Heel Brexit-referendum is één grote show: veel ’toegevingen’ krijgt Cameron niet

door Wouter Verschelden
gepubliceerd op woensdag 03 februari 2016 om 05:31 •
4 min lezen

Nog een paar weken en in Brussel is er de Brexit-top. Dan komen de EU-landen samen en beslissen ze welke toegevingen de UK en David Cameron krijgen. Vervolgens lanceert die in eigen land daarover een referendum. De hele operatie is één grote show: veel toegevingen krijgen de Britten niet, het maakt de EU alleen nog een beetje complexer. En dat referendum, dat heeft Cameron nog lang niet gewonnen…

David Cameron is een gokker. Een probleem met de separatistische Schotten? Wel, we trekken ze in een referendum, en je hoort er vervolgens een generatie lang niets meer van. Het werd razend spannend met dat Schots referendum, maar uiteindelijk haalde Cameron het wel nipt. Gegokt en gewonnen dus.

Met de Europese Unie wil Cameron die stunt herhalen: via een referendum gedurende een generatie het debat over de EU in de UK smoren. Want die EU verscheurt al jaren de Britse politiek én de eigen Conservatieve partij van Cameron. Een heel pak Britten, én het grootste deel van de pers zijn anti-EU en willen eigenlijk eruit. Ze zijn doodsbang hun ‘soevereiniteit’ te verliezen, hun eigen beslissingsrecht.

Cameron beloofde bij z’n herverkiezing vorig jaar “naar Brussel te trekken en te heronderhandelen met de EU”. Hij wil dat de EU toegevingen doet aan de UK, en vervolgens die toegevingen vertalen in een referendum over “in” or “out”. Europees president Donald Tusk werkte met Cameron nu een tekst uit, die als voorstel op tafel ligt. Genoeg voor een Cameron, die nu gespeeld enthousiast aankondigt dat hij z’n slag thuis heeft gehaald, en dat het referendum er komt. Waarschijnlijk in juni.

Grote vraag is of de Britten erin trappen. Want veel kleren heeft de keizer toch niet aan. Diplomaten hebben in opdracht van Tusk en Cameron een complexe juridische tekst van tientallen pagina’s klaar. Niet bepaald leesbare materie, de gemiddelde Britse kiezer gaat er geen jota van snappen. Maar misschien is dat net de bedoeling.

Welke toegevingen krijgen de Britten?

De belangrijkste symbolische trofee voor Cameron is de toezegging dat de UK haar sociale zekerheid mag ‘afschermen’ van andere EU-bewoners. De migratiestroom uit Oost-Europa, van Polen, Bulgaren en anderen richting West-Europa en vooral de UK, veroorzaakt grote druk op het systeem en de betaalbaarheid daar. Laaggeschoolde arbeiders uit EU-landen in Oost-Europa zijn onder het principe van ‘iedereen gelijk’ niet uit te sluiten uit dat systeem. Vrij verkeer van werknemers en het principe van niet-discriminatie zijn immers een essentieel element van de EU. Maar een regering kan in het voorstel van Tusk “aan de noodrem trekken”, als het nationale systeem overspoeld wordt. In essentie dus bedoeld om interne migratie binnen de EU af te schrikken, want dan krijgen Oost-Europese nieuwkomers geen steun meer.

Daarnaast vroegen de Britten de garantie dat ze nooit de euro zouden moeten aanvaarden. Maar tegelijk willen ze wel hun zegje over die munt hebben, want London is het grootste financiële centrum van de EU, heel veel transacties gebeuren er in de euro. Op termijn zou London dus veel business kunnen verliezen, maar Tusk garandeert nu dat “discriminatie tegen landen die de euro niet hebben” niet mag.

Verder zijn er de symbooldiscussies. Cameron eiste dat voor eens en altijd duidelijk zou worden dat de EU nooit zal leiden tot één politiek krachtige unie. In de beginteksten van de EU staat telkens de tekst een ‘almaar hechter verbond van Europese volkeren’. Maar wat betekent dat? Tusk maakt nu duidelijk dat het in feite niets betekent want “ze mag niet als argument gebruikt worden om EU-landen te dwingen meer Europa te aanvaarden”. Heel veel symboliek dus. Nationale parlementen krijgen een tikje meer macht mo Europese wetten tegen te houden.

Verder eiste Cameron administratieve vereenvoudiging, minder rompslomp voor bedrijven om zo de economie te laten groeien. Daar kan niemand tegen zijn, dat krijgt hij dus.

Volstaat het voor Cameron of niet?

Of al die ’toegevingen’ genoeg zullen zijn voor de Britten, valt te bezien. Cameron is een steengoede verkoper, z’n gespeeld enthousiasme is nu al een zet om straks de zaak verkocht te krijgen. Maar een aantal Britten is regelrecht anti-EU en zal keihard en passioneel campagne voeren tegen de EU. En Cameron kan nooit voluit zich smijten voor een ‘ja’, daarvoor is de EU een veel te vergiftigd onderwerp in de UK.

En de pers is een ander probleem. The Times sprak al van “bedrog”, The Independent had het over “een zware nederlaag voor Cameron”. Die staan dus niet meteen aan de kant van de Britse premier.

De enige redding kan voor Cameron komen van grote bedrijven en het geld van London City, het financiële hart. Zij hebben ontzettend veel te verliezen bij een Brexit, dus zij zullen er alles aan doen om de UK in de EU te houden.