Een extreemrechtse moslimhater heeft bij een raid op twee moskeeën in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch zeker 49 mensen doodgeschoten en tientallen anderen verwond. In ziekenhuizen in Christchurch worden momenteel nog veertig mensen met schotwonden behandeld.

De verantwoordelijkheid voor de daden lijkt te zijn opgeëist in een manifest dat even eerder op internet verscheen. In die 74 pagina’s tellende tekst zegt een man, naar eigen zeggen een 28-jarige Australische staatsburger, dat hij er anti-islamitische ideeën op nahoudt. Hij schrijft dat hij streeft naar een “blanke overheersing” en dat hij zelf een terroristische aanslag zal plegen.

De man laat ook weten dat hij speciaal naar Nieuw-Zeeland is gekomen om een aanslag te plannen, voor te bereiden en uit te voeren. Hij schrijft nationalistische groepen te steunen maar geen lid te zijn van een specifieke organisatie en ook niet namens een groepering te handelen.

Australië heeft inmiddels bevestigd dat een van de verdachten een Australiër is. De Australische premier Scott Morrison spreekt van een aanslag gepleegd door rechts-extremistische gewelddadige terroristen.

Live op Facebook

Inclusief de schutter zijn in totaal vier mensen gearresteerd, drie mannen en een vrouw. Geen van hen was eerder in beeld bij de politie. De Australiër verschijnt morgen voor de rechter. Aangezien hij de enige is die voor moord wordt vervolgd, lijkt dit degene te zijn die in beide moskeeën het vuur heeft geopend.

Dat zou de 28-jarige Australiër Brenton Tarrant zijn. Tarrant filmde de aanslag met een camera op zijn helm en zond deze 17 minuten lang live uit via internet. De politie doet er alles aan om die “weerzinwekkende” beelden zo snel mogelijk van internet verwijderd te krijgen. Socialemediabedrijven als Facebook en Twitter werken daaraan mee.

Op de niet geverifieerde beelden is onder meer te zien dat Tarrant in een moskee met een machinegeweer schiet op iedereen die hij in zijn vizier krijgt.

I condemn the violent, extremist, right-wing terrorist attack that has stolen the lives of so many innocent New Zealanders as they went about their peaceful practice of worship at their mosques in Christchurch today.

— Scott Morrison (@ScottMorrisonMP) 15 maart 2019

“I am the god of Hellfire, and I bring you fire.”

Na enkele minuten loopt hij al schietend naar zijn auto om een nieuw geweer te pakken. Daarna gaat hij terug naar binnen, waar in ieder geval twintig mensen op de grond liggen. Hij blijft schieten. Als hij weer naar buiten loopt, schiet hij nog een vrouw neer. Dan stapt hij in zijn auto. Daar speelt hij volgens persbureau AP muziek met de tekst: “I am the god of Hellfire, and I bring you fire.”

Dat komt uit een nummer van Arthur Brown (Fire) uit 1968. De song is veelvuldig gecoverd, en is wellicht het meest bekend van een sample in Fire van The Prodigy. Maar ook onder meer Ozzy Osbourne, Pete Townshend, Leningrad Cowboys en een pak doom en black metal-groepen hebben versies gemaakt.

Voor zijn daad heeft Tarrant een tientallen pagina’s tellend manifest online gepubliceerd waarin hij de aanslag aankondigt en zijn motieven uiteenzet. Het document begint met een quote uit een gedicht van Dylan Thomas: Do not go gentle into that good night.

Op internet circuleert een niet geverifieerde link naar dit manifest, maar die loopt dood.

Ook circuleren online afbeeldingen van het manifest, die op dit moment niet op echtheid te controleren zijn. Daarin noemt Tarrant zichzelf een “gewone witte man, die de toekomst van zijn mensen wil veiligstellen”. Hij wil “indringers laten zien dat zij nooit onze mensen zullen vervangen”. Hij hoopt naar eigen zeggen immigratie te beperken met behulp van “intimidatie en het fysiek verwijderen van indringers”. Hij erkent dat zijn aanslag in ieder geval ten dele raciaal gemotiveerd is. Tarrant is naar eigen zeggen niet verbonden aan een organisatie.

PewDiePie

De Zweedse vlogger PewDiePie vindt het “ziekmakend” dat Brenton Tarrant hem heeft genoemd terwijl hij zijn bloedbad live streamde. De vermoedelijke schutter roept mensen in zijn video van de aanslag op zich te abonneren op de bekende YouTuber (89 miljoen volgers).

“Mijn hart gaat uit naar de slachtoffers, familie en iedereen die geraakt is door deze tragedie”, zo schrijft PewDiePie op Twitter. PewDiePie is weleens in opspraak gekomen omdat hij het woord nigger had gebruikt in een van zijn video’s. Daarvoor heeft hij zijn excuses aangeboden.

Van een tweede arrestant is inmiddels gebleken dat hij waarschijnlijk niets met de aanslagen te maken heeft, van de twee andere aangehouden personen wordt de achtergrond nog onderzocht, zei hoofdcommissaris van politie Mike Bush op een persconferentie. Alle arrestanten waren gewapend. In navolging van premier Ardern eerder op de dag sprak Bush van terroristische aanslagen.

Bij de eerste aanslag, op de Al Noor-moskee, vielen verreweg de meeste doden. De andere mensen stierven bij een daaropvolgende aanslag op een moskee in de buitenwijk Linwood, en op weg daarnaartoe.

Vrijdaggebed en klimaatmars

De aanslagen waren aan het begin van de middag, toen zo’n 300 gelovigen in de Al Noor-moskee het vrijdaggebed bijwoonden. De politie heeft automatische wapens gevonden en ook auto’s met explosieven. In een park in de buurt van de moskee was er ook een grote klimaatmars van jongeren. De duizenden jongeren werden naar overheidsgebouwen gebracht om te schuilen.

De dader opende het vuur in de Masjid Al Noor-moskee. 41 aanwezigen overleefden het niet. Later werd er ook geschoten in een moskee in de buitenwijk Linwood. Daar waren ook honderden mensen aanwezig.

Een ooggetuige vertelt tegen lokale media dat de schutter via de hoofdingang van de Masjid Al Noor-moskee binnenkwam. “Iedereen rende naar de achterdeuren. Mensen schuilden onder auto’s en sprongen over het hek om te kunnen vluchten.” De ooggetuige verschuilde zich naast een huis. “Ik zag de schutter zijn geweer herladen en weer opnieuw schieten.”

Scholen hielden na de aanslagen urenlang hun deuren gesloten. Rond 18 uur lokale tijd mochten ouders hun kinderen van school ophalen. Mensen die al die tijd op hun werkplek moesten blijven, konden rond dat tijdstip weer naar huis. De politie vroeg moskeeën in het hele land om de rest van de dag dicht te blijven.

“Eén van de donkerste dagen van Nieuw-Zeeland”

Het Rode Kruis in Nieuw-Zeeland heeft op verzoek van de politie een website in het leven geroepen waarop mensen kunnen melden dat ze familieleden of bekenden missen na de aanslagen. Ook kunnen mensen erop aangeven dat ze ongedeerd zijn en waar ze zich nu bevinden.

De politie zegt dat er op dit moment geen aanwijzingen zijn voor nieuwe aanslagen. De luchthaven van Christchurch heeft zeventien regionale vluchten van Air New Zealand geannuleerd.

Onder meer het nationale cricketteam van Bangladesh, dat zaterdag een wedstrijd zou spelen in en tegen Nieuw-Zeeland, was vrijdag aanwezig in de moskee in Christchurch. Volgens een woordvoerder van het team zijn alle spelers ongedeerd en veilig. De wedstrijd is wel afgelast.