We denken dat de pest de wereld uit is, maar dat klopt niet. Sinds eind augustus is er op het eiland Madagaskar een nieuwe uitbraak. Zo’n uitbraken gebeuren nog jaarlijks, maar deze keer is die vroeger en heviger dan anders. 

Het dodental door de pestuitbraak in Madagaskar is gestegen naar negentien. De slachtoffers overleden door longpest, de besmettelijkste variant, of aan builenpest.

Minister van Gezondheidszorg zei dat in dertien gevallen vaststaat dat de pestbacterie hen noodlottig is geworden, bij de zes anderen bestaat het sterke vermoeden.

Sinds eind augustus is er op het eiland voor de Afrikaanse oostkust 104 keer de diagnose pest gesteld. In de eerste week na de uitbraak meldde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vijf doden.

Madagaskar is een van de weinige landen ter wereld waar de pest nog met enige regelmaat de kop opsteekt. Sinds 2010 zijn er volgens de WHO ongeveer vijfhonderd inwoners bezweken aan de ziekte. In vrijwel alle gevallen was er toen echter sprake van builenpest, overgebracht door rattenvlooien.

Dodelijk in twee dagen

Dit jaar gaat het echter ook om de veel gevaarlijker longpest, die zich bijvoorbeeld door hoesten van mens tot mens verspreid. Longpest kan immers worden overgedragen door het inademen van kleine vochtdruppeltjes die de bacterie Yersinia pestis bevatten en die verspreid worden door hoesten en/of niezen van een al besmette patiënt. De bacterie belandt op die manier direct in de longen.

Longpest heeft een zeer korte incubatietijd (3 uur tot 2 à 3 dagen) en wordt de patiënt zonder behandeling binnen 48 uur na de eerste symptomen meestal fataal. De eerste symptomen zijn koorts, hevige hoofdpijn, een moeizame ademhaling en hoesten. Door de infectie ontwikkelt zich een longoedeem en de patiënt gaat bloed ophoesten. Doordat het zuurstofgehalte van het bloed afneemt, is er vaak sprake van blauwe verkleuring van de lippen en nagels (cyanose).

De pest wordt door ratten en andere kleine zoogdieren via de vlooien verspreid.

Dansen met lijken

Elk jaar is er wel een uitbraak van pest op Madagaskar, maar dit jaar is die vroeger en heviger dan anders. Bij de slachtoffers is onder meer een meisje dat zou hebben meegedaan aan een ceremonie waarbij dode familieleden worden opgegraven en er met de lijken wordt gedanst.

Famadihana heet die traditie, of “the turning of the bones”. De inwoners van Madagaskar gelobven dat de doden pas naar het hiernamaals kunnen wanneer hun lichaam vergaan is, en om die overgang te vieren, graven ze dus de lijken na een poos op , draperen die in mooie stof en dansen er zo mee rond het graf, doorgaans op muziek van een live bandje. De ceremonies gebeuren om de zeven jaar.

De pest kwam in Europa van de 14e tot en met de 19e eeuw bij vlagen epidemisch en zelfs pandemisch voor. Men schat dat door de Zwarte Dood van 1347-1351 één op drie Europeanen het leven liet.