Verplichte vaccins hoe dan ook nog maanden weg: Kamer buigt zich over zaak, ten vroegste tegen Pasen wet, maar niets is zeker

Vandaag komen de fractieleiders in de Kamer bijeen om de agenda te regelen voor een groot dossier: de verplichte vaccinatie. Dat debat zal beslecht worden in het halfrond, en niet in het Overlegcomité, dat feestelijk bedankt voor dat vergiftigd geschenk. Zowel binnen meerderheid als oppositie is men flink verdeeld over de zaak. Vermoedelijk legt men vast om voor eind februari klaar te zijn met de debatten zelf in de Kamer, en daarna is er de normale procedure. Dat maakt dat, zonder grote manoeuvres, de wet pas ten vroegste tegen Pasen klaar is. Daarmee is een verplichting alvast geen antwoord op de Omikron-golf, die tegen dan uitgeraasd zal zijn. En misschien is het daarna ook helemaal niet meer zo acuut.

In het nieuws: N-VA en Vlaams Belang staan in de coulissen lijnrecht tegenover elkaar.

De details: Een prik in de Antwerpse Zoo, voor kinderen, leidt online tot een hele polemiek.

“‘Kinderen van 5 tot 11 jaar krijgen een vaccin in de Antwerpse zoo en worden daarbij in de watten gelegd met een individuele begeleiding en randanimatie.’ Toch wel een manipulatieve techniek waarbij je ethische vragen kunt stellen.” Met die tweet gooide de voormalige rector van de KULeuven en mediafiguur Rik Torfs zich plots in de discussie rond vaccinaties.
Het deed het online protest stevig oplaaien, waarbij Torfs plots de spreekbuis leek tegen een fel protest aan het adres van het Antwerps stadsbestuur. Dat koketteert met indrukwekkende vaccinatiecijfers, onder meer de boosterprik werd razendsnel toegediend in de grootste stad van Vlaanderen.
Met name schepen Els van Doesburg en burgemeester Bart De Wever (allebei N-VA) claimen ook die ’triomf’: beiden pakken op sociale media regelmatig uit met de cijfers en de resultaten. De vergelijking is pijnlijk voor Brussel, die andere Belgische grootstad, die systematisch achterop hinkt.
Maar beide N-VA-kopstukken krijgen al weken te kampen met tegenstand, forse kritiek, en zelfs vormen van elektronische belaging, komende uit het kamp van de antivaxers, door de N-VA-top liefkozend “de wappies” (de gekken) genoemd.
De nieuwste golf vaccinaties, die van kinderen, organiseert Antwerpen nu in de zoo, in een thema dat het kinderen dus een tikje aangenamer moet maken. “Niets nieuws. Twintigers en dertigers ontvingen we met dj’s van Tomorrowland, voor de oudere generatie was er een strijkorkestje. We proberen iets aan die sfeer te doen”, zo duidt men bij het stadsbestuur.
Maar deze keer riep de antivaxbeweging op tot fel protest, volgens N-VA een georkestreerde aanval waar Vlaams Belang-kamerlid Dries Van Langenhove achter zit. “In mijn mailbox verschijnt een breed assortiment aan bejegeningen, gaande van Florence Nightingale tot een catalogus nazi’s naar keuze. Van de ene krijg ik een complimentje, van de andere een dagvaarding voor een volkstribunaal dat net de doodstraf opnieuw heeft ingevoerd”, zo schrijft van Doesburg op Facebook.
Daarbij wond ze zich danig op over de commentaar van Torfs: “Dit neem ik niet van een verstandig man. Ik verzet me tegen de desinformatie die blijkbaar wortel schiet. (…) Iedere vaccinatie van onze allerkleinsten, beste professor, is inderdaad het resultaat van een individuele begeleiding. Daar schaam ik me niet voor, daar ben ik trots op.”
Ondertussen hebben Torfs en van Doesburg het bijgelegd, en gaan ze “een koffie drinken”, om de zaak onderling uit te praten. Maar het incident is tekenend voor het militantisme bij de tegenbeweging: zowat elke partij die zich uitspreekt als voorstander van verplichte vaccinatie heeft dat al ondervonden.

Waarom dit van belang is: De Kamer mag eindelijk eens aan de bak in de pandemie.

Om te beginnen is het geen toeval dat de uitvoerende macht, die in principe toch in crisisbeheer de touwtjes strak in handen heeft, dit balletje laat doorrollen naar de Kamer. Frank Vandenbroucke (Vooruit), de minister van Volksgezondheid, staat niet alleen als hij zegt dat een mogelijke verplichting van het vaccin “een breed draagvlak nodig heeft”.
Te veel figuren in het Overlegcomité hebben geen zin om mee in bad gesleurd te worden, en voelen tegelijk aan dat hun partij ook niet unisono achter de maatregel staat. Al in november kwam er een eerste politiek vertragingsmanoeuvre, toen het Overlegcomité vroeg aan de coronacommissaris, Pedro Facon, om een advies te maken.
Die kwam vanmorgen netjes op Radio 1 vertellen dat zo twee maanden verloren zijn gegaan. “Er is eind november advies opgevraagd, op ethisch, sociaal én juridisch vlak, aan allerlei specialisten en instanties. Die adviezen heb ik gekregen en gebundeld in een ontwerprapport, dat een aantal opties meegeeft voor de politici”, zo stelde Facon.
Op het volgende Overlegcomité wordt dat rapport besproken, maar niets is beslist. Facon verdedigde die aarzelende houding van zijn ‘oversten’: “Zowel in Oostenrijk als in Griekenland heeft men zeer vroeg beslist om de verplichting in te voeren. Maar toch duiken nu onder meer in Oostenrijk en Duitsland nog veel vragen op, zowel ethisch als juridisch. Het is zeer verstandig dat er eerst een grondige analyse is gedaan in ons land hierover”, feliciteerde hij zichzelf uitgebreid.
De Kamer kan, anders dan het Overlegcomité, ondertussen moeilijker ontsnappen: een pak Kamerleden, zeker bij de oppositie, klaagde de afgelopen jaren van de pandemie net over het gebrek aan inspraak en betrokkenheid van hun halfrond. Zij moeten nu bewijzen dat ze wél zo’n moeilijk debat aandurven en aankunnen.

Vooruitblik: Evident wordt het debat niet, de oppositie is alvast duidelijk.

De Antwerpse case bewijst alvast hoe verhit de zaak zal worden. Want de twee radicale oppositiepartijen staan helder in de zaak, en zijn openlijk tegen verplichte vaccinaties.
- Vlaams Belang heeft zich hoe langer hoe meer in het kamp van de sceptici gezet, en surft mee op de golf van ongenoegen en boosheid over het coronabeleid, die soms zeer fel gaat. De partij is manifest tegen een verplicht vaccin. Gisteren herhaalde Vlaams Parlementslid Stefaan Sintobin dat nog eens in het Vlaams Parlement.
- PVDA/PTB is veel stiller over hun voorbehoud, maar uit zich ook als tegenstander van een verplicht vaccin. Ze hameren er daarbij op dat een vaccinatiecampagne vooral ‘inclusief’ moet zijn, met “werk op mensenmaat”.
“Zeker van Vlaams Belang mag je verwachten dat ze hier heel fel campagne gaat over voeren. Ze heeft een vruchtbare grond van kwaadheid en verontwaardiging gevonden, waarin ze kan zaaien”, zo klinkt in de Wetstraat bij een topper.
Overigens: het ligt nog helemaal niet vast hoe men uiteindelijk wil landen. Dat kan via een wetsvoorstel, zuiver in de Kamer dus. Maar evengoed is de optie van een wetsontwerp, wat dan uiteindelijk door de regering wordt gemaakt, en wat sneller gaat, ook: dat zou betekenen dat hoe dan ook de Vivaldi-partijen akkoord moeten zijn.
In praktijk is de kans erg groot dat het daarop uitdraait: Vivaldi die beslist. Een wisselmeerderheid op dit thema lijkt bijzonder gevoelig. Wat wel kan: dat Vivaldi wel graag N-VA erbij wil, en dan met een brede meerderheid beslist.
Qua timing is hoe dan ook duidelijk dat het niet op een drafje zal gaan. Tegen eind februari klaar zijn met de debatten, wat de meerderheid graag wil, is al erg ambitieus. Maar dan is de wet er ten snelste tegen de Paasvakantie.

Hoe staan de standpunten bij de rest? Opvallend is hoe een pak partijen aarzelen.

Om te beginnen is er de premier zelf, Alexander De Croo (Open Vld). Die was eerst uitgesproken tegenstander van verplichte vaccinatie, net zoals zijn partij, waar kopstukken als Vincent Van Quickenborne (Open Vld) en Bart Somers (Open Vld) ook te pas en te onpas herhaalden “tegen de pasjesmaatschappij” te zijn. Vandaag pleit Open Vld eigenlijk voor een 1G-beleid: enkel gevaccineerden krijgen nog een Covid Safe Ticket, en kunnen vrij doen wat ze willen. In praktijk is dat hetzelfde als wat de Franse president Emmanuel Macron zo plastisch noemde “die niet-gevaccineerden kloten“.
Daarnaast zijn er de socialisten binnen Vivaldi. Paul Magnette (PS) was de eerste die ronduit pleitte voor een verplichting, lang voor andere partijen en zelfs landen als Oostenrijk ermee begonnen. Vooruit nam met Conner Rousseau en vooral Frank Vandenbroucke wat later dan ook de bocht.
Gisteren pleitte Rousseau in Terzake voor andere accenten dan onder meer Oostenrijk, bij het verplicht maken: “We willen niet de weg opgaan van Oostenrijk, met boetes.” Ook hij denkt de facto aan een 1G-systeem. “Zo belonen we zij die zich laten vaccineren.” Maar dat zou dan niet gelden voor essentiële zaken zoals winkelen, of medische zorgen, maar wel voor alles wat horeca en evenementen betreft: dat zou dan enkel nog kunnen voor gevaccineerden.
CD&V is al langer openlijk voorstander van een verplichting. Voorzitter Joachim Coens (CD&V) was daar als een van de eersten van overtuigd, maar raakte er in zijn communicatie niet meteen door. Zijn partijgenoten in de regering leken aanvankelijk ook minder overtuigd. Al sprak minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) zich gisteren nog eens uit als voorstander van een verplichte prik.
Interessant om vast te stellen is dat zowel bij Groen als N-VA de partijen toch intern verdeeld zijn. Bij Groen hield men intern eind 2021 stevige debatten over het thema. Daarbij bleek dat er een minderheid, die toch behoorlijk vocaal is, echt geen voorstander is van verplichting. Bij de meerderheid van de partij is er wel bereidheid, maar tegelijk ook bezorgdheid over een pak van thema’s. “Een parlementair debat is daar net een uitweg, om ook voor onszelf én onze achterban de zaken scherp te zetten”, zo lichtte te partijtop daar al toe.
Eenzelfde verhaal eigenlijk bij N-VA. “Ongeveer twee derde van onze partijraad is voorstander van een verplichting, net als voorzitter De Wever en expert Louis Ide. Maar er is ook een stevige minderheid, die dat echt niet ziet zitten, en misschien wel vocaler is. Het zal dus toch een debat moeten zijn met echt goede argumenten”, zo klinkt bij een partijtopper.
De kans is dus niet onbestaande dat de N-VA, ook om perceptieredenen, niet zomaar op de Vivaldi-trein zal springen, als die vertrekt in de Kamer over verplichte vaccins. Tegelijk is ondertussen in de praktijk wel al een enorme strijd tussen N-VA en het Vlaams Belang bezig online: in Antwerpen is het incident over de zoo daarom niet zonder belang. Het wordt uitkijken naar hoe beide oppositiepartijen zich straks in de Kamer gaan opstellen, ook ten opzichte van elkaar.

Wat zijn de praktische, medische en juridische bezwaren rond een verplichting? Er zijn er wel wat.

Ten eerste is er de afdwingbaarheid. Niemand ziet taferelen zitten waarin mensen fysiek verplicht worden een naald in hun lijf te krijgen. En ‘boetes, boetes, boetes’ lijken een specialiteit van Vivaldi en met name minister van Justitie Van Quickenborne, maar in deze heeft geen van de partijen echt zin om dit als dé oplossing te zien. Maar maatregelen nemen, zonder ze te kunnen afdwingen: deze pandemie heeft al bewezen dat die aanpak maar matig werkt.
Vervolgens is er een belangrijk medisch argument. De vaccins zijn geen sluitend antwoord op de pandemie. Ze houden het virus wel heel stevig tegen, en werpen een dam op. Het is echter niet, zoals bij het poliovaccin (het enige dat wel verplicht is in België) dé oplossing. Toch moet je een verplichting heel duidelijk omschrijven, als je ze in de wet wil zetten.
Anderzijds: het vaccin werkt wel degelijk. Van iedereen die nu op intensieve zorgen ligt, is 48 procent niet geprikt. Dat zijn gemiddeld jongere en gezondere mensen, de gevaccineerden die op intensieve zorgen belanden, zijn vaak al mensen met een stevige medische voorgeschiedenis of een risicoprofiel.
En dan duiken de praktische bezwaren op: wat doet men straks met een vierde prik, of zelfs een vijfde? Moeten die er dan ook voor iedereen komen? Symbolisch is het niet evident om telkens ook die boosters te gaan verplichten.
Komt daarbij dat het virus aan het veranderen is. Zeker Omikron doet wat te verwachten was op basis van de data uit Zuid-Afrika, het VK en Denemarken: het besmet massaal, maar doet mensen niet zo vaak meer in ziekenhuizen belanden, en al helemaal niet op intensieve zorgen.
Uit een rondvraag van Het Laatste Nieuws blijkt dat op de intensieve zorgen van de Universitaire ziekenhuizen in Gent, Leuven en Hasselt samen, slechts één patiënt ligt door Omikron. Tegelijk zijn er nog steeds een pak langdurige patiënten door de Delta-variant.
Als die trend zich doorzet, en er zijn geen redenen om het tegendeel aan te nemen, dan wordt het virus niet meer of minder gevaarlijk dan een griepuitbraak, waarbij vooral de kwetsbare groepen zich best laten vaccineren, maar de rest niet.
Die evolutie is volop bezig: binnen nu en zes tot acht weken (wanneer de Kamer dus haar debat wil afronden) zal tot de helft van de Europese bevolking besmet zijn geraakt met Omikron, zo voorspelt het WHO. Tegen dan zal ook heel duidelijk geworden zijn wat het precieze effect is op het medisch apparaat.

Hallucinant: De IT-problemen bij het Belgische leger na een cyberaanval lijken wel zeer ernstig.

Vier weken lang kon niemand bij Defensie nog mail versturen naar de buitenwereld: de militairen kregen wel mails binnen, maar konden niet beantwoorden. En internet gebruiken ging ook niet: vier weken lang al is iedereen offline, via het interne netwerk.
Dat is het pijnlijke bilan van een cyberaanval die het Belgische leger al midden december kreeg, en waar ze dus wekenlang geen antwoord op had. Dat meldt Het Belang van Limburg vandaag. De militairen kunnen nu overigens terugmailen.
Het ging om een aanval via een gat in de beveiliging door software van het type Log4j van Apache. Op die manier monitoren techbedrijven bij hun klanten of alles juist functioneert. Maar door dat te saboteren, kan je dus alles plat krijgen.
Overigens leek het erop alsof het internetgebruik zelf nog niet hersteld is, en ook andere toepassingen zoals de wachtdiensten of buitenlandse operaties bekijken en ingeven, kon nog steeds niet. Dat is meer dan vervelend: op die manier mislopen de militairen een aantal premies.
Militair Dimitry Modaert van de vakbond VSOA-Defensie zei in De Ochtend op Radio 1 dat de problemen nog niet van de baan zijn. “We krijgen veel reacties van het personeel dat ze nog geen toegang hebben tot de systemen. Er is zeker een administratieve impact voor het beheer van een heleboel dossiers.”
Vandaag komt in de Kamer de commissie Defensie samen over de zaak, en zal er toch wat meer tekst en uitleg gegeven moeten worden. Dat een overheidsdienst van die grootorde zo lang getroffen kan zijn, roept in elk geval vragen op.

Opvallend: Georges-Louis Bouchez (MR) kreeg een vraag over zijn vriendin, bij de benoeming van de nieuwe minister in de Waalse regering.

Het was een complete verrassing van Bouchez, om de OCMW-voorzitter van Ham-sur-Heure-Nalinnes, Adrien Dolimont (33 jaar) plots naar voor te schuiven als de nieuwe minister van Begroting in de Waalse regering.
Dat dorpje, in de schaduw van Charleroi, is een bastion van de liberalen: die hebben er een stevige meerderheid.
Maar er was meer: ook Lucie Demaret, de vriendin van Bouchez, is gemeenteraadslid in het dorp. En kijk, zij haalde meteen ook de mooiste score van mogelijke opvolgers voor Dolimont zijn post in die gemeente.
“Had Bouchez dan in zijn verrassingszet en passant ook zijn vriendin haar carrière een zetje gegeven?”, zo wilde kritische journalisten weten op de persvoorstelling van Dolimont.
Bouchez kon het allemaal maar matig appreciëren, volgens Le Soir. “De gelijkheid tussen man en vrouw, we zijn er blijkbaar nog niet. Blijkbaar verhindert het hebben van persoonlijke relaties voor sommigen dus de toepassing van de democratie?”, zo sneerde hij in zijn antwoord.
En overigens laat Demaret ondertussen weten dat ze geen schepen wordt in haar blauwe gemeente.