De twee informateurs Georges-Louis Bouchez (MR) en Joachim Coens (CD&V) zitten op een roetsjbaan: kunnen ze op 48 uur nog iets forceren?

Wat gebeurt er precies? Maandag moeten de twee informateurs naar de koning. Opvallend is daarbij dat zowel CD&V als MR de druk opvoeren, via de media. En ze zetten vooral … zichzelf onder druk.

De details: De sleutels van een coalitiekeuze hebben immers sinds de poging van Paul Magnette (PS) als informateur om paars-groen te maken, bij beide partijen gelegen.

• CD&V zat er in de periode-Magnette in de finale fase niet meer bij: het weigerde zonder N-VA te vertrekken. Maar daardoor werd de coalitie erg krap.
• De MR saboteerde uiteindelijk met lekken de poging van Magnette, en ging finaal niet mee in paars-groen.
• Vervolgens gaf de koning aan die twee cruciale partijen het initiatief.
• Maar nu legt Bouchez zichzelf en z’n collega Coens in een interview in Het Laatste Nieuws en La Libre Belgique alvast stevig tijddruk op: “Wie vandaag denkt dat Joachim Coens en ik geen keuzes durven maken: wacht maar tot maandag.”
• En CD&V geeft even duidelijk een boodschap: nadat Koen Geens (CD&V) op de stoep aan de Zestien al herhaald had “niet van mening te zijn veranderd”, is het nu aan Hilde Crevits (CD&V) onder een knallende kop in De Tijd: “Wij zeggen geen adieu aan N-VA. Het is belangrijk dat we een federale regering vormen met een meerderheid aan beide kanten van de taalgrens.”

Tussen de regels: Die boodschappen lijken te wijzen op stevige onderlinge spanningen, binnen het informateursduo. Zij kondigden ‘de centrumstrategie‘ aan, maar wie had nu eigenlijk de regie in handen?

• Donderdag nog liet ‘sturm und drang‘ Bouchez aan de Franstalige partijen verstaan: “Hou u klaar voor maandag“. Met één duidelijk doel dus, om dan de Vivaldi-coalitie op te starten. Plan A, zoals dat heette.
• Dat wekte enigszins verbazing op bij de Franstaligen: als Bouchez dan Vivaldi wilde, waarom had hij dat inhoudelijk dan zo slecht voorbereid en een ‘N-VA-nota’ opgesteld? Hoe dacht hij er dan Bart De Wever (N-VA) precies af te rijden?
• Bovendien wekte de rommelige aanpak aversie op bij een aantal linkse voorzitters: “Zonder duidelijke tekst, en zonder stabiele formule gaan vertrekken? Dat is een suicide mission“, zo was te horen.
• Ondertussen gaf CD&V steeds luider, eerst binnenkamers en uiteindelijk buiten aan de poort van de Zestien vrijdag, het signaal dat ze zonder N-VA niet wilden en konden vertrekken. Sleurde op dat moment CD&V dan de MR weer in een ander, paars-geel, scenario?
• Feit is dat zeker ook bij de sp.a twijfels rezen over het voornemen om in deze fase de N-VA te dumpen. De Vlaamse socialisten hebben ook hun rekening gemaakt, en altijd één duidelijke eis over regeringsvorming blijven herhalen: ze willen mathematisch nodig zijn. In een Vivaldi-regering is dat niet zo.

In de wandelgangen: Als Vivaldi dan mislukte, wat kwam er dan in de plaats?

• Indien plan A mislukte, dan was er sprake van een tweede optie, een plan B. Dat hield een stevig overleg tussen de Vlaamse partijen N-VA, CD&V en Open VLD in.
• Die hadden op zich immers een ‘Zweeds front’ kunnen vormen, rond de nota van Bouchez en Coens: die leverden een werkstuk af dat vooral gebaseerd was op het werk van de Zweedse coalitie verder zetten.
• MR had daar dan moeilijk ‘neen’ op kunnen zeggen, het is hun eigen nota, maar vooral, dat zou de enige manier zijn geweest om de PS zodanig onder druk te zetten om dan eindelijk paars-geel te aanvaarden.
• Alleen, ondertussen is het ‘Zweeds front’ morsdood. De N-VA en ook CD&V probeerden Open VLD via voorzitter Gwendolyn Rutten zover te krijgen. Maar ze weigerde op verschillende vragen in te gaan, meest concreet een verzoek van Bart De Wever om onder vier ogen een koffie te gaan drinken.
• Belangrijk is nu de boodschap van N-VA “dat het voor hen ook niet meer hoeft”. “De Zweedse alliantie is over and out“, is de boodschap.
• Dat is een niet onbelangrijke evolutie: in de maanden van gesprekken tussen PS en N-VA, nog voor de fase van informateur Paul Magnette (PS), was de eis van de socialisten altijd: één liberale partij in de regering, geen twee. Liefst van al duwden ze toen de Open VLD eraf federaal. Ironisch genoeg hield de N-VA toen Rutten aan boord federaal.
• Ondertussen spreken insiders wel van een ‘mystiek huwelijk‘ tussen Open VLD en PS, maar wat als die oude pasmunt voor coalitievorming weer bovenkomt? N-VA voelt zich nu op geen enkele manier nog verplicht om een ‘Zweedse alliantie’ te behouden.

De grote vraag? Die blijft altijd dezelfde: kunnen PS en N-VA dan samen iets gaan betekenen?

• In De Standaard staat een heerlijke anekdote die de sfeer tussen PS en N-VA wel omschrijft. Toen vorige vorige maand er in de buurt van De Wever z’n huis in Deurne een schietpartij was geweest, stuurde Magnette hem een berichtje. “Bart, ik verzeker je dat het niet de PS was.” De Wever repliceerde: “Dat dacht ik al wel, professionele criminelen vergissen zich niet van adres.”
• Om maar te zeggen: ze zijn on speaking terms. Ook in de periode van Coens en Bouchez zijn er contacten geweest, maar het blijft bij vriendelijk en zakelijk, maar ook oppervlakkig.
• Inhoudelijk? Dat is een heel ander verhaal. De nota van Magnette was onaanvaardbaar voor De Wever, de nota van Coens-Bouchez is dat eigenlijk voor de PS. Maar als het veel linkser moet worden, dan moet er ook iets communautair op tafel voor de N-VA.
• Feit is dat de sp.a een soort glijmiddel kan zijn: de Vlaamse socialisten hebben zich op vlak van migratie al eerder ‘flinks’ getoond. En net zoals met Bouchez, heeft de jonge voorzitter Conner Rousseau een dadendrang: geen maanden meer over dezelfde dilemma’s rondjes draaien.

De essentie: de kans is groot dat het een zoveelste ‘weekend van de waarheid’ wordt, dat op niets eindigt.

• Want het water tussen PS en N-VA blijft inhoudelijk bijzonder diep. En er ligt niet echt een doorwerkte tekst op tafel die de basis kan zijn.
• Bij de PS sussen ze alvast: “We blijven constructief en ter beschikking van de informateurs”. Maar “iets nieuws”, heeft de PS niet gehoord van de informateurs.
• Bij de N-VA zijn ze duidelijk: “Er zal naar nieuwe formules moeten gezocht worden”. Maar wat deze zijn? Daarover wil echt niemand al uitspraken doen.

Om rekening mee te houden? De druk die Bouchez ervaart, heeft hij zichzelf opgelegd. Hij wil doodgraag maandag naar de koning, om dan naar een volgende fase te gaan, als grote ‘fixer’. Maar zelf opgelegde druk, die kan ook zelf makkelijk weer weggenomen worden, zij het met wat gezichtsverlies. Afgaande op hoe Bouchez sommige andere voorzitters bespeelde, kan het best dat die dergelijk gezichtsverlies niet erg vinden. Een verlengde opdracht voor beide informateurs valt dus absoluut niet uit te sluiten, al was het maar om die ‘nieuwe formules’ dan wat verder uit te puren.