Het akkoord van vrijdag over energie zindert na in de Wetstraat. “Een ontzettend zware nederlaag voor Groen en Ecolo”, zo klinkt het binnen Vivaldi onderkoeld, nu die twee partijen hebben geslikt om twee kerncentrales open te houden. De relaties tussen de groenen en premier Alexander De Croo (Open Vld) lijken daarbij gaaf gehouden: de ‘rode lijnen’ die de groenen vooraf uittekenden (enkel twee centrales, slechts tien jaar verlengen, de wet dus ook niet schrappen maar ‘uitstellen’, en het afval en de afbraak bij Engie houden) werden door de eerste minister netjes gerespecteerd. Het is vooral de MR, waarvan het gedrag tot irritatie leidde: de Franstalige liberalen legden het openhouden van vijf centrales op tafel. De rol van Georges-Louis Bouchez was voor zijn coalitiepartners eens te meer bedenkelijk: “Niemand wil met zo’n amateur nog te maken hebben.

In het nieuws: “Ons doel was nooit het nucleaire park helemaal te sluiten”, beweert Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet deze ochtend in La Libre.

De details: “L’humour, encore l’humour, toujours l’humour“, zo reageert Bouchez heel cynisch op die uitspraak, vanmorgen op Twitter. Veelzeggend.

• Vivaldi slaagt er maar niet in om een groot politiek akkoord te sluiten en dat daarna op een serene manier ook uit te dragen, en als ploeg, als geheel naar buiten te komen. Dat was zo na de begrotingsonderhandelingen in oktober, bij het eerste energieakkoord in december, het tweede energieakkoord begin maart, en nu weer, nadat de regering beslist heeft om twee kerncentrales 10 jaar langer open te houden.
• De openlijke schermutseling van deze morgen tussen de Ecolo-vicepremier en de MR-voorzitter, is een zoveelste blessure in een worstelmatch die ontaarde tot een openlijke vijandschap en brutale afkeer: Bouchez kan voor een groot deel van de groene top nooit meer iets goed doen.
• Bouchez bleef na het sluiten van het akkoord vrijdag hameren op het feit dat hij eigenlijk nog altijd meer dan twee kerncentrales wil openhouden.
  • In de Zevende Dag verklaarde hij ook triomfantelijk “dat het verstand het gewonnen had van de dogma’s“.
  • “Zeggen dat we vandaag enkel twee reactoren openhouden, zou niet verstandig zijn. We moeten een open geest houden en serieus blijven in onze aanpak.”
  • “Ik betreur dat Tinne Van der Straeten (Groen) nooit heeft gewerkt aan plan B, maar ik ben blij dat ze vandaag de rede heeft hervonden en nu eindelijk voor plan B, dat de groenen het plan Bouchez noemen, heeft gekozen.”

• Zo draaide Bouchez het mes in de groene wonde, want ook andere partijvoorzitters van Vivaldi geven achter de schermen wel toe dat dit “een heel zware nederlaag” is voor Groen. “Dat ontkennen, zou het zonlicht ontkennen zijn”.
• Tegelijk wil niemand, ook bij Open Vld niet, de groenen onnodig en openlijk pijn doen: “Kijk, dat was een lastige discussie, maar het zijn de veranderde omstandigheden die de doorslag gaven. Ideologisch blijven ze bij Groen hetzelfde hé”, zo stelt een kopstuk van Open Vld sussend. “Het gaat om betaalbaarheid en bevoorradingszekerheid. Alleen hebben ze hun tijd wel nodig gehad om dat in te zien. Die afhankelijkheid van andere bronnen, dat viel niet anders op te lossen.”

De essentie: Groen en Ecolo probeerden de meubelen zoveel mogelijk te redden.

• Wat zowat iedereen binnen Vivaldi onderstreept: Ecolo en Groen stonden niet helemaal hetzelfde in de discussie: “Die hebben wel één Kamerfractie maar dat is toch niet altijd dezelfde lijn”. “Bij Ecolo zit toch nog meer een echt harde kern“, zo klinkt het.
• Maar aan de top bij Groen onderstreept men dat zich in de laatste weken een duidelijk eisenpakket kristalliseerde. Daarover willen zowel Groen als Ecolo geen toegevingen meer doen als de kerncentrales dan toch open moesten blijven. “Onze rode lijnen waren duidelijk”, zo klinkt in de entourage van Petra De Sutter, de groene vicepremier. Wat waren die?
  • Slechts twee kerncentrales open houden.
  • Deze maximum voor tien jaar verlengen.
  • Geen kosten van afvalberging of ontmanteling overnemen van Engie.
  • Niet in de exploitatie tussenkomen.

• Die ‘rode lijnen’ waren voor vrijdag ook duidelijk voor de regeringspartners. “Eigenlijk heeft iedereen zich daaraan gehouden, niemand contesteerde dat”, zo is bij Groen te horen. “Behalve dus de MR.”
• Voor de Franstalige liberalen zat David Clarinval (MR) aan tafel, omdat vicepremier Sophie Wilmès (MR) zich ziek had gemeld. Clarinval heeft nu eenmaal een bottere stijl: hij legde meteen het openhouden van vijf centrales op tafel, voor twintig jaar. Ook wilde hij de wet op de kernuitstap volledig schrappen. Technisch onderbouwde argumenten daarvoor waren er volgens de tafelgenoten niet echt. Het was vrij snel duidelijk dat Clarinval alleen stond, en geen schijn van kans maakte.
• De echte discussie ging dus over de centen voor ‘groene transitie’, een compensatie die de groenen eisten. Daar hadden ze op voorhand een cijfer van 8 miljard op tafel gelegd. “Een methode om te onderhandelen, die als nadeel heeft dat je dan met weinig lijkt te eindigen, omdat je extreem hoog inzet. Maar de realiteit is dat we nog nooit zoveel geld hebben binnengehaald voor groene stroom”, zo stelt men bij De Sutter. Die haalde uiteindelijk 1,2 miljard aan extra investeringen binnen.
• Het verschil in communicatie tussen Groen en Ecolo is wel opvallend.
  • Bij De Sutter veel realisme, zij toont zich “over de investeringen heel tevreden”. “Het is goed dat dit geen gevecht was van groenen tegen alle anderen. De MR stond alleen: “Ik stel vast dat alles wat we op tafel legden, ook bijvoorbeeld de zogenaamde ‘green bonds’, de groene obligaties, positief onthaald is”.
  • Bij Gilkinet, die aan tafel in de kern ook niet zo zwaar weegt, klinkt in La Libre veel meer triomfalisme. “Het gaat uiteindelijk enkel over het uitstellen van de sluiting van twee centrales, voor tien jaar. Ons doel was nooit om heel dat nucleaire park te sluiten“, zo stelt hij doodleuk. Dat is behoorlijk verschillend van alles wat Ecolo bepleitte in 2020, toen het als strikte voorwaarde stelde om de kerncentrales te sluiten, alvorens in Vivaldi te stappen.

Wat dit nu betekent voor de federale coalitie: Geen man overboord tussen Groen en Open Vld. De boeman is en blijft Bouchez.

• Voor de MR blijft het extra zoet smaken dat de kerncentrales open blijven. Dat die beslissing meer te maken heeft met de crisis in Oekraïne, dan het gebeuk van de MR-voorzitter op de coalitie, zal die laatste een worst wezen. Maar zijn houding wekt systematisch wrevel op: “Bouchez is en blijft de stoorzender in deze coalitie. Dat beseft iedereen aan tafel”, zo is bij een vicepremier te horen.
• Dat de MR en N-VA in het dossier zo systematisch een tandem vormen, is ondertussen bijna gênant geworden voor de Vlaams-nationalisten. Daar beukte ook Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) dit weekend nog in op het akkoord: “: Ik begrijp niet goed waarom het maar twee centrales moeten zijn, en ik begrijp ook niet goed waarom het maar tien jaar is, als we toch al die investeringen doen. Een beter akkoord was mogelijk.”
• Tegelijk is er dus de MR, die met Clarinval op de kern de vijf centrales eiste. Dat herhaalde Bouchez nog eens in de Zevende Dag. Om het helemaal af te maken: Marie-Christine Marghem (MR), de voormalige energieminister, gaat maandag in de Kamer een wetsvoorstel indienen om minstens vier reactoren open te houden, zo liet ze zelf weten aan La Libre.
• “De MR doet zichzelf verliezen met zo’n gedrag. Er is toch niemand die met zo een amateurs nog te maken wil hebben?”, zo klinkt het ondertussen keihard binnen de top van Vivaldi. “Totaal deloyaal gedrag”, zo stelt een andere bron. Beiden zijn geen groenen, wat erop wijst dat de irritatie veel breder zit.
• Ook opvallend: sussende taal tussen de Vlaamse liberalen en de groenen vanmorgen. Dat De Croo niet meeging in een pad richting 8 miljard, verbaasde de groenen niet. “De premier heeft zijn job gedaan. Alexander moest zijn portefeuille wel dicht houden, dat is zijn job als premier. Maar tegelijk gaat hij samen met Tinne de onderhandelingen met Engie voeren. Zodat niemand ons van sabotage kan beschuldigen als dat stroef verloopt.”
• In Engie hebben Groen en Open Vld blijkbaar de gemeenschappelijke vijand gevonden. De arm van de Fransen zal moeten omgewrongen worden om straks de centrales open te houden: Engie herhaalde in december nog dat ook Doel 4 en Tihange 3 definitief dicht zouden gaan.
• Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert – die eerst voor het openhouden was, dan voor het sluiten en nu terug voor het openhouden – sprak plots dreigende taal aan het adres van Engie: “We gaan de wet op onze energiemarkt niet laten dicteren door een multinational“, zo stelde de liberale voorman. “’We beschikken over een aantal wettelijke middelen rond de nationale veiligheid en de openbare orde om een exploitant tot bepaalde zaken te dwingen. Engie zal zichzelf moeten overstijgen of we gaan ook onvriendelijke maatregelen moeten nemen.” Een opvallende frontvorming dus, met de groenen.
• Ook Joachim Coens (CD&V) sloot zich daarbij aan, maandagochtend op Radio 1: “Engie zit in papieren die maakt dat ze echt wel vragende partij zijn. Er is een uitstap beslist, die geldt nog altijd. Maar ze beseffen dat de wereld veranderd is, ook met het stilleggen van hun Nord Stream 2-pijplijn“.
• Tegelijk genoteerd: Coens had het vanmorgen over “de bevoorradingszekerheid die is veilig gesteld, met een mix aan energie”. Maar vooral stelde hij: “Nu kunnen we naar andere vormen van de vierde generatie kerncentrales gaan.” Daarmee heeft CD&V, net als Open Vld, de hoop duidelijk niet opgegeven dat er straks opnieuw kernenergie komt.
• Zo blijft het debat borrelen. Want Groen en Ecolo vochten keihard om de wet op de kernuitstap niet te schrappen, maar de einddatum gewoon op te schuiven. In 2035 blijft het dus alsnog verboden om kerncentrales uit te baten in dit land, tenzij er een meerderheid gevonden wordt om dat terug te draaien, zonder groenen dan.

Lastig: De Duitse groenen vallen Vivaldi aan.

• De Duitse minister van Energie, Steffi Lemke, reageert giftig op de Belgische beslissing om de kerncentrales langer open te houden. De Duitse groenen leken de afgelopen dagen de deur voor zo’n verlenging ook bij hen open te zetten. Maar Lemke doet die dicht: “Een kleine bijdrage aan de energievoorziening zou grote economische, juridische en veiligheidsrisico’s met zich meebrengen. Dat zou niet verstandig en niet te rechtvaardigen zijn“, zo stelde ze in de Duitse media.
• Meteen roepen de Duitsers ook hun juridische middelen in: ze eisen dat er een grensoverschrijdend milieueffectenrapport komt. Dat is wettelijk verplicht, en omdat Duitsland relatief dicht tegen Doel en Tihange ligt, moet ook daar de bevolking bevraagd worden.
• “Zeker in crisistijden als deze vind ik een levensduurverlenging op gronden van bevoorradingszekerheid niet verdedigbaar. Dat kan ons zelfs nog kwetsbaarder maken”, zo beukte Lemke nog verder in op de Belgische beslissing, terwijl de groene zusterpartijen wel in Vivaldi mee beslisten.
• Bij Groen sussen ze de irritatie weg: “Ja, dat dossier leeft inderdaad in de streek van Aken, aan de grens”. En ook: “De Duitse beslissing om niet te verlengen heeft meer te maken met technische details. Al hun centrales zijn van de oudste generatie. Dat was gewoon niet meer mogelijk om die te verlengen. Dan is de discussie uiteraard veel makkelijker.”

Om te volgen: Hoe zit het nu met de OCMW-steun voor de Oekraïners?

• Wie dacht dat de storm tussen Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) en Sammy Mahdi (CD&V) nu was gaan liggen, is eraan voor de moeite. De N-VA-voorzitter haalde nog eens de sloophamer boven, zondag op VTM-nieuws“
  • Slechter kan je het niet doen”, zo stelde De Wever over de aanpak van Mahdi.
  • “Het was een foute beslissing om de oorlogsvluchtelingen automatisch een beschermd statuut te geven.”
  • “Zelfs de registratie krijgt hij niet geregeld. Staatssecretaris Mahdi probeert de verantwoordelijkheid van zich af te wassen.”

• Mahdi schoot vanmorgen alweer terug. Hij greep een interview met de Antwerpse gouverneur Cathy Berx (CD&V) aan, die stelt in De Standaard dat het gebakkelei over de Oekraïners “nergens voor nodig is”. “De realiteit is dat er achter de schermen met Vlaanderen intens samengewerkt wordt en er geen verdeeldheid is. Maar dat past blijkbaar niet in de electorale strategie. Meer Cathy Berx, minder Machiavelli in de politiek graag”, zo sneerde hij naar De Wever.
• “Klassiek, hij valt altijd de man aan. Maar dat zit al lang heel erg scheef tussen Mahdi en De Wever”, zo stelt een hoge Vivaldi-bron. Tegelijk signaleert men dat intern de zaak nog niet helemaal uitgeklaard is binnen de federale regering.
• Vrijdag op het kernkabinet van Vivaldi besliste men om alvast de toelage die de gemeenten krijgen voor Oekraïners op te trekken, en 35 procent extra te geven, om alle bijkomende kosten te dekken. Minister van Sociale Zaken Karine Lalieux (PS) had dit al aangekondigd.
• Volgens de liberalen blijft er toch een kader nodig voor de gemeenten, om richtlijnen te krijgen over wat ongeveer te tarieven zijn. “Er zit een gevaar in dat wij wel heel erg royaal gaan zijn bij sommige OCMW’s. Zeker ten opzichte van elders in Europa”, zo is binnen Open Vld te horen.
• “Er zal een FAQ komen, zo’n vragenlijst van de betrokken minister van Sociale Zaken Lalieux. Die is samen met de Vereniging Voor Steden en Gemeenten, de VVSG, in de maak. Om een duidelijk kader te bepalen, om een benchmark te krijgen ten opzichte van Duitsland en Nederland, wordt gekeken naar die andere landen”, zo stelt Maggie De Block (Open Vld) vanmorgen.
• Maar dat laatste wordt door Groen tegengesproken: “Dat is vrijdag toch niet zo op de kern beslist. Wel dat we moeten stroomlijnen, maar het is aan elk OCMW om een analyse te maken. En een vergelijking met andere landen gaan we niet doen: wij hebben onze eigen sociale rechten en die gelden voor iedereen.”

Ook genoteerd: Erg veel stof dat opwaait over Rousseau zijn zangprestaties.

• Conner Rousseau (Vooruit) beroert. Zijn optreden in The Masked Singer, waar hij dus wel degelijk een zingend konijn was, levert een karrenvracht aan artikelen, analyses en zelfs commentaarstukken op in de kranten maandag. De hoofdvogel wordt afgeschoten door Noël Slangen, ooit spindoctor en bijna minister van Media voor Open Vld, vandaag analist bij DPG, hetzelfde bedrijf dat ook de VTM-show maakt.
• “Politici in amusementsprogramma’s zijn nooit geruststellend, want het lijkt alsof ze zich dan totaal niet bewust zijn van de ontwrichtende tijd waarin we ons bevinden en dat men denkt dat kiezers zo dom zijn dat ze voor iemand zouden stemmen puur en alleen omdat die op het scherm komt”, schrijft Slangen in een commentaarstuk dat het optreden streng veroordeelt.
• Echt nieuw is het nochtans allemaal niet: een politieker die mee het BV-schap opneemt. Integendeel, het lijkt deel van de Vlaamse mediacultuur, die ook in de politieke verslaggeving compleet draait rond mensen. Nergens ter wereld wordt het format van het politieke interview, elk weekend, paginalang, zoveel gebruikt als in Vlaanderen. Erg arbeidsintensief is dat ook niet: het laten leeglopen van een politicus.
• Die systematiek is opvallend, net als de deelnames aan programma’s als De Slimste Mens: politici staan daarvoor in de rij, en hopen dat het hen – net als ooit ene Bart De Wever (N-VA) – naar ongekende hoogste in de peilingen zal voeren. Zowel Egbert Lachaert (Open Vld) als Joachim Coens (CD&V) slaagden daar vorig jaar niet in. Bovendien nam Bart Tommelein (Open Vld) vorig jaar ook deel aan The Masked Singer, om er al na één ronde uit te liggen. Geen haan die er toen naar kraaide.
• Anderzijds zette VRT-analist Ivan De Vadder vanmorgen wel de puntjes op de i: “Wij hadden graag de Vooruit-voorzitter gevraagd naar zijn standpunt over het energie-akkoord. Maar hij was contractueel verplicht vanmorgen om drie uur in de studio’s van DPG te zitten, om er ook te zingen, wegens zijn deelname aan dat programma”, zo liet hij de luisteraars van Radio 1 fijntjes weten.