In Zweden is een opvallende samenwerking tot stand gekomen tussen een AI-start-up en een organisatie die de belangen van muzikanten verdedigt. De overeenkomst moet een antwoord bieden op de groeiende bezorgdheid over hoe AI de muziekindustrie verandert.

De Swedish Performing Rights Society (STIM), die de rechten van zo’n 100.000 muzikanten en componisten beheert, heeft een samenwerking aangekondigd met het AI-bedrijf Songfox. Deze start-up uit Stockholm laat gebruikers toe om muziek te genereren met behulp van artificiële intelligentie, op een manier die volledig legaal is.

De licentieovereenkomst moet ervoor zorgen dat muzikanten wiens werk als basis dient voor AI-composities daar ook correct voor vergoed worden. Volgens STIM is dit een belangrijke stap om controle en transparantie te brengen in een sector die steeds sneller evolueert door de opkomst van AI-technologie.

AI met credits voor originele artiesten

Centraal in de overeenkomst staat het gebruik van Sureel, een technologie die AI-creaties kan terugleiden naar de originele menselijke bronnen waarop ze gebaseerd zijn. Zo wordt duidelijk welke bestaande werken als input dienden, en kunnen artiesten daarvoor een eerlijke vergoeding krijgen.

Voor STIM is deze samenwerking een soort stresstest voor hoe de markt in de toekomst kan omgaan met AI-muziek. Het doel is een model te ontwikkelen waarbij rechtenhouders beschermd blijven, ook wanneer hun werk op indirecte wijze wordt gebruikt door algoritmes.

AI dreigt inkomsten van artiesten te ondermijnen

Er heerst al enige tijd bezorgdheid over de mogelijke impact van AI op het inkomen van muzikanten. Studies tonen aan dat AI in staat is om op grote schaal muziek te genereren, wat volgens sommige voorspellingen zou kunnen leiden tot een aanzienlijke inkomstendaling voor artiesten in de komende jaren.

Door proactief in te zetten op licentiemodellen en transparantie wil STIM vermijden dat muzikanten achteraf moeten vechten voor compensatie of erkenning. Volgens de organisatie is het essentieel dat AI-gebruikers niet zomaar gratis kunnen profiteren van het creatieve werk van anderen.

Europese wetgeving nog niet sluitend

De timing van de deal is opvallend, want ook op Europees niveau wordt volop gedebatteerd over de regulering van AI. De Europese AI Act bevat bepalingen die artiesten het recht geven om het gebruik van hun werk in AI-training te weigeren. In de praktijk blijkt die bescherming echter moeilijk afdwingbaar.

Muziekorganisaties klagen dat er nog steeds geen duidelijke mechanismen zijn om artiesten te vergoeden voor werk dat al is gebruikt in datasets van AI-systemen. De samenwerking tussen STIM en Songfox zou daarin een voorloper kunnen zijn, en mogelijk als model dienen voor andere landen of sectoren.