weekend even de kranten erop na te slaan. Allemaal hebben ze interviews met Elio Di Rupo en Paul Magnette, de twee kopmannen van de PS. 

Daarin een aantal heel duidelijke boodschappen. Ten eerste: De Wever gaat zijn boekje te buiten. In plaats van informateur te spelen, een “toerke” te doen, is die veel verder opgeschoten dan ze bij de PS ooit hadden gedacht. De Wever is meteen serieus beginnen praten en heeft wel degelijk al een pak obstakels tussen hem en de Franstaligen weggewerkt. “Eigenlijk is hij nu al formateur, zonder de titel te dragen”, zegt Magnette in de Tijd. En daarin heeft de PS natuurlijk gelijk; iedereen die het een beetje volgt, zegt en schrijft dat al dagen. Alleen, het is net wat het cdH wilt: meer dan enkel show, maar meteen praten over teksten.

Ten tweede: de PS is woest dat De Wever met hen niet praat, dat hij openlijk centrumrechts verkiest. De laatste keer dat de informateur de PS-top ontving, was één dag voor de die plots met de oekaze kwam van regionale coalities met het cdH in Wallonië en Brussel. Een uitnodiging die de PS-top overigens zelf geforceerd hadden, want ze wilden absoluut langs komen bij De Wever. Om vervolgens niets te zeggen tegen de informateur dat enige waarde had. Maar ondertussen wel de pers te tippen dat ze waren langs geweest.

De Wever voelde zich achteraf gebruikt in een perceptiespel. Hij heeft geen enkele intentie om met de PS wat dan ook te gaan doen op federaal niveau en zelfs nog maar te doen alsof dat wel zo is.

PS heeft Vlaams nauwelijks partners voor een federaal project

Ten derde: de PS en bij uitbreiding heel de vorige federale regering hebben de verkiezingen gewonnen, zeggen Di Rupo en Magnette. Meer nog, in elk ander normaal land waar de regering wint, doet die dan doodgewoon verder, is de PS-redenering. Want, de tripartite van socialisten, liberalen, en christendemocraten is erop vooruit gegaan in zetels in de Kamer, zegt de PS. “En wij zijn nog altijd de grootste partij in Wallonië en Brussel, én federaal de grootste politieke familie”.

Daarmee interpreteert de PS de verkiezingsuitslag totaal anders dan de Vlaamse partijen. Die denken er, elk om andere reden, geen seconde aan om opnieuw federaal voor een klassieke tripartiete te gaan. CD&V heeft haar lot aan N-VA en het premierschap verbonden. Open Vld gruwt alleen al van de gedachte om opnieuw met de PS te gaan en de sp.a wil liefst gewoon in oppositie. En al wie 5 procent achteruit gaat federaal en bijna 2 procent in het Waals parlement, zoals de PS, kan moeilijk claimen “een winnaar” te zijn.

Hoe dan ook, de PS staat klaar, zoveel is duidelijk. Alleen, zelfs als De Wever nu mislukt is het totaal niet duidelijk wat de Franstalige socialisten dan wel zouden willen: ze hebben niet veel potentiële partners. Behalve dan misschien… het cdH van Benoît Lutgen. Die zal hoe dan ook kleur moeten bekennen, maar zover is iedereen ondertussen al langer.