Het Rusland-onderzoek van Robert Mueller is duidelijk in een stroomversnelling gekomen. Afgelopen week werd Trump ook in direct verband gebracht met het overtreden van de campagnewetten. Trump komt ook meer en meer in ’t nauw door het zwijggeld dat hij betaalde aan twee sekspoezen. En dan is er een nieuwe kopzorg die zich aandient: er is blijkbaar ook een onderzoek gestart naar ongeoorloofde banden tussen de familie Trump en onder meer Saoedi-Arabië maar ook een Israëlische Mark Zuckerberg en bij uitbreiding de Israëlische overheid.

De meest recente ontwikkeling is het onderzoek naar de 94 miljoen dollar die Trumps inauguratiecommissie bij elkaar harkte in recordtijd. Een deel van dat geld zou op onrechtmatige wijze zijn uitgegeven, zeggen bronnen aan The Wall Street Journal. Federale aanklagers in New York zijn gestart met een onderzoek naar die inauguratiecommissie. In het onderzoek wordt uitgezocht of een aantal donoren geld ter beschikking stelde, in ruil voor toezeggingen op het gebied van beleid of voor toegang tot de nieuwe president en regering.

Het onderzoek kwam aan het rollen nadat documenten van Trumps voormalige advocaat, Michael Cohen, in beslag waren genomen tijdens een ander onderzoek, het fameuze Rusland-onderzoek van Robert Mueller, dat duidelijk in een stroomversnelling is gekomen. We zagen de afgelopen twee weken een hele reeks schuldbekentenissen, strafopleggingen en memo’s van de speciaal aanklager.

Als je alle aanklachten en veroordelingen over belastingontduiking, witwassen van geld, bankfraude en meineed wegfiltert, dan houd je in essentie twee “samenzweringen” over die bedoeld waren om de Amerikaanse verkiezingen op illegale wijze te beïnvloeden. De eerste is uiteraard de operatie van de Russische autoriteiten, die e-mails van Democratische partij hackten en desinformatie via trolfabrieken verspreidden. Dat onderzoek wordt geleid door speciaal aanklager Mueller.

Voormalige pitbull keert zich tegen zijn baasje

Parallel aan dit onderzoek loopt de zaak van aanklagers in New York tegen Michael Cohen. Ook die zaak kan grote gevolgen hebben voor president Trump. Die tweede samenzwering gaat over beïnvloeding van verkiezingen door middel van illegale campagnedonaties. Het draait onder meer om de pogingen van Trump om schadelijke verhalen over seksaffaires de kop in te drukken.

Advocaat Michael Cohen, de zelfverklaarde fixer en pitbull van Donald Trump, begint een steeds groter gevaar te worden voor de president. In zowel het strafrechtelijke onderzoek van de New Yorkse aanklagers als het Rusland-onderzoek speelt hij ondertussen een belangrijke rol. In zijn eerste schuldbekentenis gaf hij toe dat hij zich schuldig had gemaakt aan onder meer belastingontduiking, bankfraude en de overtreding van wetgeving voor campagnefinanciering.

Tegenover speciaal aanklager Mueller bekende Cohen dat hij tegen het Congres had gelogen over de zakenactiviteiten van Trump in Rusland. De advocaat verklaarde dat hij tot diep in het verkiezingsjaar 2016 met Russische autoriteiten onderhandelde over de bouw van een Trump Tower in Moskou (de president had tot dan toe altijd beweerd dat hij geen enkele zakelijke belangen had in Moskou). Ook verklaarde Cohen dat hij in 2015 benaderd was door een Rus die banden had met het Kremlin. Die had de Trump-campagne “synergie” met de regering van Poetin in het vooruitzicht gesteld.

Een rechter veroordeelde hem eerder deze week tot een gevangenisstraf van drie jaar. Cohen toonde zijn berouw na deze uitspraak over het “vuile werk” dat hij opknapte voor Trump.

Twee sekspoezen

Cohen had onder meer zwijggeld betaald aan porno-actrice Stormy Daniels, met wie Trump een affaire zou hebben gehad. Daniels wilde vlak voor de verkiezingen met haar verhaal naar buiten komen, maar Cohen drukte dat de kop in. Volgens de rechter en de aanklagers was dat een schending van de wetten voor campagnefinanciering. Alle betalingen die bedoeld zijn om de verkiezingscampagne te steunen, moeten aangemerkt worden als campagnedonatie. Het maximumbedrag voor een individuele donatie is 2.700 dollar. Het zwijggeld aan Stormy Daniels (130.000 dollar) overschreed die limiet. Cohen zegt in zijn schuldbekentenis dat hij “in coördinatie met en in opdracht van” Trump handelde om campagnewetten te overtreden.

Trump speelde volgens de New Yorkse aanklagers ook een rol in de betaling aan Playboymodel Karen McDougal, met wie Trump in 2005 een langdurige affaire zou hebben gehad. Ook McDougal wilde vlak voor de verkiezingen van 2016 met haar verhaal naar buiten komen. Trump schakelde de hulp van het roddelblaadje National Enquirer in, waarvan de uitgever goede vrienden was met Trump. De National Enquirer kocht het verhaal voor 150.000 dollar, maar besloot het niet te publiceren. Zo werd het verhaal vakkundig onder het tapijt geveegd. Ook die betaling was bedoeld om de verkiezingscampagne van Trump te helpen en had daarom aangemerkt moeten worden als een campagnedonatie, zo zeggen de aanklagers.

De National Enquirer had eerder nog ontkend dat het had meegewerkt aan een dergelijke opzet. Maar in rechtbankdocumenten heeft het roddelblad deze week erkend dat het wel degelijk “in samenspraak” met Trump de constructie had bedacht. De National Enquirer verklaarde dat het met opzet “geen schadelijke informatie over de presidentskandidaat publiceerde voor de verkiezingen van 2016 en op die manier de verkiezingen heeft beïnvloed”. In ruil voor de schuldbekentenis krijgt het blad immuniteit van strafvervolging.

Paul en de andere Michael

Een andere spil in het Rusland-onderzoek is Paul Manafort, de voormalige campagnevoorzitter van Trump. Lange tijd weigerde Manafort mee te werken met Mueller. Maar na zijn veroordeling voor onder meer bankfraude en belastingontduiking zwichtte hij alsnog. Hij tekende een schuldbekentenis en besloot mee te werken met de speciaal aanklager, die hem vele tientallen uren verhoorde. Aan die samenwerking kwam begin december een einde. Volgens Mueller had Manafort meerdere malen gelogen tijdens de verhoren.

Vorige week vrijdag maakte Mueller in een aantal memo’s aan de rechter duidelijk op welke wijze Manafort de onderzoekers om de tuin had proberen te leiden. Hij had gelogen over contacten met leden van Trumps regering. Ook had hij niet de waarheid gesproken over zijn communicatie met Konstantin Kilimnik, een Russische zakenpartner die volgens de CIA banden heeft met de Russische inlichtingendiensten. Via Kilimnik probeerde Manafort ooggetuigen te manipuleren. De Rus is al eerder door Mueller aangeklaagd voor belemmering van de rechtsgang. Manafort verdwijnt mogelijk voor de rest van zijn leven achter de tralies.

En dan is er Michael Flynn. Die was kortstondig de nationale veiligheidsadviseur van Trump. Hij had tegenover de FBI gelogen over zijn contacten met de Russische ambassadeur tijdens de overgangsperiode na de verkiezingen. Flynn ontkende aanvankelijk dat hij de sancties tegen Rusland had besproken, maar hij bleek ze wel degelijk besproken te hebben. Een jaar geleden tekende hij een schuldbekentenis en zegde hij samenwerking met Mueller toe.

De speciaal aanklager is dermate tevreden over de samenwerking dat hij de rechter heeft geadviseerd om een “lichte tot geen” gevangenisstraf op te leggen. Mueller noemde de samenwerking in een memo “substantieel” en bevredigend. “Zijn vroege medewerking was bijzonder waardevol, omdat hij een van de weinige mensen was die voor lange tijd inzicht had in de gebeurtenissen en kwesties die van belang zijn voor het onderzoek van de speciaal aanklager.” Wat die “gebeurtenissen en kwesties” precies zijn, wordt niet duidelijk uit de memo.

Het onderzoek naar de schending van de campagnewetten vormt momenteel het meest acute gevaar voor Trump. Zowel Michael Cohen als de National Enquirer hebben de president in direct verband gebracht met het overtreden van de campagnewetten. Trump reageerde afwijzend op de verklaring van Cohen, al zei hij opvallend genoeg niets over de schuldbekentenis van National Enquirer.

Vier opties voor de aanklagers

De New Yorkse aanklagers hebben nu vier opties. Ze kunnen de president vervolgen, maar volgens richtlijnen van het ministerie van Justitie kan een zittende president niet vervolgd worden, al zijn niet alle rechtsgeleerden het daarmee eens. Het is ook nog nooit eerder voorgekomen dat een zittende president vervolgd is. Als de aanklagers die stap alsnog nemen, zal dit ongetwijfeld uitgevochten worden tot aan het Hooggerechtshof. En dat Supreme Court is momenteel samengesteld met rechters die in het voordeel van Trump neigen te spreken.

Een tweede optie is dat ze wel een aanklacht indienen tegen de president, maar verdere vervolging uitstellen tot na zijn presidentschap. Een derde optie is om de president niet te vervolgen, maar hem wel te aan te merken als een “unindicted co-conspirator” van Michael Cohen. Daarmee erkennen ze impliciet dat ze de president niet kunnen vervolgen, maar wel dat hij als medeplichtige wordt gezien in een misdrijf.

Die bepaling is niet onbelangrijk. Voor het Congres kan dit reden zijn om een afzettingsprocedure te beginnen. Er is een precedent en geen kleintje. Richard Nixon werd in het Watergate-schandaal ook bestempeld als “unindicted co-conspirator“. En dat leidde tot zijn uiteindelijke aftreden. Democraten hebben al gezegd dat zij het overtreden van de campagnewetten zeker een reden vinden om een afzettingsprocedure tegen Trump te starten. En ondanks zijn geblaas en van de pot gerukte tweets: ook Trump zelf begint zich steeds meer zorgen te maken over een mogelijke afzettingsprocedure.

Oh ja, er is nog een vierde optie: de New Yorkse aanklagers doen helemaal niks. Het is de minst waarschijnlijke, maar niet eens een ondenkbare.

Het Rusland-onderzoek zelf dan

Dan is er het Rusland-onderzoek zelf. Na de memo’s over Paul Manafort, Michael Flynn en Michael Cohen zijn er weer een paar puzzelstukjes op hun plaats gevallen. Daarin zitten passages die dreigend klinken voor Trump, maar om eerlijk te zijn blijft het voor een groot stuk puur giswerk omdat grote delen van de memo’s zijn zwartgemaakt. Ook is nog steeds niet duidelijk (anders dan bij het New Yorkse verhaal) of de president een actieve rol heeft gespeeld.

Maar desalniettemin: niemand twijfelt er nog aan dat de Russische overheid de Amerikaanse presidentsverkiezingen heeft proberen te beïnvloeden ten gunste van Donald Trump. De aanklachten tegen 26 Russen en drie Russische bedrijven leggen dat tot in details vast. Er zijn op meerdere niveaus contacten geweest tussen Trumps mensen en de Russische autoriteiten. Die contacten vonden plaats tijdens de verkiezingscampagne (Cohen, Trump Jr., Sessions, Manafort, Gates, Papadopoulos, Kushner), de overgangsperiode tussen de verkiezingen en de inauguratie (Michael Flynn) en ná de inauguratie (Manafort). Rode draad is dat al deze figuren gelogen hebben over hun contacten met de Russen.

De memo’s van Mueller insinueren dat er nog veel meer contacten waren tussen Trumps mensen en Moskou, maar het is (nog) niet duidelijk in welke mate. Anders dan Trump altijd beweerd heeft, blijkt hij wel degelijk zakenbelangen te hebben gehad in Rusland (tot vlak voor de Republikeinse conventie nog). Michael Cohen voerde tot juli 2016 besprekingen over de bouw van Trump Tower in Moskou. Trump was op de hoogte van die onderhandelingen.

Nieuwe piste: het Midden-Oosten

Het afgelopen jaar waren alle verdenkingen, aanklachten, veroordelingen en schuldbekentenissen grotendeels op een of andere manier verbonden met Rusland. Maar nu bereidt Robert Mueller zich blijkbaar voor om aan het publiek een andere kant van zijn onderzoek te onthullen. Uit rechtbankdossiers blijkt dat begin 2019 aanklagers pogingen zullen onthullen om vanuit het Midden-Oosten de Amerikaanse politiek te beïnvloeden.

Een deel van het Mueller-team is zich al een poosje aan het concentreren op hoe vanuit het Midden-Oosten met een pak poen pogingen plaatsvonden om het beleid van president Trump te beïnvloeden. Verschillende getuigen die zijn aangesloten bij de Trump-campagne zijn ondervraagd over hun gesprekken met personen uit de Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië en Israël. Die bijeenkomsten van die Trump-mensen met geldschieters uit het Midden-Oosten gingen over zaken zoals het gebruik van sociale media-manipulatie om Trump in het Witte Huis te helpen.

Het zou trouwens Michael Flynn zijn die Mueller op dat spoor heeft gezet. En dat is niet zo vreemd, want van Flynn is geweten dat hij gesprekken had met “influential individuals from other foreign governments, including the UAE, Saudi Arabia, and Israel”.

Mueller heeft blijkbaar ook verschillende vergaderingen onderzocht die werden bijgewoond door George Nader, een Libanees-Amerikaans zakenman. Nader hielp bijvoorbeeld bij het regelen van de nu beruchte ontmoeting tussen Trump-medewerkers en Blackwater-oprichter Erik Prince en de Russische multimiljardair Kirill Dmitriev, en hij trad ook op als een tussenpersoon voor het Trump-team met vertegenwoordigers van de regeringen van de Golfstaten, en goed geconnecteerde Israëliërs.

Eentje daarvan is bijzonder interessant: Joel Zamel, een soort Mark Zuckerberg met innige banden met de Israëlische geheime diensten. Zamel heeft een bedrijf dat Psy Group heet en dat een plan opstelde om Trump aan de Republikeinse nominatie te helpen via socialmediamanipulatie. Eenmaal Trump die nominatie te pakken had, bleven er contacten tussen Psy Group en team Trump.