Het is nog “kwestie van een paar dagen”, zo is te horen bij de Vlaamse onderhandelaars.
Wat gebeurt er precies? De Vlaamse partijen N-VA, CD&V en Open Vld onderhandelen nu toch al sinds 10 augustus. Toen besliste de N-VA om definitief in zee te gaan met dezelfde coalitiepartners als bij de vorige regering, Bourgeois I. Deze keer is Jan Jambon (N-VA) de formateur, en de verwachten volgende minister-president.
De details: De formateur hanteert een zeer gedetailleerde manier van akkoorden maken, met honderden pagina’s uitgeschreven deals in de vorm van één regeerakkoord. Dat zou toekomstige conflicten in de ploeg moeten vermijden, maar neemt uiteraard meer tijd in dan ‘normaal’ bij een regeringsonderhandeling. Dat de ‘Septemberverklaring’, de traditionele opening van het parlement, ging passeren zonder een definitieve deal, was al langer geweten. Maar de plichtplegingen in het Vlaams parlement gisteren, en ook morgen als er een eerste grote vergadering plaatsvindt, nemen tijd in. “We hebben zeker nog twee volle werkdagen nodig, dus dat betekent dat we tegen het eind van de week zullen landen”, zo is te horen.
Tussen de regels: Niemand twijfelt overigens dat die landing succesvol zal afgerond worden. Budgettaire knopen zijn er niet echt meer: er is afgesproken dat tegen het eind van de legislatuur een begroting in evenwicht nodig is. Het heeft weinig zin om de riem zwaar aan te halen, zonder te weten hoe de federale regering wordt samengesteld. Want uiteraard hang alles aan alles: de Vlaamse, Waalse én federale begroting worden samengeteld voor Europa om het tekort te beoordelen. De N-VA heeft weinig zin om Vlaams een zware begrotingsdiscipline te gaan hanteren, als dat is om straks federaal paars-groen te helpen;
De grote vraag? In de wandelgangen gonst het van de geruchten over het aantal ministers. Zoals vrijdag al aangeven, is het het systeem D’Hondt dat de verhoudingen bepaalt. Maar er zit enige rek in de onderhandelingen op hoe precies de posten verdeeld worden. “De uitgangspositie is wel zeer duidelijk: vijf ministerposten voor N-VA, twee ministers én de parlementsvoorzitter voor CD&V en twee ministers voor Open Vld. Elk ander scenario zal moeten onderhandeld worden”, zo is bij een N-VA-topper te horen. Een mogelijke pasmunt daarbij is in plaats van negen ministers deze keer tien ministers in de Vlaamse regering. Dat zou kunnen, omdat er ook meer bevoegdheden naar Vlaanderen zijn gekomen.
In de wandelgangen: Het optimisme rond de onderhandelingen is opvallend. De gesprekspartners komen eruit, de onverkwikkende show die Filip Dewinter (Vlaams Belang) als nestor van het Vlaams parlement moest opvoeren bij de opening van het Vlaams parlement was een herinnering wie straks de vijand wordt. “Als dat Dewinter is, en niet Van Grieken, zal het niet zo moeilijk worden. Die z’n plaat is al lang grijs gedraaid”, was bij een toekomstige coalitiepartner te horen.
Om rekening mee te houden? Tegen eind deze week is er normaal gezien een deal. Een traditionele ruzie en wat drama op het eind zal voorafgaan aan het akkoord. Dan is het tijd voor de partijcongressen om de regering goed te keuren, vermoedelijk begin volgende week. Ergens midden volgende week kan dan een regeerverklaring van Jambon volgen. Daarbij is het vooral uitkijken naar wie in de regering stapt. Jambon wil zo sterk mogelijke mensen, liefst de onderhandelaars zelf. Zo hoopt men op Gwendolyn Rutten (Open Vld) als minister van Onderwijs, die samen met haar kabinetschef professor Wouter Duyck de zaak in handen zou nemen. En ook Wouter Beke (CD&V) zou een perfecte aanvulling voor de ploeg zijn.
The big picture? De drie Vlaamse coalitiepartners zitten stevig aan elkaar geklit. Het maakt het er federaal niet meteen makkelijker op: het zal niet evident zijn voor Open Vld of CD&V om snel de N-VA te lossen. Hoe strakker het Vlaamse regeerakkoord de drie bijeen bindt, hoe groter de kans dat het federaal op een patstelling eindigt die nog maanden zal duren.