Het aantal daklozen in Finland blijft ongezien dalen. Eind jaren 1980 was een half procent van de Finse bevolking, zo’n 16.000 mensen, dakloos. Dat percentage is intussen gezakt tot 0,08. Finland telt nu slechts 4000 daklozen. Over vijf jaar moet dat cijfer naar nul gaan.

Het succes van Finlands daklozenbestrijding is volgens de OECD (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) het gevolg van een duurzame, goed gefinancierde nationale strategie, gedreven door een ‘Housing First’-aanpak.

Mensen die dakloos zijn, krijgen via het Housing First-programma onmiddellijke, onafhankelijke, permanente huisvesting aangeboden. “Een belangrijke pijler van deze inspanning is het combineren van noodhulp met het aanbieden van huurwoningen om voorheen dakloze mensen te huisvesten”, aldus de OECD. Dat gebeurt ofwel door sommige bestaande opvangtehuizen om te bouwen tot woongebouwen met zelfstandige appartementen of door het bouwen van nieuwe flats door een overheidsagentschap.

“Een dakloze minder, bespaart de samenleving 15.000 euro per jaar”

Tussen 2010 en 2018 zakte het aandeel daklozen in Finland met 39 procent, zo blijkt uit cijfers van Finse Centrum voor Woningfinanciering en -ontwikkeling (ARA) dat onder toezicht van het ministerie van Omgeving staat. De meest spectaculaire daling in het aantal daklozen in Finland vond plaats in de jaren na 1989, toen daalde het aantal daklozen er van zo’n 17.000 naar 11.000 in slechts 5 jaar tijd. In 2020 waren er volgens het ARA nog 4.341 daklozen.

“Misschien wel de belangrijkste structurele verandering in Finland is dat wij onze tijdelijke onderkomens in opvangtehuizen en jeugdherbergen hebben gerenoveerd tot ondersteunde huisvesting”, zei Juha Kaakinen, een van de architecten van Finlands nationale Housing First-programma, in 2020 aan CBC Radio.

“Het laatste grote opvangtehuis in Helsinki, dat werd gerund door het Leger des Heils, had bijvoorbeeld 250 bedden. Het werd volledig gerenoveerd in 2012. Nu hebben ze 81 zelfstandige, moderne appartementen in datzelfde gebouw. Ze hebben ook personeel ter plaatse voor ondersteuning. Deze structurele verandering is dus waarschijnlijk het cruciale element geweest dat heeft geleid tot deze trend van afnemende dakloosheid.”

De Housing First-aanpak zou als maatregel tegen dakloosheid volgens de Finnen geld besparen, hoewel de kosten-batenanalyse moeilijk te berekenen is, schijft het Nederlandse Financieel Dagblad (FD). Een dakloze minder zou volgens Kaakinen wel betekenen dat de samenleving 15.000 euro per jaar uitspaart.

“Onze inschatting is dat 80 procent van de voordelen indirect is”, zegt Kaakinen in een interview aan FD. “Minder druk op de hulpdiensten, minder overlast voor omwonenden. En niet te vergeten: de kans dat iemand uiteindelijk een baan vindt en belasting gaat betalen.”

Toename in België

Finland doet het met zijn laag dakloosheidscijfer vaal beter dan bijvoorbeeld buurland Zweden (0,33 procent) of Nederland (0,23 procent). Voor België bestaan er geen officiële dakloosheidscijfers. Maar volgens tellingen zou het aantal daklozen in ons land wel gestaag toenemen.

De organisatie Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting telde in 2018 759 daklozen in de openbare ruimte in het Brussels Gewest, dat is een toename van 182 procent ten opzichte van 2008. Het aantal kraakpanden steeg volgens de organisatie in dezelfde periode ook spectaculair, van 60 naar 236, een toename van 293 procent.

(lb)