Op sociale media delen we dat het een lieve lust is. Facebook schat dat de news feed van een gemiddelde gebruiker dagelijks overspoeld wordt met 1.500 posts. Maar denken we nog wel na vooraleer we besluiten een pagina te liken of iets te delen? Ons profiel vertelt immers meer over onszelf dan we zouden willen prijsgeven en die informatie is goud waard voor bedrijven.
Van de Belgische sociale netwerkgebruikers volgt 44 procent minstens één merk op sociale media, zo blijkt uit onderzoek van het International Advertising Bureau Belgium. Het bereik maakt van Facebook een ideaal platform voor bedrijven. “Als je een slimme ondernemer bent, sprong je al lang op de kar van sociale media,” vertelt Rachid Lamrabat van marketingbedrijf Are and Are.
Facebook levert meer op dan een trouwe fanbase. Steeds meer wenden bedrijven Facebook aan om gebruikers op hun eigen website te laten inloggen of hen te laten deelnemen aan wedstrijden. Voor de gebruiker is het handig dat hij of zij geen nieuw profiel moet aanmaken, maar een bedrijf verzamelt op die manier een heleboel privégegevens, die jij misschien niet wilde prijsgeven.
Wet loopt achter op realiteit
Nochtans mag een bedrijf bij wet geen persoonsgegevens van een klant verzamelen en opslaan zonder dat die klant daarmee akkoord gaat. “De regel is dat je toestemming moet geven om jouw gegevens te delen met bedrijven. Wanneer je met je Facebookaccount inlogt bij een applicatie, druk je in die handeling je toestemming uit,” legt Bart Van den Brande van advocatenbureau Sirius Legal uit. “Bij het aanmaken van je account ga je immers met drie dingen akkoord: je accepteert dat Facebook je gegevens bijhoudt, verwerkt en dat wanneer je ergens anders met je account inlogt, je gegevens worden doorgegeven.”
Een applicatie gebruiken is dus een impliciete manier om toestemming te geven, maar dat lijkt niet helemaal te stroken met de wet. “De wetgeving uit 1992 bepaalt immers dat de toestemming vrij en geïnformeerd moet gegeven worden. Je moet ‘neen’ kunnen zeggen en weten wat er van je verzameld wordt en door wie”, gaat Van den Brande verder.
Bij games, wedstrijden of applicaties is deze keuze vaak beperkt tot toezeggen of het venster sluiten. Daarnaast is niet altijd duidelijk tot welke informatie je toegang verschaft. “Wat Facebook doet is wettelijk niet oké, maar toch gebeurt het op grote schaal. Je ziet dat bedrijven veel meer informatie van jouw profiel vergaren dan eigenlijk nodig. In principe hebben ze enkel je naam en e-mailadres nodig”, verklaart hij.
Schat aan data
Meestal stopt de interactie met een bedrijf of merk dus niet bij een simpele vind-ik-leuk. “Als je bijvoorbeeld meedoet aan een wedstrijd via een Facebookapplicatie geef je sowieso informatie vrij”, vertelt Elien Vanhaesebroeck van het sociale mediabedrijf Talking Heads. Je basisprofiel bevat alle gegevens die openbaar toegankelijk zijn, zoals je naam, leeftijd, geslacht, profielfoto en vind-ik-leuks.
“Hoe meer Facebook weet over jou, hoe meer een potentieel bedrijf kan weten over jou. Je moet dan ook begrijpen dat jouw informatie geld waard is”, vertelt Mieke van Alphen van het reclamebureau Wijs.
Facebook kan van iedere site waar een Like-button voor een Facebookpagina opstaat, achterhalen wie van hun gebruikers naar die site surft en zo het surfgedrag analyseren. “Op basis van ons surfgedrag, de applicaties die we gebruiken, de posts of pagina’s die we leuk vinden… wordt er een profiel opgesteld in een database”, zegt Vanhaesebroeck. “En dat profiel wordt gebruikt door bedrijven om te adverteren.” Je profiel op Facebook verandert zo in een gedetailleerd consumentenprofiel. Wat gebeurt er daarna mee? “Om je gegevens te verspreiden naar commerciële partners moeten bedrijven nog eens apart toestemming vragen, maar naar ons aanvoelen zijn daar veel inbreuken tegen en er is te weinig controle op”, besluit Van den Brande.
Er zit meer in een like dan je denkt
Een like lijkt misschien onschuldig, maar kan veel over jezelf vertellen. Een algoritme van de Universiteit van Cambridge (youarewhatyoulike.com) schetst je persoonlijkheid aan de hand van basiskenmerken op je profiel.
Ben je eerder conservatief of liberaal? Teruggetrokken of ondernemend? Kalm of gestresseerd?
Over het algemeen denken we dat we ons profiel goed afschermen. Openbare statusupdates zijn inmiddels uitzonderingen geworden. “Op mijn profiel is niets openbaar, zelfs mijn profielfoto niet”, vertelt Hafna (20). “Ik moet elke foto van mij ook goedkeuren vooraleer hij wordt weergegeven op mijn tijdlijn.” Sarah (21) gaat bewust om met wat ze post. “Ik wil niet dat anderen alles over mij weten. Bovendien ben ik een zuinige liker. Ik geef mezelf bij wijze van spreken per maand een voorraadje van tien likes!”
Fatima (20) drukt wel snel op de vindik-leuk-knop, maar “bij politieke partijen let ik er op dat mijn eigen voorkeur niet duidelijk wordt. Ik like ze dan ook allemaal. Dat doe ik omdat ik toch op de hoogte wil blijven van de partij zonder hun visie te delen”, vertelt ze. Shanice (19) liket een pagina van een merk als ze het herkenbaar vindt of het haar aanspreekt. “Een like is snel geklikt”, geeft ze toe, “ik denk er eigenlijk niet zo heel veel over na.” Misschien moeten we in de toekomst toch beter overwegen wie onze like verdient. Want onze gegevens zijn het waard.
© 2015 – C.H.I.P.S. StampMedia – Tomas Ooms & Elisabeth Vroonen